Naar het einde van de zomervakantie toe steeg het aantal vacatures in het normale economische circuit bij de VDAB lichtjes ten opzichte van de maand juli. Geen reden tot hoerageroep, want over de eerste acht maanden van 2009 zijn er 19,6% minder vacatures ontvangen dan in dezelfde maanden van 2008. Het aantal werkzoekenden was einde augustus met ruim 21% gestegen vergeleken met één jaar daarvoor. Ook de media blijven hameren op de aankomende “tweede herstructureringsgolf” die zich dit najaar zou aankondigen en nog meer schade berokkenen op de Vlaamse arbeidsmarkt.

Het is een illusie te denken dat de lijst van de knelpuntberoepen sterk zal gereduceerd worden omwille van de huidige recessie. Door de vergrijzing en ontgroening van de beroepsbevolking stevenen we voor heel wat beroepen af op zware kwantitatieve tekorten naast de al bestaande kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt. “De knelpunteconomie staat dan ook voor de deur,” stelt Fons Leroy, gedelegeerd bestuurder van de VDAB.

Om hieraan iets daadwerkelijk te veranderen, moeten we dringend een viertrapsraket afschieten. Als we de raket niet in één keer de lucht inlaten met de vier opeenvolgende trappen, dan haalt de raket zijn einddoel niet.

Eerste trap

De eerste trap moet de eigen arbeidsmarktreserve mobiliseren. Er blijft een structurele ondervertegenwoordiging van bepaalde kansengroepen op de werkvloer. We moeten hun werkzaamheidsgraad heel wat hoger kunnen opkrikken. Ook de verborgen arbeidsreserve van meer dan 260.000 Vlamingen die vandaag uitsluitend in het huishouden actief zijn, spreken we onvoldoende aan. Tot slot kan én moet de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt merkelijk beter. De toenemende ongekwalificeerde en misgekwalificeerde uitstroom uit het onderwijs moet dringend gekeerd worden.

Tweede trap

Als tweede trap schuiven we de interregionale mobiliteit binnen België naar voor. In Brussel en Wallonië ligt de werkloosheid twee tot drie keer zo hoog als in Vlaanderen. Het is dus absoluut noodzakelijk dat we Waalse en Brusselse werkzoekenden voluit activeren voor Vlaamse vacatures. Dit kan niet zonder zware bijkomende inspanningen gericht op de verhoging van de taalkennis.

Derde trap

De internationale mobiliteit binnen de EU is onze derde trap. Nu de administratieve barrières voor weer een aantal lidstaten zijn weggenomen, moet er dringend geopteerd worden voor een degelijke en volwassen Europese arbeidsbemiddeling. Het bestaande EURES-netwerk dat migrerende werknemers thans voornamelijk informeert, moet uitgebouwd worden als een echt bemiddelingskanaal waarbij kandidaat-migrerende werknemers binnen de EU “in real-time” kunnen gekoppeld worden aan hier beschikbare vacatures. Een uniform systeem van competentieregistratie moet de grondslag vormen voor een Europese bemiddeling-zonder-grenzen.

Vierde trap

De vierde trap betreft de internationale mobiliteit van buiten de EU. Gelet op de vergrijzing van de Europese beroepsbevolking en structurele deficiënties op de Vlaamse, Belgische en Europese arbeidsmarkt zullen we ons voor sommige functies sowieso moeten richten tot landen buiten de EU. Dit zal pas lukken als we hier een echt onthaalbeleid voor migrerende werknemers hebben. Vandaag is dat zeker nog niet alom aanwezig. We moeten ons meer profileren als een echte “ontvangstregio” met oog voor een integraal onthaal van nieuwkomers. Een verstandige invulling van de “blue cards” kan versterkend werken ten aanzien van het wegwerken van hardnekkige knelpunten.

Genoeg uitdagingen om tot een evenwichtig en modern arbeidsmarktbeleid te komen en de wervingsnoden van de bedrijven te lenigen.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met VDAB. Meer info: http://www.vdab.be).