Kort gezegd is ergonomisch werken het voorkomen van werkgerelateerde lichamelijke aandoeningen door risicofactoren te herkennen en aan te pakken. De werkomstandigheden worden dus aangepast aan de persoon en niet omgekeerd. Gebruiksvoorwerpen, machines en taken zijn zo ontworpen dat ze de veiligheid, gezondheid en het comfort van medewerkers bevorderen. Ergonomische verbeteringen zorgen dus voor een betere werkervaring van het personeel.

Hoe begin je eraan?

Maar hoe maak je een bedrijf ergonomischer? Specialisten zijn het erover eens: inventariseren is de eerste stap. Wat zijn de huidige werkomstandigheden? Welke materialen worden gebruikt? Wat zijn de klachten en wensen van het personeel? Meestal hebben die te maken met een aantal klassieke risicofactoren: herhalende bewegingen, grote krachtinspanningen en omgevingsfactoren zoals geluid, licht, temperatuur en vochtigheid. Uit zo’n snelle vragenronde kan blijken dat een aantal problemen snel intern kan worden opgelost, maar soms is voor een goede inventarisatie externe hulp wenselijk.

Wat doe je eraan?

Eens de risico’s gedefinieerd zijn, is het tijd voor oplossingen. Preventie staat centraal, want het is beter te voorkomen dan te genezen. Enkele heel eenvoudige tips zijn door goed geïnformeerde medewerkers snel in de praktijk toe te passen, zoals werken aan een goede lichaamshouding, verantwoord tillen en voldoende pauzes nemen bij zwaar of repetitief werk.

Maar ook als werkgever kan men op een relatief eenvoudige manier grote verbeteringen realiseren. Neem magazijnen of werkplaatsen als voorbeeld. Daar kan men in til- en hefmateriaal voorzien voor de zwaardere lasten. Een lagere rollenbaan voor hogere dozen zorgt er dan weer voor dat die op ideale hoogte kunnen worden ingescand. Ergonomische werkplaatsstoelen en werkbanken kunnen perfect in de hoogte worden afgesteld, zodat deze aansluiten bij de lengte van elke individuele medewerker.

Anti-vermoeidheids- en veiligheidsmatten zijn ontworpen om het werk van mensen die lang moeten staan aangenamer te maken. Het ergonomisch design van deze matten verdeelt het gewicht en corrigeert het evenwicht, zodat het risico op spier- en gewrichtsproblemen gevoelig wordt verminderd.

Ook bij de gereedschappen zijn heel wat interessante ergonomische innovaties te ontdekken. Denk maar aan ergonomische schroevendraaiers of boren die optimaal afgestemd zijn op de taak en het menselijk lichaam. Het is zeker geen pure luxe om met dit soort gereedschappen te werken. Ze hebben immers een belangrijke preventieve functie door gewrichtspijn zoveel mogelijk tegen te gaan. Uiteraard is het correcte gebruik van deze materialen even belangrijk als hun intrinsieke kwaliteit.

Spier- en skeletaandoeningen leiden tot absenteïsme

Zowel grote krachtinspanningen als veel herhalende bewegingen kunnen boosdoeners zijn op de werkvloer, vooral als zij niet op een correcte manier worden uitgevoerd. Dan leiden ze vaak tot spier- en skeletaandoeningen (SSA), een verzamelnaam voor de problemen van de musculoskeletale structuren (spieren, pezen, ligamenten, zenuwen en gewrichten, …) waarmee men wordt geconfronteerd tijdens zijn professionele activiteiten. Pijn aan de rug, polsen of ellebogen zijn enkele van de meest voorkomende klachten.

Spierpijn en last met de gewrichten zijn in België de belangrijkste oorzaken van absenteïsme en arbeidsongeschiktheid: meer dan één derde van het aantal verloren werkdagen is te wijten aan rugklachten, peesontstekingen, pijn aan de nek of de schouder, polsen, handen, ...

Laat de aandacht niet verslappen!

De risico’s zijn dus heel concreet. Toch is ergonomie een onderwerp dat meestal pas ter sprake komt als er veel klachten zijn. Vervolgens komen er maatregelen, maar na verloop van tijd komt de klad er weer in. De beste aanpak is daarom om arbeidsergonomie deel te laten uitmaken van de lopende processen binnen het bedrijf. Uit onderzoek blijkt immers dat werknemers vaak aarzelen om zelf de problemen aan te kaarten. Door iedereen actief te betrekken, kan dit worden doorbroken. Want wie de juiste maatregelen en hulpmiddelen selecteert, weet dat zowel de werknemers als het bedrijf er de vruchten van plukken.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Manutan N.V. (Brussel))

Meer info: manutan.be/ergonomie of 02/583.01.01.