Ere wie ere toekomt, een groot deel van het denkwerk rond het concept “Extended Gateway® Vlaanderen” is van de hand van prof. Alex Van Breedam, die het VIL vorig jaar verliet. Sinds oktober 2008 staat Liesbeth Geysels als algemeen directeur aan het roer van de organisatie. Zij was gedurende vijftien jaar actief bij Febetra, trok daarna gedurende drie jaar naar de International Road Transport Union (I.R.U.) in Genève om vervolgens in Moskou een eigen transportconsultancy-bedrijf op te zetten.

Het VIL zag in 2003 het daglicht op initiatief van een aantal logistieke dienstverleners, aanvankelijk als het Huis van de Logistiek. Zij vonden dat de sector nood had aan een duidelijk profiel en aan innovativiteit. Pas toen de betrokken captains of industry, die zich inmiddels hadden verenigd in een kerngroep met academi, de steun kregen van de Vlaamse overheid (lees: de toenmalige ministers Van Mechelen en Gabriels, nvdr.), profileerde het VIL zich als een competentiecentrum dat binnen de krijtlijnen van een beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid zijn activiteiten ging ontplooien. Die beheersovereenkomst werd gesloten voor een periode van vijf jaar en met een budget van zowat 11 miljoen euro.

“Het business-plan voor een tweede beheersovereenkomst werd zopas ingediend. Op 19 maart wordt het voorgelegd aan de raad van bestuur van het IWT. Daarna wordt het ter goedkeuring bij de Vlaamse overheid ingediend. Hopelijk kan dat nog voor de sperperiode die op 7 april een aanvangt neemt,” aldus Liesbeth Geysels. Bij gunstig gevolg, zal het VIL met ingang van 1 mei 2009 over een tijdsspanne van vier jaar zijn werking verder zetten. Het gevraagde budget ligt in dezelfde hoe-grootheid, waarbij minimum 20% met eigen middelen moet worden gegenereerd. Na vier jaar moet dat percentage naar 30% doorgroeien.

Aan het “Extended Gateway®”-rapport werd zowat twee jaar gewerkt. Meer dan 1.000 actoren op het logistieke terrein werden bij het studiewerk betrokken. Waaronder de POM’s en de Dienst Economie West-Vlaanderen, maar ook actoren als het Havenbedrijf Antwerpen, Waterwegen & Zeekanaal en dies meer. Voor de realisatie van de projecten wordt een coördinerende rol toegedicht aan het IPOL (Inter-POM Overleg Logistiek). Het rapport schetst overigens een logistiek profiel van elke Vlaamse provincie, met daaraan gekoppeld hun respectieve logistieke vocaties.

“Eerste kernelement van het rapport “Extended Gateway® Vlaanderen” is de logistieke kaart van Vlaanderen. Die biedt een actueel beeld van het logistieke plaatje in Vlaanderen alsook een beeld van hoe dat er in de toekomst moet gaan uitzien. Daarnaast reikt het rapport een actieplan aan om dat extended gateway-concept in de praktijk te vertalen. Dat actieplan formuleert, per provincie, aanbevelingen in vijf domeinen, met name infrastructuur, ruimte, marktorganisatie, marketing, acquisitie & awareness en, ten slotte, kennis & innovatie,” verduidelijkt Koen Vleugels.

Liesbeth Geysels: “De studie identificeert een aantal (potentiële) hot spots in het kader van het extended gateway-concept. Nu is onder meer het IPOL aan zet om een aantal uitvoeringsbeslissingen te treffen, onder meer op infrastructureel vlak. De verantwoordelijkheid ligt thans bij de (Vlaamse en provinciale) overheden. Het VIL stelt zich kandidaat voor de kwaliteitsbewaking bij de realisatie van de projecten”.

Bij het VIL toont men zich evenwel bijzonder opgetogen door het feit dat het geleverde studiewerk zo breed werd opgepikt in de markt, zowel door de Vlaamse overheid als door een groot aantal andere actoren. Medio vorige maand werd binnen het departement Mobiliteit & Openbare Werken alvast de task force “Logistiek van de Vlaamse overheid en de POM’s” opgericht met als taak de “extended gateways” in Vlaanderen te implementeren en te concretiseren.

Aan uitspraken omtrent timing qua uitvoering, waagt men zich bij het VIL om begrijpelijke redenen niet. “Naar infrastructuurwerken en uitgifte van bedrijventerreinen toe, formuleerden we een aantal aanbevelingen met 2014 als “benchmark”. Tegen dan zou de helft van de aanbevolen infrastructuurwerken in uitvoering of in planning moeten zijn,” merkt Koen Vleugels voorzichtig op.

Bekend is dat voornoemde logistieke hot spots in de eerste plaats bi- of trimodaal ontsloten moeten zijn. Voor de provincie Antwerpen bijvoorbeeld wordt de ENA-cluster (Economisch Netwerk Albertkanaal, nvdr.), een ruimtelijk samenhangend netwerk dat zich over 25 gemeenten en 2 provincies uitstrekt, van wezenlijk belang. Elke bi- of trimodale ontsluiting biedt bijkomende kansen voor de bundeling van goederenstromen, luidt het bij het VIL. Dat peilde tijdens zijn studiewerkzaamheden ook naar de logistieke ambities van de gemeentelijke overheden en de lokale industrieën.

Koen Vleugels: “Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) is met zijn economische knooppunten slechts gedeeltelijk in het “Extended Gateway®”-concept verwerkt. Het RSV beperkt zich in hoofdzaak tot de Vlaamse Ruit. Dat is strijdig met het “Extended Gateway®”-concept. Zo kan een extended gateway van de haven van Antwerpen bijvoorbeeld ook in Genk worden georganiseerd. Idem dito wat West-Vlaanderen betreft waar zich hoedanook heel wat logistieke opportuniteiten volgens het nieuwe concept aandienen. Vandaar dat de VIL-studie een aantal aanbevelingen formuleert voor de opmaak van het nieuwe RSV dat thans in voorbereiding is”.

“Tussen het RSV en het “Extended Gateway®”-concept heerst geen één-op-één-relatie. Een succesvolle implementatie van het nieuwe logistieke concept is slechts ten dele mogelijk na een aanpassing van het RSV. Het “Extended Gateway®”-concept zou iets breder in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen mogen worden geïntegreerd,” wordt daar voorzichtig aan toegevoegd.

“Belangrijkste resultaat van de “Extended Gateway®”-studie is dat, in gemeenschappelijk overleg, een strategie werd uitgetekend voor de toekomstige logistieke ontwikkeling van Vlaanderen. Er is een breed draagvlak ontstaan dat gevoed wordt door de idee dat logistiek daadwerkelijk waarde kan toevoegen, dat logistiek een sector met toekomst is in Vlaanderen. Dat is wellicht de grootste overwinning die het VIL heeft geboekt. Logistiek werd voorheen immers beschouwd als een sector met weinig toegevoegde waarde. Ten onrechte. Toen het VIL zijn werkaamheden aanvatte, had Vlaanderen geen strategische visie op de logistieke sector. Dat is thans wel het geval,” meent Liesbeth Geysels.

In de markt tekent zich duidelijk een meer mature houding dan voorheen af. Zo wijzen initatieven als Flanders Port Area duidelijk in die richting. “Een haven als Antwerpen botst nu al op tegen zijn ruimtelijke limieten. Alle Vlaamse havens, alsook de luchthaven van Zaventem, zijn vragende partij voor het opzetten van samenwerkingsverbanden met het achterland,” stellen onze gesprekspartners overtuigd.

Nu de “Extended Gateway”-studie werd afgerond, staat het Vlaams Instituut voor de Logistiek op de vooravond van de tweede fase in zijn bestaansgeschiedenis. Voor de 11 man sterke ploeg van Liesbeth Geysels zou het zeker niet ongelegen komen mocht snel duidelijkheid worden geschapen omtrent de nieuwe beheersovereenkomst van de Vlaamse overheid.

Liesbeth Geysels: “In de toekomst wil het VIL zijn functie als competentie-pool verder verstevigen. Het “Extended Gateway®”-concept wekt intussen ook over de landsgrenzen heen heel wat belangstelling los. Nergens ter wereld werd eerder een logistiek concept voor een hele regio in zijn totaliteit uitgetekend. We nemen ons voor in de periode die komt weliswaar meer bedrijfsondersteunend te werken, de academische kennis en inbreng van weleer op een meer pragmatische leest te schoeien. We zullen inzonderheid meer aandacht besteden aan de logistieke processen in KMO-omgeving. Voor dat soort bedrijven wil het VIL innovatieve logistieke concepten en technologieën uitwerken en daadwerkelijk implementeren. De eventuele bundeling van goederenstromen is slechts één aspect. Toenemende aandacht zal ook uitgaan naar “items” als supply chain organisation, supply chain intelligence en supply chain security,” besluit de algemeen directeur van het VIL.