Boudewijn Callens, Kris Waterschoot, Ludo Caris en Philip Callens (Callens, Pirenne & C°)

"Takenpakket bedrijfsrevisor wordt steeds breder"

De internationale bedrijfsrevisoraatsmarkt is wellicht aan de grootste aardverschuiving van de jongste drie decennia toe. Door toedoen van de wetgever zien de grote interprofessionele organisaties zich genoodzaakt zich terug op hun kernactiviteiten te focussen, hoofdzakelijk auditing en, daarnaast, fiscaal advies. Voor een middelgroot Belgisch revisoraatskantoor als Callens, Pirenne & C°, met hoofdzetel in Antwerpen, verandert er intrinsiek weinig omdat men steevast de kerncompetenties trouw is gebleven. Niettemin verwacht ook Callens, Pirenne & C° zich aan een gevoelige verruiming van het activiteitenspectrum. De huidige marktevoluties zullen zich op termijn waarschijnlijk vertalen in een aanpassing van de revisoraatstarieven, eens de huidige transitiefase achter de rug ligt, menen vennoten Boudewijn Callens, Kris Waterschoot, Ludo Caris en Philip Callens.

Callens, Pirenne & C° geldt als één van de oudste accountancy- en revisorenkantoren van België. Stichter van de maatschappij is professor Theo Pirenne die in 1938 onder eigen naam een accountantskantoor oprichtte. Met de omvorming naar een revisoraatskantoor in 1953 zag aldus één van de eerste spelers op de Belgische auditing-markt het daglicht. Sinds de toetreding van Boudewijn Callens in 1973, die op vijf jaar ervaring in een internationaal bedrijfsrevisorenkantoor kon bogen, vatte Callens, Pirenne & C° vrij snel een expansiebeleid aan dat ertoe leidde dat de huidige vennootschap vandaag de dag over een landelijke dekking beschikt. In eerste instantie werd een kantoor in Brussel opgestart, in associatie met Baudouin Theunissen. Later werden lokale revisoraten in Kortrijk, Verviers en Hasselt geïntegreerd. Vandaag de dag hoort Callens, Pirenne & C° tot de "Top 10" in de Belgische markt. Met een vijftigtal werknemers noteert de maatschappij een omzet van 3,5 tot 4 miljoen euro. Als onafhankelijke speler geniet Callens, Pirenne & C° een groot aantal erkenningen, zowel nationaal (Commissie voor het Bank- en Financiewezen (CBF), de Controledienst voor de Verzekeringen (CDV), de Controledienst der Ziekenfondsen) als internationaal (Wirtschaftprüfer, Réviseurs d'Entreprises agrées au Grand-Duché de Luxembourg en Commissaire aux Comptes). Zestig tot zeventig procent van de klanten horen thuis in het KMO-segment, maar het kantoor geniet tevens een stevige marktpenetratie in de zorgsector, grote Belgische (beursgenoteerde) ondernemingen en overheidsinstellingen. Callens, Pirenne & C° is voorts lid van het wereldwijde netwerk van BKR International, een associatieverband van revisoren- en onafhankelijke ondernemingsconsulenten in ruim 90 landen, dat managing partner Boudewijn Callens als één van de vijftien grootste ter wereld omschrijft.

Onafhankelijkheid cruciaal

Hooguit 25% van de bedrijvigheden van Callens, Pirenne & C° situeert zich op het stuk van de accountancy en fiscaliteit. Hoofdactiviteit is derhalve het revisoraat in middelgrote en grote ondernemingen alsook KMO's. Tegen de achtergrond van de grote internationale groepen, hameren onze gesprekspartners bij herhaling op de onafhankelijkheid van Callens, Pirenne & C°. "Als onafhankelijk kantoor tellen we ook heel wat buitenlandse klanten, voornamelijk Duitse, maar ook Nederlandse en Franse, die niet noodzakelijkerwijs met bepaalde groepen zijn verbonden, desnoods in het buitenland door grote revisorenkantoren worden geaudit, maar in België niettemin staan op een sterk gepersonaliseerde aanpak," aldus managing partner Boudewijn Callens. Een sterk gepersonaliseerde service, gevrijwaard door de onafhankelijkheid van het kantoor en vertaald door een vertrouwensrelatie met de klant, moet Callens, Pirenne & C° nog sterker dan in het verleden binnen de "Top 10" van de Belgische revisoraatsmarkt positioneren. "Elke klant weet het persoonlijk contact met de bedrijfsrevisor naar waarde te schatten. Pas indien dat contact er is, komt hij met informatie of problemen op de proppen die hij moeilijk bij zijn naaste medewerkers kwijt kan," luidt het.

"In de markt tekent zich momenteel trouwens een tendens naar een grotere onafhankelijkheid af," zo nog Boudewijn Callens. "Callens, Pirenne & C° heeft in het verleden zich nooit gemanifesteerd als fiduciaire, management-consultant, aanbieder van HRM-diensten of dies meer. Wij zijn onze roeping van revisoraatskantoor doorheen de jaren steeds trouw gebleven, wat eerder een troef dan een zwakte is om als onafhankelijke entiteit in de markt te kunnen optreden," wordt daaraan toegevoegd.

Nu de wetgever ingrijpt en grote internationale revisoraatskantoren worden verplicht zich op hun kernactiviteiten te heroriënteren, is het niet ondenkbeeldig dat men zich straks uitsluitend op de diensten revisoraat, fiscaliteit en enkele direct aanverwante diensten zoals forensic auditing en waarderingen zal moeten focussen. Getuige de gedwongen verkoop van de afdelingen actuariaat, management-consultancy, HRM of IT-consultancy bij heel wat grote interprofessionele en internationaal gestructureerde aanbieders.

Verscherping van de concurrentie op til?

Of die evolutie de concurrentie tussen de bedrijfsrevisorenkantoren op termijn nog zal verscherpen, wordt door onze gesprekspartners in het midden gelaten. De markt gold overigens altijd al als heel concurrentieel. "Bij grotere mandaten bestond de tendens om het gebruikelijke audit-tarief op te offeren indien gecombineerd met management-consultancy-diensten. In de middelgrote mandaten lijkt zich een aanzuivering van die situatie aan te kondigen terwijl pas in de komende vijf tot zeven jaar zal blijken hoe de tarificatie in de kleinere dossiers zal evolueren. Belangrijk in dat laatste segment is de economische realiteit waar de vraag naar een vertrouwenspartij van buitengewoon belang is," meent Ludo Caris. "Op de Amerikaanse markt tekent zich momenteel, onder impuls van de grote spelers die sterk internationaal geïntegreerd zijn, een duidelijke stijging van de audit-prijzen af. Dit houdt direct verband met de hogere visibiliteit van de bedrijfsrevisor en dus het hogere risico van het beroep. Een stijging van de audit-prijzen zal zich ongetwijfeld vertalen in een zekere upgrading van de Amerikaanse audit-markt," aldus Philippe Callens.

Geen enkele vennoot van Callens, Pirenne & C° lijkt eraan te twijfelen dat het in België zo'n vaart zal lopen. De impact op de locale Belgische markt zal pas blijken op de langere termijn, zo luidt het. Men dient hierbij wel op te merken dat de Belgische revisoraatsmarkt goedkoop is in vergelijking met bijvoorbeeld de buurlanden, merkt Kris Waterschoot terzijde op. Boudewijn Callens: "Belangrijke evolutie is dat het revisoraat zich de laatste jaren ook buiten het zuivere audit-gebeuren sterk heeft geprofileerd met nieuwe diensten op het vlak van de waardering van ondernemingen, de evaluatie van investeringsprojecten, het uitwerken van warrant-plannen voor het personeel, forensic auditing, interne audit, budgetteringsanalyse en andere nieuwe diensten. Die verbreding van de dienstverlening zal zich in de toekomst verder doorzetten, inspelend op de grotere behoeften die zich bij de klanten terzake aftekenen en op voorwaarde dat de onafhankelijkheid van de commissaris gevrijwaard blijft".

Verwacht wordt dat die tendens zich ook op KMO-vlak zal aftekenen. "In het kader van corporate governance zal de bedrijfsrevisor in de toekomst nieuwe complementaire opdrachten krijgen toevertrouwd," menen onze gesprekspartners unaniem.

Hogere visibiliteit voor bedrijfsrevisor

Bij Callens, Pirenne & C° schrikt men er niet voor terug het heikele onderwerp van het besmeurde blazoen van het bedrijfsrevisoraat aan te raken. "Als gevolg van de veelvuldige boekhoudschandalen van de voorbije jaren is de rol van de revisor meer in de schijnwerpers komen te staan. Voorheen was de revisor een partij in de achtergrond die, naast de raad van bestuur, de financiële staten goedkeurde. Loopt er nu iets fout met een bedrijf, denkt men niet enkel aan de raad van bestuur maar wordt ook meteen de rol van de bedrijfsrevisor onder de loep genomen. De visibiliteit van de revisor is met andere woorden aanzienlijk groter geworden en daarmee ook het risico van het beroep. Overigens dient gesteld dat niet de revisor de balans opmaakt, maar dat hij of zij enkel de controlewerkzaamheden verricht. De revisor is in de eerste plaats de partij die het getrouwe beeld van de jaarrekening onderzoekt en attesteert. Het negatieve daglicht waarin de bedrijfsrevisor in de voorbije jaren is komen te staan, is een tijdelijk fenomeen. De publieke opinie zal na verloop van tijd wellicht tot het besef dat de bedrijfsrevisor veeleer het slachtoffer van de boekhoudkundige schandalen was dan wel de oorzaak", meent Boudewijn Callens.

Overigens blijft de beroepsverantwoordelijkheid voor elke revisor finaal, menen onze gesprekspartners. Wie voor de diensten betaalt is in dat opzicht van ondergeschikt belang, zo luidt, verwijzend naar indertijd genomen maar mislukte "pooling"-initiatieven om de neutraliteit van de auditerende instantie te waarborgen. Nu immers wordt de revisor betaald door de partij waarvan hij de boeken dient te reviseren. "Het risico dat de revisor toegeeft onder de druk van de directie is kleiner naarmate de bijdrage tot de omzet van de klant klein is. Wie zal overigens voor bijvoorbeeld amper 5% van zijn omzet het wagen om de rest van zijn omzettotaal op het spel te zetten door niet eerbare praktijken te hanteren. Elke revisor is het zich derhalve verplicht het audit-risico van een klant in te schatten. Blijkt de kans om in een frauduleuze situatie te belanden groot, zal elke ernstige bedrijfsrevisor zonder verwijl opstappen," meent Ludo Caris. Bij Callens, Pirenne & C° meent men derhalve dat het veeleer aangewezen is het toezicht op de gehanteerde honoraria alsook op de compatibiliteit van eventuele nevendienst te verscherpen dan de revisor op zich te viseren. Zoals bekend is het Instituut der Bedrijfsrevisoren er nooit in geslaagd een tarificatie-stelsel voor de sector vast te leggen, ook al omdat dat tegen de richtlijnen van de Europese Unie indruist. "Overigens is het maar zeer de vraag of dat inderdaad wenselijk is. Indien men minima gaat vastleggen, is het zo goed als zeker dat bradeerpraktijken zullen opduiken," meent Callens senior.

Ook KMO steeds veeleisender

Zowat 60 tot 70% van het klantenportfolio van Callens, Pirenne & C° wordt door KMO's bevolkt. "Ook de KMO verlangt van een revisor vandaag de dag veel meer dan het zuiver toetsen van de balansen op hun deugdelijkheid en wettelijke conformiteit. Kleine en middelgrote ondernemingen zijn vragende partij voor een bredere dienstverlening," menen onze gesprekspartners unaniem.

De toenemende professionalisering van het KMO-bestel gaat hand in hand met een grotere professionele aanpak van de revisor in zijn audit-benadering. "Fiscaal advies verstrekt door de revisor wordt door de bedrijfsleiding van KMO's heel sterk gewaardeerd. Ook organisatorisch blijkt de adviesverstrekkende rol van de revisor steeds vaker verregaande implicaties te hebben. De inbreng van de hedendaagse bedrijfsrevisor beperkt zich niet tot het zuiver certifiëren van de jaarrekening, maar staat ook, binnen de perken van de onafhankelijkheid, voor het bieden van toegevoegde waarde in de vorm van onderbouwd advies," stellen de partners gezamenlijk. Dat de revisor in menig KMO de status van vertrouwenspersoon geniet, is bij dit alles uiteraard mooi meegenomen.

Onafhankelijkheid vrijwaren zonder samenwerking te schuwen

Callens, Pirenne & C° neemt zich voor ook in de toekomst zijn onafhankelijkheid te vrijwaren, daarbij puttend uit een zo groot mogelijk synergie-effect dankzij zijn landelijk netwerk. Samenwerking met andere partijen wordt evenmin geschuwd. Temeer daar bepaalde taken omwille van een zekere incompatibiliteit in de toekomst niet langer door de zittende revisor zullen kunnen worden behartigd. Uiteraard zal het kantoor niet nalaten marktconform zijn dienstverlening in de breedte uit te bouwen terwijl verdere kruisbestuiving met accountancy-kringen zal worden nagestreefd.

Vermits alle vennoten van Callens, Pirenne & C° op internationale ervaring kunnen terugvallen, weet men zich goed geplaatst om in de toekomst op de voorschriften van de IAS (International Accountancy Standards, nvdr.) te spelen. Recente aanpassingen in de Belgische boekhoudwetgeving lijken alvast richtingaangevend. "In de komende vijf tot tien jaar zullen steeds vaker KMO's opduiken die hun balansen conform de IAS-normen zullen opstellen", meent Boudewijn Callens. Dankzij zijn sterke penetratie in de verzorgingssector (hospitalen, RVT's, psychiatrische instellingen, .) is het kantoor uitstekend gepositioneerd om conform de nieuwe boekhoudkundige regels voor V.Z.W.'s te handelen die per 1 januari jongstleden van kracht werd. Ten slotte maken van het kantoor een aantal vennoten deel uit die erkend zijn om in Duitsland, Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg, al dan niet in associatie met andere partijen, jaarrekeningen te certificeren. Als Belgisch vertegenwoordiger van het internationale BKR-netwerk, met hoofdzetel in New York, dat deel uitmaakt van het Forum of Firms, kan Callens, Pirenne & C° een oplossing voor internationale beursgenoteerde ondernemingen aanbieden. Als middelgroot kantoor meent Callens, Pirenne & C° bijgevolg over voldoende kritische massa te beschikken om de uitdagingen van de toekomst met succes aan te kunnen en alle werkzaamheden naar behoren uit te oefenen, ongeacht of dat in opdracht is van een Belgische KMO dan wel van een grote, beursgenoteerde onderneming.