Meer dan ooit zet UNIZO, de Unie van zelfstandige ondernemers, in op netwerking. “In tijden van crisis ligt netwerking vaak aan de basis van nieuwe bedrijfsactiviteiten”, weet gedelegeerd bestuurder Karel Van Eetvelt. Datzelfde netwerkplatform moet overigens een betere ondersteuning mogelijk maken van KMO’s in hun internationaliseringsinspanningen, zo luidt het. Bovendien heeft de huidige economische crisis, hoe verschillend ook van alle voorgaande, ervoor gezorgd dat de belangstelling voor corporate governance of deugdelijk bestuur in het middensegment hand over hand toeneemt.

Ondanks de economische situatie, doen de meeste Vlaamse KMO’s het nog relatief goed, aldus de UNIZO-topman. Wel is het beeld behoorlijk disparaat. Zo is een duidelijk verschil merkbaar tussen bedrijven die in B2C- dan wel in B2B-omgeving werkzaam zijn. Ook binnen de respectieve sectoren presteren niet alle individuele bedrijven even goed of even zwak.

Karel Van Eetvelt: “KMO’s doen het in de huidige crisis relatief minder slecht dan heel wat multinationale ondernemingen omdat ze vaak op de binnenlandse markt actief zijn. En op die markt is de koopkracht niet gedaald, wel integendeel”.

Zo mag de horeca omwille van de vertrouwenscrisis het jaarbegin bijzonder zwak hebben ingezet, de hele sector kan intussen op een schitterend vakantieseizoen terugblikken. Ook de reissector verdedigde zich meer dan behoorlijk. Op B2B-vlak liggen de kaarten dan weer anders: professionele catering-bedrijven die het van bedrijfsfeesten moeten hebben, zien zwarte sneeuw, en binnen de sfeer van de zakenreizen is momenteel weinig reden tot euforie.

Ook exportgerichte bedrijven deelden in de klappen. “Opvallend is wel dat KMO’s heel wat flexibeler op crisissituaties reageren dan multinationale ondernemingen. Zo gaan ze snel op zoek naar nieuwe marktniches of aarzelen ze niet om binnen het lokale KMO-weefsel nieuwe samenwerkingsverbanden of joint-ventures op te zetten. Uit netwerking ontstaan plots nieuwe bedrijfsactiviteiten, in het verlengde van de bestaande,” aldus onze gesprekspartner.

“Une crise pas comme les autres”

Toch geeft Van Eetvelt eerlijkheidshalve aan dat de economische crisis zich ook binnen de eigen organisatie deed voelen. Vooral dan op het stuk van de ondernemingscreatie die cijfermatig een kwart lager scoort dan vorig jaar. Nochtans blijft het aantal vragen van potentiële kandidaat-starters even groot. Het is een publiek geheim dat de goed uitgebouwde Startersservice van UNIZO een niet onbelangrijk kanaal is voor nieuwe ledeninstroom. Waar in vorige crises, heel wat veertigers en vijftigers noodgedwongen (lees: wegens het verlies van hun baan op gevorderde leeftijd, nvdr.) tot het opzetten van een zelfstandige activiteit besloten, is dat thans niet het geval.

“De huidige situatie valt niet te vergelijken met vorige crises. Toen nam men vrij snel zijn toevlucht tot personeelsafvloeiingen bij een nauwelijks opgewarmde arbeidsmarkt. Werk vinden in de jaren ’70 en ’80 was hoedanook niet eenvoudig, zodat men eerder zijn arbeidslot in eigen handen nam. Nu stijgt vooral de tijdelijke werkloosheid. Omwille van de krapte op de arbeidsmarkt verkiezen bedrijven hun werknemers te behouden. Analyseert men in alle objectiviteit de huidige werkloosheidscijfers, komt men tot de vaststelling dat men, in het meest dramatische scenario, terug belandt bij het tewerkstellingsniveau van 2003. En toen werd niet meteen over een slechte arbeidsmarkt geklaagd,” aldus Van Eetvelt.

De UNIZO-topman lijkt te menen dat het dieptepunt van de crisis is bereikt. In de komende jaren vallen op- en neergaande slingerbewegingen niet uit te sluiten. Waarna een langzaam herstel zal worden ingezet. Veel hangt af van de evolutie van het consumentenvertrouwen. Bij een eventuele sluiting van Opel in Antwerpen, zal dat als een pudding in elkaar zakken, klinkt het.

Nood aan consistente overheid

Om begrijpelijke redenen laat Van Eetvelt zich niet verleiden tot uitspraken omtrent een (onzinnig) proefballonnetje, opgelaten vanuit werknemerskringen, om de fiscale voordelen voor het opbouwen van extra-legale pensioenrechten in te perken. “Een overheid moet consistent zijn. Elke overheid die niet consistent is, zal hoedanook worden afgestraft” luidt de duidelijke boodschap.

Die overheid heeft niet alleen nood aan consistentie maar bevindt zich momenteel tussen twee vuren: enerzijds een ontsporende begroting, anderzijds de noodzaak aan blijvende investeringen in de economie.

Van Eetvelt, een uitgesproken voorstander van budgettaire orthodoxie, stelt vast dat de 6% BTW-maatregel in de bouwsector, dit jaar van kracht, zijn vruchten heeft afgeworpen. “Dankzij die ingreep bleef de tewerkstelling in de bouw op peil. Idem dito wat de bestedingen betrof. Wellicht is het aangewezen deze crisismaatregel ook naar 2010 door te trekken,” meent de UNIZO-topman. Voor de horeca geldt hetzelfde verhaal. Alleen, ondanks het groen licht van Europa, heeft België nog geen BTW-verlaging doorgevoerd. Een dergelijke ingreep zou, naar verwachting, in een periode van vijf jaar 18.000 jobs opleveren. Het bijhorende prijskaartje benadert evenwel de 500 miljoen euro.

Karel Van Eetvelt: “Strikte besparingsmaatregelen zijn evenwel noodzakelijk, zeker als we het afbouwen van het sociale zekerheidsstelsel willen vermijden. Maar ook, en niet in het minst, om de toekomstige generaties voor catastrofes te behoeden. De Vlaamse overheid gaf alvast het lovenswaardig voorbeeld om op de ministeriële kabinetten 15 miljoen euro jaarbasis te besparen. Thans wordt die oefening doorgedrukt richting administraties. Er komt in Vlaanderen een beweging op gang die heel wat bezuinigingen binnen bereik blijft zonder dat een massa ambtenaren voor bewezen diensten dient bedankt. In Brussel en Wallonië kan een dergelijke oefening vooralsnog niet. Met als gevolg dat op federaal vlak terzake ook weinig gebeurt”.

Strategisch belang van netwerking

UNIZO stelt zich tot doel de Vlaamse ondernemer te versterken. Hetzij in de vorm van belangenverdediging, deskundig advies, concrete diensten of kennis (informatie- en ervaringsuitwisseling), hetzij via de uitbouw van zijn netwerk. De organisatie werpt zich daarbij op als vertegenwoordiger van de verschillende types ondernemers (zelfstandigen, KMO-ondernemers en beoefenaars van een vrij beroep), over de verschillende sectoren heen.

Uit wat voorafgaat blijkt waarom UNIZO zijn netwerkingsinitiatieven ten gunste van de KMO nog verder uitbouwt. Eerder dit jaar werd de bestaande werking van KMO-Contact in een breder en exclusiever kader op basis van een pashouderssysteem ingebed. “De nieuwe werking werd intussen in verschillende regio’s uitgerold. In de loop van volgend jaar moet dat overal het geval zijn,” kondigt onze gesprekspartner aan.

“Netwerking wordt voor de KMO steeds belangrijker. Dat geldt ook voor de themagebonden contacten onder ondernemers, rond bijvoorbeeld creativiteit, innovatie, HR of milieu. Indien nodig, voorziet UNIZO in begeleiding bij het uitbouwen van bepaalde contacten of het aftasten van mogelijk nieuwe samenwerkingsverbanden. Met het FIVB (Federatie van Intellectuele en Vrije Beroepen) deden we heel wat ervaring op met het opzetten van associaties. Die expertise kan in wezen probleemloos op andere economische activiteitensectoren worden getransponeerd,” zo nog onze gesprekspartner.

Internationalisering intenser ondersteunen

Ook de werking van UNIZO Internationaal werd in de voorbije twee jaar fors geïntensiveerd. Tevens werden de banden met Flanders Investment & Trade (FIT) aangehaald. Op internationaal vlak hanteert de organisatie voor zelfstandige ondernemers de gebruikelijke netwerkinsteek. Aan de meeste buitenlandse missies van FIT neemt doorgaans een medewerker van UNIZO (Internationaal) deel.

Karel Van Eetvelt: “Tot voor hooguit een viertal jaar bleven de internationale ambities van onze KMO’s beperkt tot net over de landsgrenzen. Nu zien steeds meer Vlaamse ondernemingen in het middensegment de wereld als hun markt. Investeringen in de BRIC-landen of het Afrikaans Continent vormen geen uitzondering meer. In die context ontwikkelt UNIZO nieuwe netwerken met de betrokken ambassades”.

Deugdelijk bestuur in de lift

Bekend is dat UNIZO en zusterorganisatie UCM een voortrekkersrol opnamen bij de verruiming van de Code Deugdelijk Bestuur tot de Code Buysse 2. Die formuleert onder meer aanbevelingen rond interne controle en risicobeheer en gepaste remuneratie in niet-beursgenoteerde ondernemingen en KMO’s. Vraag is in hoeverre corporate governance in deze crisistijden overeind is gebleven. De eenzijdige aanpassing van de betalingstermijnen door bepaalde marktspelers lijkt alvast een indicatie.

“De eenzijdige verlenging van de betalingstermijnen door de multinationale ondernemingen levert het zuiverste bewijs dat corporate governance voor hen niets meer dan lippendienst is. Een en ander vertaalde zich in een kettingreactie, zodat ook KMO’s niet langer bij machte bleken aan hun betalingsverplichtingen te voldoen. Ook de praktijken in de voedingssector, waar de aankoopcentrales van de multinationals, de toeleveranciers uitpersen, vallen moeilijk met corporate governance te rijmen. In KMO-kringen neemt de aandacht voor deugdelijk bestuur hand over hand toe. Onder invloed van de financiële crisis, waarvan heel wat KMO-bedrijfsleiders het slachtoffer werden, heeft zich een duidelijke beweging ingezet van korte termijnwinst naar duurzaamheid. Zoals elke crisis, heeft dus ook de financiële crisis een positief effect gehad,” meent Karel Van Eetvelt.

Adviesfunctie verder uitbouwen

Met de UNIZO-Crisiscoach lanceerde de ondernemersorganisatie een aantal recepten voor het managen van een bedrijf in kommervolle economische tijden. Het duidt er alleen maar op dat UNIZO zijn adviesrol in de toekomst verder wil opwaarderen. Zo investeerde de organisatie recent fors in de ingebruikname van een geïntegreerd UNIZO Service Center waar familiale ondernemers rond-de-klok, zeven dagen op zeven, met al hun vragen terecht kunnen. Een goed gestoffeerde achterliggende backoffice staat borg voor korte responstijden. Een dergelijk center biedt bovendien de mogelijkheid nog meer voeling met de markt te houden en sneller te schakelen. Zo kan UNIZO vrij vroeg het ontstaan van nieuwe probleemsituaties detecteren. Dat bleek voor het eerst dit jaar toen de kredietverzekeringsmarkt noodgedwongen zijn strategie bijstelde en zodoende heel wat exporterende KMO’s in verlegenheid bracht.