Zwitserse economie robuust maar niet immuun in 2015

De Zwitserse economie toonde zich veerkrachtig in 2015 met een gestage groei en een lage werkloosheid ondanks de inflatie en een sterke CHF, wat doorgaans een serieuze hinderpaal is voor een exportland. Zoals de SNB verklaart in zijn jongste monetaire beleidsnota heeft het land dit ook te danken aan de aanhoudend sterke buitenlandse vraag naar Zwitserse goederen en diensten, en een nog steeds robuuste binnenlandse vraag, die ongetwijfeld een duw in de rug kreeg door een verhoging van de reële lonen.

Kijken we echter naar de economische cijfers van Zwitserland, dan zien we dat niet alles rozengeur en maneschijn is. Enerzijds moeten we oppassen dat we niet te veel afleiden uit die gegevens over een zo korte periode, anderzijds zijn sommige gegevens een teken van zwakte sinds de loskoppeling met de euro en wijzen ze op een potentieel neerwaarts risico voor de economie.

De ECB doet zijn uiterste best om de inflatie aan te wakkeren in de buurlanden van Zwitserland, maar Zwitserland zelf werd de afgelopen vier jaar meestal met deflatie geconfronteerd. De loskoppeling van de euro heeft de situatie verergerd door de koopkracht van de CHF te vergroten en bij te dragen tot een verdere verlaging met -1,3% van de consumptieprijzen. In de eurozone blijft de werkloosheid dalen, maar in Zwitserland neemt ze sinds kort weer toe, al was ze de afgelopen 2 jaar erg laag en stabiel. Dit kwam ook tot uiting in de recentste enquête over het consumentenvertrouwen georganiseerd door het ministerie van economische zaken (SECO). Daaruit blijkt dat de mensen minder vertrouwen hebben in de stabiliteit van een job. Interessant is dat het vertrouwen eind januari is gedaald van -6 naar -18 en zo een stuk onder het gemiddelde van -9 punten zit.

De recent gepubliceerde cijfers over het voorbije zomerseizoen tonen eveneens de rechtstreekse impact van de sterkere CHF. Volgens het Zwitserse bureau voor de statistiek daalden de overnachtingen door Europese reizigers met 741.000 of -10,9%. Duitse toeristen waren grotendeels verantwoordelijk voor de inkrimping met 358.000 of -15,1% ten opzichte van 2014. De gestegen vraag vanuit Azië en de VS was onvoldoende om de terugval dichter bij huis te compenseren.

Niet alleen maakte de stijging van de Zwitserse frank ten opzichte van de euro in januari 2015 het moeilijker om bezoekers aan te trekken vanuit de eurozone, het betekende ook dat de Zwitsers meer geld begonnen uit te geven in het buitenland. Zwitserland is sterk verbonden met de omringende landen, niet alleen in termen van relaties maar ook dankzij de open grenzen. Meestal reis je vanuit Zwitserland comfortabel met de trein in minder dan een uur naar de buurlanden. Dat de sterkere frank winkelen in het buitenland aantrekkelijker heeft gemaakt, hoeft niet te verwonderen en leidde volgens Crédit Suisse tot een stijging met 8% van de aankopen in het buitenland. In eigen land daalde de reële kleinhandelsverkoop met -2,1% van begin van het jaar tot november 2015.

Minder vertrouwen in de SNB

De jongste resultaten van de M&G YouGov M&G enquête over de inflatieverwachtingen waarin we consumenten ook vragen naar hun vertrouwen in de centrale banken, wijzen op een tanend vertrouwen in de SNB. Het vertrouwen in het beleid van de SNB ligt vandaag 9 procentpunten lager dan een jaar eerder. Een duidelijk teken dat de Zwitserse consumenten beseffen dat SNB-voorzitter Thomas Jordan en zijn team onder druk staan.

Het onlangs gepubliceerde recordverlies van 23 miljard CHF dat bijna volledig toe te schrijven valt aan de positie van de bank in vreemde valuta’s zal het vertrouwen ook niet meteen aanwakkeren. Toch bleek de SNB nog in staat een dividend uit te betalen en een winstdeelname van 1 miljard CHF uit te keren aan de Confederatie en de kantons dankzij de opgebouwde reserves. Of er in de toekomst nog winstuitkeringen komen, is zeer de vraag. De reserves van de bank zijn bijna uitgeput en verdere verliezen door in te grijpen op de markt zijn zeker niet uitgesloten. Aangezien grofweg 90% van de SNB-balans uit beleggingen in vreemde valuta’s bestaat, kunnen zelfs kleine muntschommelingen een grote impact hebben op de winst van de SNB.

Druk houdt aan

Pas verkozen federaal president Johann Schneider-Ammann kaartte het belang van sterke Zwitserse bedrijven aan in zijn nieuwjaarspeech. Dat is naar mijn mening enkel mogelijk met een sterke Zwitserse frank, maar net dat is de uitdaging. Ik verwacht namelijk aanhoudende druk en nog meer stimuli van de ECB in 2016, vooral wanneer de olieprijzen de inflatie blijven onderuithalen.