Momenteel zijn er twee onruststokers op de kapitaalmarkten: Griekenland en de Amerikaanse centrale bank. Terwijl het Griekse probleem, als we het even zo mogen noemen, eigenlijk geen echt maar eerder een politiek probleem is, stelt de Amerikaanse Fed de markten zwaar op de proef.

Eerst Griekenland: de nieuwe Griekse regering, minister van Financiën Yanis Varoufakis voorop, slaat de ene na de andere flater en doet daarmee sterk denken aan het toneelstuk Wachten op Godot van Samuel Beckett. Athene herinnert ons er namelijk dagelijks aan dat een akkoord tussen de schuldenaar (Griekenland) en zijn schuldeisers (de rest van de wereld) nabij is, maar het zou evenzeer kunnen dat dit akkoord er net als de reeds genoemde Godot niet komt.

De totale economische output van Griekenland vertegenwoordigde in 2014 slechts 1,6 % van de economische kracht van de Europese Unie en slechts 0,3 % van het wereldwijde BBP. De politieke dimensie is daarentegen van een heel andere aard, anders zou de onderhandelingspositie van de Griekse regering lang niet zo sterk zijn.

Of het nu tot een Grexit of Graccident komt, of dat we verder blijven aanmodderen: de Griekse burger wordt in ieder geval een slechte dienst bewezen zolang hem wordt voorgespiegeld dat alles bij het oude kan blijven. Maar kunnen we een besmettingsgevaar op de kapitaalmarkten waarnemen? Het is een waarheid als een koe dat alle Griekse crises en zogenaamde oplossingen tot dusver bijgedragen hebben tot de onzekerheid en daarmee tot de volatiliteit op de kapitaalmarkten.

We berekenden de wijzigingen van de rente op 10-jarige Spaanse obligaties en 10-jarige Italiaanse obligaties sinds 2011. Daaruit blijkt dat een significante stijging van de rente op Griekse staatsobligaties in het geval van een Grexit of Graccident waarschijnlijk niet tot een soortgelijke beweging bij Spaanse of Italiaanse obligaties zou leiden. De markt maakt namelijk heel goed het onderscheid tussen de verschillende landen die deel uitmaken van de, ten onrechte als homogeen aangeduide, PIGS-groep. Daarom hoeft het besmettingsgevaar in ieder geval uit het oogpunt van de beleggers iets minder serieus te worden genomen.

Wat zal de Fed doen ?

Wat de Amerikaanse centrale bank betreft, herinneren we u er aan dat op 29 mei 2015 de groei over het eerste kwartaal van 2015 bijgesteld werd tot -0,7 %. Momenteel bedraagt de meest optimistische prognose voor het tweede kwartaal circa 0,8 %¹. Indien de groeicijfers zo blijven, zal het knap lastig worden om de door de Fed voorspelde 2,5 % voor het jaar 2015 te halen.

De meeste economen van de grote banken – stuk voor stuk hoogopgeleide en ervaren macro-economen – gaan niettemin uit van de zogenaamde lift-off, het begin van de renteverhogingscyclus van de Amerikaanse centrale bank, in september van dit jaar. Het is moeilijk voor te stellen dat deze groep deskundigen het bij het verkeerde eind zou kunnen hebben. De kans is echter groot dat de Fed, zoals ze in het verleden telkens weer heeft aangetoond, gewiekster te werk gaat dan alom wordt aangenomen.

Stel echter dat de Amerikaanse economie na inmiddels zes jaar van economisch herstel in een recessiefase is aanbeland. De veelvuldig gehanteerde Economic Surprise Index heeft zijn laagste peil heeft bereikt, vergelijkbaar met het niveau dat voor het laatst midden in de jongste recessie van 2008/2009 opgetekend werd. Het valt nauwelijks te ontkennen dat de economische verwachtingen ofwel zeer positief zijn, ofwel zeer negatief - of, en dat is het meest waarschijnlijke, dat we met een combinatie van beiden te maken hebben. Juist dat laatste zou kenmerkend zijn voor een trendomslag en daarmee de stelling onderbouwen dat de Amerikaanse economie inmiddels kwakkelend is.

De kans is groot dat de Amerikaanse centrale bank in het geval van een verzwakking niet de algemeen verwachte renteverhoging doorvoert en daarmee blijk geeft van een soortgelijk Fingerspitzengefühl zoals in de afgelopen jaren reeds het geval was.

De markten zouden dan ook tevergeefs op Godot of de renteverhoging wachten, inclusief de bijbehorende reacties op de veranderde marktomstandigheden.

¹ Bron: GDPNow – Federal Reserve Bank of Atlanta, https://www.frbatlanta.org/cqer/research/gdpnow.aspx

(Deze bijdrage is van Guido Barthels, cio van ETHENEA Independent Investors S.A. en portfolio manager van de Ethna Funds, en Yves Longchamp, head of Research van ETHENEA Independent Investors (Schweiz) AG).