Biopark Terneuzen en het toenmalige Ghent Bio-Energy Valley, inmiddels herdoopt tot Ghent Bio-Economy Valley, stonden vijf jaar terug aan de wieg van Bio Base Europe Pilot Plant. De initiële focus verschoof intussen van groene energie naar biogebaseerde producten, zoals bio-detergenten, bioplastics, bio-surfactants, biomaterialen en dies meer.

Biopark Base Europe Pilot Plant kadert in de oprichting van een grensoverschrijdende bio-cluster tussen Vlaanderen en Nederland, met als bedoeling op termijn een transitie naar een biogebaseerde economie te bewerkstellingen. Biopark Terneuzen, een netwerkorganisatie die de biogebaseerde economie aan Nederlandse zijde promoot, is een initiatief van Zeeland Seaports.

Tien jaar terug stond Wim Soetaert, professor industriële biotechnologie aan UGent, aan de wieg van het huidige Ghent Bio-Economy Valley. Hij slaagde er met succes in een aantal belangrijke partijen aan boord te halen, zoals UGent, stad Gent, Havenbedrijf Gent, de provincie Oost-Vlaanderen en een vijftiental lokale bedrijven actief in de groene economie (Bio-Ro, Cargill, Alco-Bio Fuel, Oleon, Electrabel, …).

De werking van de grensoverschrijdende bio-cluster verdeelt zich over Bio Base Europe Training Center in Terneuzen en Bio Base Europe Pilot Plant in Gent. Eerstgenoemde spitst zich voornamelijk toe op de opleiding van operatoren en technici voor de procesindustrie en de biogebaseerde economie. In Bio Base Europe Pilot Plant kunnen bedrijven biogebaseerde processen, waarmee op laboratoriumniveau goede resultaten werden bereikt, naar semi-industrieel niveau worden opgeschaald.

Hart van de cluster

Hart van de cluster is ontegensprekelijk Bio Base Europe Pilot Plant, dat in Vlaanderen voor de nodige dynamiek in de biogebaseerde economie heeft weten te zorgen. Zo werd in de cluster in het Gentse havengebied intussen ruim 500 miljoen geïnvesteerd (bioraffinagecomplex, biomassacentrale van Electrabel, …), waaronder 20 miljoen euro in de Europese pilootfabriek zelf. Die werd ingebed in een voormalige brandweerkazerne aan het Rodenhuizedok, gelegen op een terrein van 20.000 m², die verregaand werd gerenoveerd en maatspecifiek ingericht.

“Bio Base Europe Pilot Plant baat een pilootinstallatie uit voor alle biogebaseerde producten en processen. Het toepassingsveld oogt bijzonder ruim. Alles wat in wezen uit petroleum kan worden vervaardigd, kan in principe ook uit biomassa worden aangemaakt. Onze missie omspant het hele spectrum van chemische toepassingen, zij het op biogebaseerde en derhalve hernieuwbare basis,” schetst de managing director.

Voor het ontwikkelen van nieuwe processen met het oog op de aanmaak van nieuwe, biogebaseerde producten, zijn heel uiteenlopende processen vereist, gaande van groene chemie tot industriële biotechnologie, bioraffinage en dies meer.

“Uniek aan Bio Base Europe Pilot Plant is zijn brede expertisebasis, waarin heel veel kennis over heel uiteenlopende technologieën onder één dak aanwezig is. De pilootfabriek is geen “one-trick pony”. Ze biedt de meest diverse competenties aan die in biogebaseerde processen zijn vereist (industriële biotechnologie, groene chemie, bioraffinage, …)”.

Dat alles positioneert Bio Base Europe Pilot Plant sterk in de Europese markt. Opdrachtgevers gaan steeds vaker op zoek naar partijen die hen een “one-stop shop” kunnen bieden.

“Dat is belangrijk want als verschillende partijen voor piloottesten nodige zijn, loopt het vaak fout bij de interfacing,” weet Soetaert.

Drie kerntechnologieën

Bio Base Europe Pilot Plant focust op drie kerntechnologieën. Belangrijkste is industriële biotechnologie (fermentatie met behulp van bacteriën, schimmels of gisten en enzymatische conversie, …).. Groene chemie (chemische conversie op basis van hernieuwbare grondstoffen of biomassa) en bioraffinage (waarbij een vrij complexe biomassa-grondstof in zijn afzonderlijke componenten wordt gescheiden) vormen de twee andere kerntechnologieën. Voor elk van die technologieën is een afzonderlijke productiehal beschikbaar. Een in-house laboratorium tekent voor de voorbereidende werkzaamheden.

De pilootfabriek breidt zijn biofermentatiecapaciteit momenteel fors uit met de ingebruikname van twee bioreactoren met een eenheidscapaciteit van 15.000 liter. Voorheen bleef die beperkt tot 4.000 liter.

“De uitbreidingsinvestering, ter waarde van 1,27 miljoen euro, kan als strategisch worden bestempeld in de ontwikkeling van Bio Base Europe Pilot Plant. Sommige processen kunnen voortaan immers tot op pre-industriële of industriële schaal worden verzorgd,” beklemtoont Soetaert. EFRO Vlaanderen (500.000 euro), Agentschap Ondernemen en de provincie Oost-Vlaanderen droegen hun steentje bij in de financiering van de installatie.

Gevalideerde technologie

Bio Base Europe Pilot Plant gaat doorgaans aan de slag met in een laboratorium ontwikkelde technologie waarvoor reeds het “proof of concept” is geleverd. Vervolgens wordt deze technologie opgeschaald en geoptimaliseerd tot op een industrieel niveau. Het gaat overigens niet enkel om procesontwikkeling. Zowat de helft van de opdrachten heeft te maken met het opzetten van proefproducties voor bedrijven. Ook opdrachtgevers, die over een eigen pilootfabriek beschikken, kloppen soms bij Bio Base Europe Pilot Plant aan.

In 2013 zette de organisatie met het Duitse nova-Institut (Hürth) een strategische samenwerking op. Daarmee kon Bio Base Europe Pilot Plant zijn aanbod van ontwikkeling en opschaling van biogebaseerde producten aanvullen met economische en milieu-analyse van nieuwe processen door een onafhankelijke partij.

Het nova-Institut valideert de keuze van de juiste grondstof, de levenscyclusanalyse van het nieuwe product, de marketing-strategie, de ontwikkeling van een opschaalbaar proces, de productie van monsters voor applicatie-onderzoek en de proefproductie van de eerste tonnen van het product om de markt te betreden.

Europese modelfabriek

In Europa zijn een vijftal vergelijkbare spelers als Bio Base Europe Pilot Plant actief, met name in Frankrijk, Groot-Brittannië, Nederland en Finland. Doorgaans varen die een meer specialistische insteek terwijl de Gentse pilootfabriek een transversale insteek hanteert en bijgevolg meer one-stop shopping-mogelijkheden biedt.

Goed een jaar terug erkende de Europese Unie de status van Bio Base Europe Plant door de instelling uit te roepen tot modelfabriek voor industriële biotechnologie binnen Europa in het licht van zijn KET (Key Enabling Technologies)-strategie met het oog op het competitief houden van de Europese industrie.

Tot de klanten van Bio Base Europe Pilot Plant horen zowel start-ups als KMO’s, grote bedrijven en multinationals. Zij zijn actief in sectoren als de agro-industrie, de energiesector, de textielnijverheid, de papier- en brandstoffenindustrie, de chemie, de biobrandstoffensector of nog de staalnijverheid. Zo is ArcelorMittal één van Bio Base Europe Pilot Plant’s belangrijkste klanten. Voor de staalreus spitst de pilootfabriek zich momenteel toe op de omzetting van afvalgas tot chemische producten.

Tachtig procent van de opdrachtgevers zijn van buitenlandse komaf. In 2013 stelde de Europese Unie Bio Base Europe, de koepelorganisatie boven Bio Base Europe Pilot Plant en Bio Base Europe Training Center, aan tot coördinator van het driejarig Bio Base NWE-project. Dat project, dat een budget van 6,2 miljoen euro meekreeg, is bedoeld om de groei van de biogebaseerde economie in Noordwest-Europa (NWE) te stimuleren. Een deel van dat project wordt gereserveerd voor de toekenning aan KMO’s van zogenaamde “innovation vouchers”.

Kleine en middelgrote bedrijven die bij Bio Base Europe Pilot Plant aankloppen voor een onderzoeksproject kunnen - onder bepaalde voorwaarden - tot maximaal 30.000 euro steun krijgen toegekend. De buitenlandse partners van het Bio Base NWE-netwerk fungeren tevens als doorgeefluik van onderzoeksopdrachten naar Bio Base Europe Pilot Plant, dat een belangrijk deel van het budget voor de aanschaf van eventueel vereiste bijkomende apparatuur kan aanwenden.

Verdubbelen in omvang

De succesvolle “track record” van Bio Base Europe Pilot Plant vertaalde zich vorig jaar in een omzet van zowat 4,5 miljoen euro. De pilootfabriek telt inmiddels een veertigtal werknemers, onderaannemers buiten beschouwing gelaten.

“In de komende vijf jaar zetten we resoluut in op een verdubbeling van zowel de omzet als het aantal medewerkers,” besluit Wim Soetaert.