Dagdagelijks wordt nagenoeg 27 miljoen ton vracht door de Zwitserse Alpen vervoerd. Tachtig procent daarvan is verkeer in transit. Verwacht wordt dat het goederenvolume tegen 2030 met 45% aangroeit tot 39 miljoen ton. Goed de helft van het vrachtverkeer in Zwitserland loopt momenteel over de weg. Omdat Zwitserland het wegvervoer maximaal wil terugdringen, gaan de prognoses uit van een toename van het goederenvervoer per spoor met 77% tegen 2030, terwijl het volume over de weg met 27% zal toenemen.

Modal shift

Om die modal shift te bewerkstellingen, investeert Zwitserland zowat 16 miljard euro in het NEAT (Neue Eisenbahn-Alpentransversale)-project. Dat voorziet in de aanleg van drie nieuwe basisspoortunnels, met name de Gotthard-basistunnel (investering van 11 miljard euro), de Ceneri-basistunnel (15,4 km, ingebruikname in 2020) en de Lötschberg-basistunnel (34,6 km, geopend in 2007). De basistunnels worden verschillende honderden meter onder de bestaande tunnels gebouwd.

Wettelijk werd vastgelegd dat de capaciteit van de wegen door de Alpen niet mag worden uitgebreid. Uiterlijk in 2018 (twee jaar na de opening van de Gotthard-basistunnel) moet het aantal vrachtwagenritten doorheen de Alpen rond zowat 1 miljoen te stabiliseren. In 2013 waren dat er nog 1,14 miljoen.

Eerder hoopte de Zwitserse overheid dat cijfer tot een 650.000 te kunnen terug dringen. Als gevolg van de toename van het goederenvervoer, zowel over de weg als per spoor, blijkt dat cijfer niet realistisch. De ingebruikname van de Gotthard-basistunnel blijft niettemin van cruciaal belang voor de vooropgestelde modal shift.

Extra-capaciteit

De in juni 2007 geopende Lötschberg-tunnel overtreft op trafiekvlak intussen alle verwachtingen, zowel qua goederen- als personenvervoer. Het Federal Office of Transport (FOT) koestert derhalve hoge ambities met de opening, volgend jaar, van de Gotthard-basistunnel.

“De dagcapaciteit wordt van 180 treinen naar 260 opgetrokken. Bovendien zullen ook langere treinen (lees: tot 700 meter lang, nvdr.) op het traject kunnen worden ingezet terwijl ook reizigers die van Noord- naar Zuid-Zwitserland reizen hun reistijd met 45 minuten zullen zien ingekort,” benadrukt Peter Füglistaler.

De operatonele efficiëntie wordt verhoogd doordat de 57 kilometer lange basistunnel een gering stijgingspercentage kent. Eind 2019 wordt de vlakke spoorverbinding volledig geïmplementeerd als de Ceneri-basistunnel wordt geopend. Goederentreinen zullen vanaf dan zonder extra opdruk-loc kunnen rijden. Dat was voorheen voor de Gotthard- en Ceneri-bergtracé’s wel vereist.

Kortere transittijden lijken zich derhalve aan te dienen. Peter Füglistaler houdt zich terzake evenwel op de vlakte: “Voor vrachttreinen is snelheid niet het belangrijkste, wel de betrouwbaarheid,” zo luidt het.

Luc Arnouts, commercieel directeur van Havenbedrijf Antwerpen, deelt die visie: “Betrouwbaarheid, korte behandelingstijden en een verbetering van de verbindingen met het hinterland versterken het aanbod van de haven van Antwerpen. De uitbreiding van het bestaande tunnelnetwerk doorheen de Zwitserse Alpen biedt derhalve nieuwe opportuniteiten”.

Een en ander kan ook inhaken op de Antwerpse inspanningen inzake de modal shift van het havenverkeer. Momenteel worden nog 57% van de containers via de weg aan- of aangevoerd. Binnenvaart en spoor hebben een aandeel van respectievelijk 36% en 7%. Tegen 2030 zou het aandeel van de laatste twee dragers tot 42% en 15% moeten worden opgevoerd.

De negen Europese spoorcorridors

• Rhine-Alpine Corridor (RFC 1)

Lengte: 1.400 km

Betrokken landen: Nederland, België, Duitsland, Zwitserland, Italië.

Exploitanten: ProRail (Nederland), Infrabel (België), DB Netz (Duitsland), SBB Infrastructur (Zwitserland), BLS Netz (Zwitserland) en RFI (Italië)

• North Sea-Mediterranean Corridor (RFC 2)

Lengte: 3.047 km

Betrokken landen: Engeland, Ierland, België, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland.

• Scandinavian-Mediterranean Corridor (RFC 3)

Betrokken landen: Finland, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, Italië.

• Atlantic Corridor (RFC 4)

Lengte: 4.500 km

Betrokken landen: Portugal, Spanje, Frankrijk, Duitsland

• Baltic-Adriatic Corridor (RFC 5)

Lengte: 2.400 km

Betrokken landen: Polen, Tsjechië, Slovakije, Oostenrijk, Slovenië, Italië

• Mediterranean Corridor (RFC 6)

Lengte: meer dan 3.000 km

Betrokkken landen: Spanje, Frankrijk, Italië, Slovenië, Kroatië, Hongarije

• Orient/Est-Med Corridor (RFC 7)

Lengte: 5.900 km

Betrokken landen: Duitsland, Tsjechië, Oostenrijk, Slovakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Griekenland

• North Sea-Baltic Corridor (RFC 8)

Lengte: 3.200 km

Betrokken landen: Finland, Estland, Letland, Litouwen, Polen, Duitsland, Nederland, België

• Rhine-Danube Corridor (RFC 9)

Betrokken landen: Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Slovakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije