Als kantoorstad stevent Antwerpen, na een bar slecht 2013, dit jaar wellicht af op minimaal hetzelfde transactieniveau als in 2012, voorspelt Ralph Schellen, national director Office Agency bij Jones Lang LaSalle. Zo werden o.m. belangrijke deals gerealiseerd in de kantoorcomplexen Rubens (Truvo: 5.237 m²), Veldekens III (Argenta: 3.300 m²) en Onyx (Thomson Reuters: 2.551 m²).

“In de periferie tekent zich opnieuw een tendens af naar grotere, moduleerbare plateaus (tot 2.000 m²) in tegenstelling tot de 500 à 600 m² kantoorvloer die voorheen als normaal transctievolume golden,” zo heet het.

Eind 2013 bedroeg de beschikbare reserve in de Scheldestad 11,8%. Potentieel is er dus nog, maar toch valt een stijging van de huurprijzen te verwachten. Voorverhuur in nieuwe projecten zal wellicht opnieuw opduiken. Dat fenomeen bleef in 2012 en 2013 achterwege, in tegenstelling tot Gent.

Gent

Dat Gent toont zich op kantoorvlak precies de voornaamste uitdager. Vooral de technologiesector presteert er sterk. Recent werden transacties gefinaliseerd in The Loop (Deloitte: 7.400 m²), de AA Tower (TP Vision: 7.454 m², iMinds: 2.200 m² en Huawei: 500 m²) en de Blue Towers (Partena: 6.000 m², Attentia: 5.000 m² en PwC: 3.300 m²).

Dit jaar rondt het opnamevolume wellicht niet de kaap van de 50.000 m², zoals in 2013, maar de markt blijft er wel sterk presteren. Waar de normale leegstand doorgaans tussen de 7 à 8% schommelt, bleef in 2013 in Gent amper 3,70% van de beschikbare kantoorvloer onbenut.

In de toekomst komt dat cijfer wellicht onder druk te staan met nieuwbouwprojecten als de Oude Dokken (8.400 m²), Take-off (50.000 m²) en Tetris (60.000 m²) in de steigers.

Mechelen

In Mechelen bleef de opname in 2013 met 10.200 m² ver beneden de 27.328 m² een jaar eerder. Dat cijfer werd evenwel sterk beïnvloed door de komst van Sanoma. In de stationsbuurt tekenen zich op kantoorvlak intussen niet onbelangrijke nieuwe ontwikkelingen af, met de projecten van Beherman (30.000 m²) en MG De Paepe (100.000 m², vooralsnog niet vergund en met inbegrip van een residentieel luik).

“Afwachten is wat de impact van de beschikbare parkeerplaatsen wordt,” aldus Schellen. “In stationsbuurten is de norm vooralsnog 1 parkeerplaats per 100 werkposten. Mechelen drong die verhouding terug naar 1 op 20”.

Leuven e.a.

Leuven scoorde vorig jaar iets minder, met een lichte toename van de leegstand tot gevolg. In 2013 vond 11.300 m² een afnemer (22.000 m² in 2012). Belangrijke transacties werden bemiddeld ten gunste van het Hungaria Centrum (Geestelijke Gezondheidszorg: 1.200 m²), Diestsevest 14 (Christelijke Mutualiteit: 1.943 m²), Vander Elst (MCH: 2.750 m²) en het Ubicenter (Xerox Europe: 1.889 m²).

Hasselt, Aalst, Brugge, Kortrijk, Ieper, Dendermonde, … blijven kleinere kantoorsteden. Qua voorraad moet de Demerstad amper vier steden laten voorgaan. Recent nam Wolters Kluwer in het Ilgat Business Park 1.400 m² op terwijl met de nakende afwerking van de Corda Campus 1 eind dit jaar 14.000 m² bijkomende mogelijkheid voor kantoorhuisvesting op de markt komt.

(Semi-)Industrie en logistiek

Vlaanderen neemt traditiegetrouw ruim driekwart van de industriële vastgoedtransacties voor zijn rekening. Tussen 2011 en 2013 viel de opname evenwel terug van 1.383.000 m² tot 1.119.000 m². De voorbije vijf jaar tekende de provincie Antwerpen voor iets meer dan de helft van het totale transactievolume (52%). Nog steeds domineren de aankopen de verhuren.

Op industrieel vlak is de logistieke sector de belangrijkste actor.

“In 2013 nam de logistieke sector 659.000 m², waarvan 74% in Vlaanderen. Ondanks de mobiliteitsproblematiek, blijft de as Brussel-Antwerpen het grootste opnamegebied,” weet Walter Goossens, European director en head of Industrial & Retail Leasing bij Jones Lang LaSalle.

In bijgaande kaders lijsten we de belangrijkste logistieke transacties in Vlaanderen in de voorbije twaalf maanden op. Eveneens in tabelvorm de voornaamste projecten in ontwikkeling ten behoeve van de logistieke sector.

De semi-industriële markt was in 2013 goed voor een transactievolume van 1.063.000 m². Met 66% blijft het aandeel van Vlaanderen onder het gemiddelde van de voorbije vijf jaar (73%). Afwachten of 2014, dat traag op gang kwam, de uitstekende prestaties van de semi-industriële markt in de voorbije drie jaar kan evenaren. Bijgaand worden ook de voornaamste semi-industriële transacties van de voorbije twaalf maanden weergegeven.