In het kader van de aanhoudende internationale spanningen rond de gevechten in het oosten van Oekraïne, publiceert Europees Asset Manager Candriam vandaag een studie over de impact van de economische sancties op Rusland.

“Dit is niet de eerste Russische inmenging binnen de grenzen van de voormalige USSR. In juli 2008 hadden de internationale kapitaalmarkten amper aandacht voor het conflict tussen Rusland en Georgië over Zuid-Ossetië," zegt Tomasz Orpiszewski, strategiespecialist bij Candriam.

“Maar dit keer lopen de internationale spanningen hoog op en wegens de eerder trage Westerse diplomatieke onderhandelingen kunnen de economische sancties lange tijd aanhouden.” De analyse van het Candriam Fixed Income team heeft tot doel het risico van een mogelijke schulden- of valutacrisis te meten, de impact op Russische activa te kwantificeren en de impact van wederzijdse sancties op Rusland en de economieën van de eurozone te bepalen.

Rusland heeft een voorbeeldig lage overheidsschuld en aanzienlijke buitenlandse reserves

“De Russische economie kampt met een aantal problemen, zoals hoge inflatie, een dalend groeipotentieel, corruptie en een ongelijke verdeling van de welvaart," zegt Geneviève Hamende, Emerging Markets Debt Fund Manager. “De lage governance ranking van Rusland betekent echter niet dat het land op een tweede bank- of valutacrisis afstevent, zoals in 1998, toen Rusland niet meer aan zijn buitenlandse schuldenverplichtingen kon voldoen.” De studie toont aan dat de situatie vandaag anders is, omdat de overheidsschuld dankzij voorzichtig begrotingsbeheer is gedaald van 99% van het BBP in 2000 tot ongeveer 15% vandaag.

Rusland heeft namelijk dankzij de inkomsten uit de olie- en gasexport aanzienlijke reserves in vreemde valuta's opgebouwd en Sovereign Wealth Funds opgericht die momenteel over ongeveer 160 miljard USD beschikken, ongeveer 8% van het Russische BBP.

Door de herhaalde kapitaaluitstromen als gevolg van het toegenomen geopolitieke risico, is de Russische roebel echter in waarde gedaald en wordt de Russische Centrale Bank gedwongen om in te grijpen door reserves te verkopen en de rente op te trekken.

Daardoor zijn de Russische buitenlandse reserves met bijna 40 miljard USD gedaald in de eerste helft van 2014, ongeveer 2 procent van het BBP. Dit is echter nog niet dramatisch, want de centrale bank heeft nog een reserve van ongeveer 460 miljard USD in vreemde valuta's waarmee ze de roebel nog lange tijd kan steunen.

De verhouding van de reserves van de centrale bank ten opzichte van de totale externe schuld in Rusland blijft positief. Dat is niet het geval in Oekraïne, dat op een valutacrisis lijkt af te stevenen.

Niet-energiegerelateerde sancties zullen Rusland niet al te hard treffen

Rusland staat vandaag in voor 15 procent van de wereldwijde olieproductie en 20 procent van de gasproductie. De Russische export van energie blokkeren, zou de energieprijzen wereldwijd doen stijgen en de Westerse economieën schade toebrengen, net aan het begin van de winterperiode.

Daarom zijn energiesancties hoogst onwaarschijnlijk. Andere exportsancties zullen Rusland geen grote schade toebrengen om twee redenen. In de eerste plaats maken niet-energiegerelateerde producten slechts 40% uit van de Russische export. Ten tweede vertegenwoordigt de export slechts ongeveer 20% van het Russische BBP, een veel kleiner aandeel dan in Duitsland (ongeveer 45 %) of België en Nederland (ongeveer 80%).

Russische banken zijn aan de sancties blootgesteld, maar beschikken over voldoende buffers om ze uit te zweten

De Russische banken hebben 65 procent van de obligaties in de internationale markten uitgegeven en een nieuwe ronde financiële sancties kan hun capaciteit om hun kapitaal te verhogen aantasten. Tot nu toe hebben drie Russische banken hulp gevraagd aan de overheid en als de sancties aanhouden, kunnen andere banken volgen.

De Russische banksector maakt echter maar 40% uit van het BBP, terwijl dit in de landen van de eurozone bijvoorbeeld meer dan 100% van het BBP is. In vergelijking met de Oost-Europese landen is de verhouding "slechte" leningen bij de Russische banken bovendien erg klein en hebben ze een hoog rendement van hun activa.

Prognoses op korte termijn op basis van het fundamentele model geven aan dat een forse depreciatie van de Russische roebel onwaarschijnlijk blijft. De lage groei en de hoge inflatie laten echter weinig ruimte voor optimisme op lange termijn.

Op basis van prognoses over de ontwikkeling van de Russische roebel aan de hand van fundamentele variabelen en politiek risico, verwachten de experten van Candriam tegen het einde van het jaar een wisselkoers euro-Russische roebel van 46 roebel in het beste geval en 49 in het pessimistische scenario, op voorwaarde dat het conflict niet tot een openlijke oorlog escaleert.

Op lange termijn kan de combinatie van hoge inflatie, slabakkende groei, gebrek aan hervormingen en zwak bestuur de wisselkoers van de roebel echter zwaar onder druk zetten

Conclusies

Door de misleidende informatie over het militaire conflict, de trage diplomatieke onderhandelingen en het eerder gematigde standpunt van de NATO, zijn het resultaat en de timing van een oplossing voor de spanningen tussen Rusland en Oekraïne moeilijk te voorspellen. Dat zal waarschijnlijk tot hoge volatiliteit van Russische activa leiden op korte tot middellange termijn. Rusland kampt met problemen, het groeipotentieel is aanzienlijk gedaald, de inflatie blijft hoog en de bestuurs- en hervormingsagenda laat weinig ruimte voor optimisme op lange termijn.

Postief is dat het land grote buitenlandse reserves en een voorbeeldig lage staatschuld heeft, die het beschermen tegen kapitaaluitstromen en Westerse sancties. Maar als de impasse blijft duren, kan dit enerzijds op de Russische banken wegen, en anderzijds op de Oost-Europese landen die afhankelijk zijn van de export naar Rusland.