De vergrijzing van de beroepsbevolking gaat heel snel. De verhouding tussen ouderen en jongeren op de arbeidsmarkt komt onder spanning te staan. Uit een studie van de VDAB blijkt dat we afstevenen op een absoluut dieptepunt in 2020. Tegen dan verwachten de onderzoekers nog slechts 78 jonge werkzoekenden per 100 oudere werknemers, waar dat er vandaag 94 zijn en we enkele jaren terug nog een overschot van 112 jongeren optekenden. Tegen deze achtergrond kunnen we dus moeiteloos voorspellen dat over minder dan 10 jaar de vervangingsvraag voor de bedrijven problematische proporties zal aannemen.

Volgens het “Pact 2020” moet in Vlaanderen de werkzaamheidsgraad van de kansengroepen minimaal 1 procentpunt per jaar stijgen.

De sterke activering van de Vlaamse 50-plussers is het komende decennium geen nobel voornemen maar bittere noodzaak.

We kunnen de werkzaamheid van onze 50-plussers alleen opkrikken als we meer inactieve ouderen aan het werk krijgen en er in slagen de vervroegde uitstoot of uittrede in te dijken.

De prognoses van Werk en Sociale Economie van de Vlaamse overheid schetsen een somber toekomstbeeld.

Zij stellen dat de 55-plussers over tien jaar, in het meest realistische scenario, op een werkzaamheidsgraad van amper 43% stranden.

Het activeren en actief houden van 50-plussers is echter geen sinecure. Er moet een gevecht worden geleverd met torenhoge drempels.

Werkgevers vinden de loonkosten voor de oudere werknemers, ondanks de tewerkstellingspremies, vaak te hoog.

We kunnen daarbij uiteraard niet naast de vaststelling dat de Belgische loonvorming sterk leeftijdsafhankelijk is.

Dat zorgt er voor dat, op Europees niveau, de loonkloof tussen jongeren en ouderen het grootst is in België.

Naast die hoge loonkosten willen werkgevers bovendien niet het risico lopen om enkele jaren na de aanwerving van een 50-plusser ook nog eens een hoge ontslag- en brugpensioenkost te moeten betalen.

De hardnekkige perceptie over de torenhoge ontslagkosten wordt gerelativeerd door het rapport van de Wereldbank.

De ontslagkosten belopen in België gemiddeld 16 weken loon. Het OESO-gemiddelde ligt op 25 weken.

In de ons omringende landen zien we volgende ontslagvergoedingen: Nederland 17 weken, Frankrijk 32 weken en Duitsland 69 weken loon.

Vooroordelen ontkracht

Er leven ook vooroordelen over de dynamiek en flexibiliteit van de oudere medewerkers. Er zijn voldoende studies die deze typeringen ontkrachten en aan 50-plussers positieve eigenschappen toekennen.

Zo geeft onderzoek van Zebrazone uit 2008 aan dat ouderen minder vaak afwezig zijn dan jongeren.

Precies die korte, onverwachte, afwezigheden zijn meer storend voor de werking van een onderneming dan de langere afwezigheden waarvoor vaak een meer structurele oplossing te vinden is.

Hay Group concludeert uit zijn onderzoek dat oudere werknemers vaak een hoger werkengagement hebben.

Het is dan wel belangrijk dat er via een leeftijdsbewust HR-beleid wordt gezorgd dat ze zo lang mogelijk “meekunnen” en dat veroudering van hun competenties wordt vermeden.

Hoedanook, de gelijktijdige vergrijzing en ontgroening van de beroepsbevolking zal een zware impact hebben op het eindeloopbaandossier.

We zullen er allemaal werk moeten van maken om de torenhoge drempels, waar we nu tegenaan kijken, te overwinnen en te investeren in meer werkbare jobs en gemiddeld langere loopbanen.

De evolutie naar een transitionele arbeidsmarkt met een sterke focus op een leeftijdsbewust loopbaan- en competentiebeleid zal, naarmate de klok tikt, steeds meer een noodzaak worden.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met de VDAB. Meer info: www.vdab.be).