Door deze maatregelen werden we in de loop van 2020 en begin 2021 volop geconfronteerd met sectorale lockdowns en een grote economische onzekerheid. Hierdoor was de vraag naar nieuwe werknemers zeer beperkt.

Vanaf het voorjaar van 2021 werden deze maatregelen geleidelijk en gedeeltelijk opgeheven. Als gevolg van deze versoepelingen is de situatie op de arbeidsmarkt terug volledig gewijzigd. Werkgevers zijn vanaf april-mei 2021 opnieuw volop beginnen aanwerven. Ondertussen bevinden we ons op een zeer krappe arbeidsmarkt. Het blijft evenwel moeilijk inschatten wat de toekomst nog zal brengen.

Dat het aantal knelpuntberoepen toeneemt in een krappe arbeidsmarkt, zal niemand verwonderen. Op de VDAB-knelpuntberoepenlijst voor 2022 staan 207 beroepen, dat zijn er 17 meer dan vorig jaar.

Binnen de Top 10 komt verpleegkundige - weinig verrassend - naar voor als grootste knelpunt. Daarnaast blijft de zoektocht naar technisch geschoold personeel voor vele werkgevers bijzonder moeilijk. Meer dan de helft van de Top 10 van de knelpuntberoepen betreft dan ook een technische functie: van technicus industriële installaties over conducteur/werfleider bouw tot onderhoudsmecanicien. Andere beroepen in de Top 10 zijn “klassiekers” als bestuurder trekker-oplegger en schoonmaker.

Naast deze knelpuntberoepen en andere “vaste waarden” zoals bijvoorbeeld ICT-profielen, chef-kok, leerkracht lager- en secundair onderwijs en slager kent 2022 ook een aantal nieuwkomers, onder andere binnen de bouwsector en de financiële sector.

Corona

Bij een aantal knelpuntberoepen hebben de maatregelen om de pandemie onder controle te krijgen er in eerste instantie voor gezorgd dat de vraag naar nieuwe werknemers zeer beperkt was. De tijdelijke, verplichte sluiting van volledige sectoren had rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen voor onder andere horeca-personeel, kappers, redders, autocarchauffeurs en rij-instructeurs. Bij herneming van de activiteiten werd echter gevreesd voor nog grotere aanwervingsproblemen. Die vrees werd in een aantal gevallen bevestigd. In de sector van de horeca bijvoorbeeld kozen tijdelijk werkloze werknemers voor meer werkzekerheid binnen een ander beroep of een andere sector.

Vergrijzing

Ook de toenemende vergrijzing heeft een impact op de arbeidsmarkt. Een grote groep ervaren werkkrachten is aan het uittreden, wat aanleiding geeft tot een stijgende vervangingsvraag. Zeker de gezondheids- en welzijnszorg - die de voorbije twee jaar ook nog met extra uitdagingen te maken kreeg - wordt sterk met deze vergrijzing geconfronteerd, en dit zowel bij de zorgverleners als bij de zorgvragers.

Het probleem van deze sector om voldoende personeel te vinden doet zich in de eerste plaats voor bij de (hoofd)verpleegkundigen, maar ook het vinden van zorgkundigen en verzorgenden is moeilijk.

Kloof

De oorzaak van het knelpunt ligt niet altijd bij een tekort aan kandidaten. Ook bij nieuwe

knelpuntberoepen zoals schilder-decorateur, fietshersteller, adviseur kredieten of verkoper in een doe-het-zelfzaak spelen verschillende factoren een rol in de problematiek. De vraag naar competenties zoals klantvriendelijkheid, commercieel-technische kennis en talenkennis maakt het soms moeilijk om geschikte werknemers te vinden. Daarnaast vormen specifieke arbeidsomstandigheden zoals zwaar fysieke arbeid, weekend- en avondwerk, deeltijdse contracten of verloning vaak een struikelblok. De kloof tussen de verwachtingen van kandidaten en werkgevers is soms groot en bemoeilijkt een vlotte invulling van vacatures.

De komende jaren zal blijken in welke mate corona impact gehad heeft op de organisatie van de arbeidsmarkt. Momenteel heeft corona schijnbaar weinig veranderd aan de structurele mismatch op de arbeidsmarkt. Nieuwe maatregelen in het kader van de corona-epidemie kunnen een tijdelijke impact hebben op bepaalde beroepen of sectoren maar voorlopig ziet het ernaar uit dat de structurele aanwervingsproblemen in alle hevigheid teruggekeerd zijn.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met VDAB (Brussel))

Meer info