De lancering van IBO als opleidingsvorm dateert al van 1963. Met een slaagpercentage van 80% blijft het product ook vandaag nog relevant. Uit een rondetafelgesprek blijkt dat niet alleen VDAB, maar ook de bedrijven de meerwaarde van dit krachtige product ervaren. Zo is IBO een uitermate geschikt middel om een ideale match te creëren tussen de werkgever en -nemer.

Enerzijds kan een werkgever peilen of de IBO’er over de juiste attitude beschikt en binnen de bedrijfscultuur past. Anderzijds krijgen de kandidaat-werknemers voldoende tijd om zonder druk te leren en te groeien in een job. De bedrijven moeten wel voor een duidelijk afgelijnd opleidingsplan zorgen en voldoende investeren in doeltreffende begeleiding. Maar in de jacht naar talent is dat voor veel ondernemers zeker de inspanning waard.

VDAB erkent dat medio 2018 de arbeidsmarkt grote uitdagingen kent vanwege de vele knelpuntberoepen en vacatures die maar niet ingevuld geraken. Het geloof in werkplekleren is dan ook groot, zo bevestigt Pieter Goudeseune, manager Opleiding en Werkplekleren bij VDAB.

“Werkplekleren is één van de vormen waar wij absoluut in geloven om werkzoekenden makkelijk en snel aan een job te helpen. We proberen met werkplekleren een bijzonder breed scala aan producten aan te bieden. Zo hebben we de beroepsverkennende stage, de werkervaringsstage en de opleidingsstage, maar het meest succesvolle product is wel de individuele beroepsopleiding in de onderneming (IBO). Met een slaagpercentage van 80% is IBO bijzonder succesvol. En als we kijken naar de volgende fase, één jaar later, dan werkt 90% van die mensen nog altijd in hetzelfde bedrijf, maar dan met een vast contract.” Ingrid Martens, expert IBO bij VDAB, pikt daarop in. “IBO is echt een product dat leidt tot vaste tewerkstelling in bedrijven. Vandaar dat wij strategisch gezien zoveel mogelijk willen inzetten op dit product.”

Verschillende doelgroepen

VDAB beklemtoont dat IBO betrekking heeft op verschillende profielen en niet gericht is op specifieke doelgroepen.

Patrick Meuwissen, zaakvoerder bij IT-bedrijf Serso B.V.B.A (Bilzen), nuanceert. “Wat zijn kwetsbare mensen? Dat is een vaag begrip. Ik ben vooral op zoek naar mensen met een passie voor IT. Het diploma is voor mij van geen tel. Enkele jaren geleden kreeg ik iemand over de vloer die zich ongelukkig voelde in zijn job. Zijn ouders hadden hem verplicht om bakker te worden, maar dat bleek een complete ramp. Ik voelde dat hij enorm geïnteresseerd was in IT. Ik heb hem aangeworven en hij is tot een topconsultant doorgegroeid. Ook zij die geen ervaring hebben, kunnen bij ons terecht. Binnen het IBO-kader is er voldoende tijd voor opleidingen en cursussen.”

Kim Strouwen, HR-business partner bij landschapsaannemer Krinkels Greencare N.V. (Brussel), vult aan. “De meeste mensen die wij via een IBO-contract tewerkstellen hebben geen hogere opleiding gehad. Mocht mijn selectie gebaseerd zijn op hun CV, dan zou niemand op gesprek mogen komen. Vanuit HR-perspectief zijn we daar soms veel te hard in. Je kent die persoon niet, maar louter op basis van een CV vel je al meteen een eerste oordeel. Maar de huidige situatie op de arbeidsmarkt zorgt er voor dat we op een andere manier en dus met een open blik moeten rekruteren. Enkele jaren geleden waren er veel werkzoekenden, maar weinig vacatures. Toen koos je, vanuit het klassieke denkpatroon, voor de beste kandidaat op basis van een goed CV. Nu is het net omgekeerd en zijn we verplicht om alternatieve pistes te bewandelen”.

Pieter Goudeseune beaamt dat: “Er zijn momenteel 277.000 vacatures, maar als we verder kijken op regionaal niveau, merk je grote verschillen. Zo is er in Antwerpen bijvoorbeeld één kandidaat per drie IT-vacatures. Het is niet meer zo dat bedrijven kiezen voor kandidaten, maar kandidaten kiezen voor potentiële werkgevers. Mensen die vijf jaar geleden niet door een eerste selectieronde raakten, worden nu wel opgepikt”.

Opleidingstraject

Ingrid Martens beklemtoont dat IBO geen doel is, maar eerder een middel. “Wij screenen, samen met de werkgever, wat de startpositie is van iemand ten opzichte van het werk dat hij of zij moet doen. In functie daarvan wordt het parcours vastgelegd. Soms vergt dat meer tijd, soms ook niet. Dat is maatwerk. Het gaat dan over specifieke beroepstechnische kennis, maar even goed over gedrag, taalgebruik of het leren omgaan met klanten. IBO voorziet in alle tijd en ruimte om dergelijke skills aan te leren.”

Heleen Draye, inhouse recruiter & employer branding coördinator bij bewakingsbedrijf Securitas N.V. (Brussel) onderschrijft dat. “Vooraleer je bewakingsagent kan worden, moet je eerst een doorgedreven wettelijke opleiding volgen die vijf weken duurt. Logisch ook, want je zorgt voor de veiligheid van mensen. Het aanleren van skills kost tijd en geld. IBO is daar de perfecte tool voor”.

Goudeseune benadrukt het belang van een goede opleiding én van een faire beoordeling. “Het is niet omdat een werkzoekende in de eerste weken iets niet kan, dat daar geen verandering in zal komen. Je moet mensen soms tijd geven om iets onder de knie te krijgen. We verwachten dan ook eerlijke feedback van de bedrijven, zowel positief als negatief. VDAB zal nooit werkzoekenden bij wie IBO niet is gelukt, zomaar bestraffen. Wat bij de ene werkgever niet lukt, lukt bij de andere misschien wel. We merken dat bedrijven soms beschermend willen optreden ten opzichte van de IBO’er. Maar dat is eigenlijk niet de juiste insteek, want wij willen weten welke kennis we die mensen nog moeten aanleren tijdens het bemiddelingstraject”.

Zowel Serso als Securitas bevestigen een open communicatielijn met VDAB te hebben. In geval van problemen wordt er telkens tijdig ingegrepen. Een belangrijke rol daarbij is weggelegd voor de VDAB-bemiddelaars. Zij zijn gespecialiseerd in het opvolgen van kandidaten en bepalen, samen met de bedrijven, of het opleidingsplan vlot verloopt of niet.

Win/win/win-situatie

Naast het voordeel dat bedrijven op een andere manier en met een open blik kandidaten screenen, heeft IBO nog heel wat andere pluspunten. Zo kan een werkzoekende dankzij het IBO-statuut snel ontdekken of de job aansluit bij zijn verwachtingspatroon. En in de meeste gevallen bevestigt het de match tussen werkgever en -nemer.

“Het risico voor de werkgever is eerder beperkt. De proefperiode bestaat niet meer en de ontslagregeling is soepeler geworden. Bij Serso sturen we onze IBO’ers mee naar klanten, zodat ze “in the field” ervaring kunnen opdoen. De integratie en opleiding verlopen nu eenmaal veel sneller op de werkplek. In de eerste fase wordt vooral gehamerd op de technische aspecten, maar na verloop van tijd ontdek je meer over de persoon in kwestie. Hoe werkt de IBO’er in team? Hoe gaat hij met klanten om? Dat zijn allemaal elementen die vooraf moeilijk meetbaar zijn. Maar ik bied elke kandidaat een perspectief. Ook om te voorkomen dat ze vroeg of laat vertrekken. Iedereen mag fouten maken. Soms leer je meer uit fouten dan uit bepaalde handelingen. Het is echt een opleiding met betrokkenheid, want je geeft iemand de kans om te groeien. Het is aan ons om de IBO’er kennis bij de brengen, maar de passie moet vanuit de werknemer zelf komen”, weet Patrick Meuwissen.

Voor Heleen Draye van Securitas biedt IBO nog een ander groot voordeel. “IBO is een geschikt instrument om te peilen naar de attitude van een kandidaat-werknemer. Voor Securitas is dat een belangrijk aandachtspunt. Wanneer ik bij een kandidaat twijfel of hij geschikt is om bij ons te werken, biedt IBO mij de mogelijkheid om die kandidaat toch te laten starten”.

Ook bij Krinkels Greencare is men overtuigd. “IBO is tevens een goede manier om de interne bedrijfscultuur in stand te houden. Wanneer je fier bent op je werk, zal je met veel passie die kennis willen overdragen aan een nieuwe collega. Bij Krinkels werken we vaak met kleine teams, waardoor er van bij de start van het opleidingstraject een goede band ontstaat tussen de begeleider en de IBO’er”.

VDAB stelt zich, wat werkplekleren betreft, bijzonder flexibel op. Er kan altijd worden afgeweken van het opleidingstraject en de begeleider moet ook geen pedagogische achtergrond hebben. Toch blijft het voor bedrijven soms wat zoeken in de wirwar van mogelijkheden.

“Er is een groot scala aan producten: duaal leren, werkplekleren, … We begrijpen dat het voor bedrijven niet eenvoudig is om de verschillende opties uit elkaar te houden. We blijven dit aankaarten bij de overheid. Maar ondanks de vele mogelijkheden blijft onze boodschap wel dezelfde: mensen aan een job helpen”, zegt Ingrid Martens.

Verwachtingen

Veel bedrijven worstelden vroeger met de administratieve verplichtingen. Al merkt Kim Strouwen wel een flinke verbetering op. “Onze begeleiders zijn vooral bezig met hun vak. Ze willen zo weinig mogelijk geconfronteerd worden met administratie. Daarom neemt onze HR-afdeling dit gedeelte van het werk van hen over. Al is de administratieve rompslomp wel fel verminderd”.

Iets wat Ingrid Martens alleen maar kan bevestigen. “De tijd van ingewikkelde administratieve procedures ligt achter ons. Wij verwachten enkel een correct ingevulde aanvraag waaruit duidelijk blijkt wat het bedrijf met de kandidaat wil bereiken en er moet ook in een opleidingsplan worden voorzien. Daarna volgt een maandelijkse melding omtrent de arbeidsprestaties van de kandidaat. De bedrijven die IBO’ers aan het werk zetten ontvangen maandelijks een factuur van VDAB. Sinds 1 september spreken we niet langer over de productiviteitspremie, ofwel het verschil tussen de gemiddelde werkloosheidsuitkering en het toekomstige loon, maar wel over de forfaitaire kostprijs. Afhankelijk van het toekomstige loon bedraagt die kostprijs tussen 650 en 1.400 euro. En als een bedrijf specifieke en intensieve opleidingen moet verzorgen, kan de IBO zelfs volledig gratis worden. Ook de verplaatsingsvergoeding vervalt dan”.

Toekomst

Met de lancering van een nieuwe cluster-werking wil VDAB tegemoetkomen aan de wensen van het bedrijfsleven. Waar consulenten voorheen allrounders waren en alle sectoren moesten bedienen, is dat nu door een grondige hervorming van het systeem helemaal anders.

“De kwantitatieve norm van de begeleiding ligt nu een stuk hoger. In de IT-sector bijvoorbeeld komen voortaan alle IT-gerelateerde vragen terecht bij één bemiddelaar die voldoende kennis heeft over het vakgebied. We hopen vanaf begin volgend jaar de vruchten te plukken van deze nieuwe cluster-werking”, zegt Goudeseune.

Door deze nieuwe aanpak zullen de kandidaten nog beter afgestemd zijn op de noden van de bedrijven. Daardoor zal het risico op een vroegtijdige stopzetting van het IBO-traject kleiner worden. De statistieken bewijzen dat het slaagpercentage van IBO sowieso hoog ligt.

“Bij Securitas werken er toch vooral mensen die een duidelijke keuze hebben gemaakt om bij ons te werken. Het zijn vaak mensen die hun job als een roeping zien”, zegt Draye.

Ook bij Serso loopt het zelden mis. “In de laatste vijf, zes jaar heb ik vijftien keer een beroep gedaan op een IBO’er. Slechts twee keer is het fout gelopen”, bekent Meuwissen.

Bij Krinkels ligt de uitval wel hoger. “Mensen onderschatten soms hoe zwaar het is om de hele dag in weer en wind buiten te werken. Soms moeten mensen ook stoppen omdat ze fysieke klachten hebben, zoals hevige rugpijn. Af en toe hebben werkzoekenden ook gewoon een ander verwachtingspatroon”, vertelt Kim Strouwen.

Bij VDAB zijn ze er in elk geval van overtuigd dat IBO in de toekomst nog belangrijker zal worden. Daarom organiseert de Vlaamse tewerkstellingsdienst later dit najaar een tweede IBO-dag. Vier jaar geleden, tijdens de eerste IBO-dag, lag de klemtoon vooral op het bekendmaken van het product IBO. Nu wil VDAB IBO naar voor schuiven als middel én oplossing voor de vele knelpuntberoepen.