Werner Vercammen (AROP)

'Beschutte werkplaatsen kampen met imagoprobleem'

AROP (Antwerpen), een initiatief van Sociale Rehabilitatiestichting V.Z.W., kruipt langzaam maar zeker terug uit een diep dal. Toen een grote industriële partner enkele jaren terug delocaliseerde, zag de beschutte werkplaats zich verplicht zijn personeelsbestand met ruim een derde af te bouwen. Thans voert AROP een behoedzaam beleid, dat enerzijds op een grotere risicospreiding door een forse uitbouw van de klantenbasis is gebaseerd, anderzijds op een verbreding van het activiteitenspectrum. In de toekomst zal elke beschutte werkplaats zich meer flexibel dan ooit moeten opstellen en zal de tijdsdruk uit de markt op de activiteiten nog verder toenemen. Zo meent Werner Vercammen, algemeen directeur van AROP, die ervan overtuigd is dat de dienstverlening van een beschutte werkplaats niet hoeft over te doen voor de aanbieders uit het reguliere circuit.

Werner Vercammen, handelsingenieur van vorming, staat sinds 1996 aan het roer van beschutte werkplaats AROP. Daarvoor deed hij negen jaar management-ervaring in West- en Oost-Afrika op. Vandaag voert hij de algemene leiding over een beschutte werkplaats, die een bijzonder moeilijk hoofdstuk in zijn bestaansgeschiedenis lijkt te hebben afgesloten. Nochtans blijven de uitdagingen legio, maar onze gesprekspartner laat alvast uitschijnen er het volste vertrouwen in te hebben dat AROP gewapend is om met succes de toekomst tegemoet te gaan. "We zijn uit een diep dal gekropen en zouden, met de steun van het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap, ons werknemersbestand makkelijk opnieuw kunnen uitbouwen," zo luidt het. Momenteel stelt AROP een 260 werknemers tewerk, verdeeld over drie vestigingen, waaronder zowat 220 voornamelijk mentaal gehandicapten.

Drie vestigingen

AROP, voluit ARbeidsOPleiding, werd in 1965 opgericht op initiatief van de vier jaar eerder boven de doopvont gehouden Sociale Rehabilitatiestichting, een neutrale vereniging zonder winstoogmerk die zich tot doel stelde personen met een handicap de mogelijkheid te bieden werkervaring op te doen en gebeurlijk naar het reguliere arbeidscircuit door te stromen. Op een bepaald ogenblik stelde AROP 350 personen tewerk. Door omstandigheden ligt dat cijfer, zoals gemeld, momenteel fors lager. De hoofdvestiging van AROP bevindt zich te Borgerhout, waar een beschutte werkplaats van zowat 7.000 m2 wordt uitgebaat. In Wommelgem werd in 1979 een vestiging van een iets grotere dimensie ingehuldigd. Sinds 1992 is een derde AROP-vestiging te Wilrijk operationeel op een oppervlakte van zowat 4.000 m2. AROP, dat voorheen heel sterk op electromontagebedrijvigheden was gefocust, is vandaag voornamelijk actief in de montage van fietsen (van spaak en ronde velg tot de laatste schroef, aldus onze gesprekspartner) voor rekening van een buitenlandse constructeur, het afvullen van voedingsstoffen in HACCP-omgeving in hoeveelheden die doorgaans voor machineverwerking ontoereikend zijn, het verpakken van kristalsuikers op originele wijze, het snijden van elektriciteitsdraden en samenstellen van kabelbomen, het ontwikkelen van nieuwe boeken, allerlei handmatige verpakkingen alsook het verzorgen van mailings en het toevoegen van gadgets en toebehoren allerhande. Niet uitgesloten is dat AROP zijn medewerkers op de locatie van de klant inschakelt. In Wommelgem beschikt AROP over aanzienlijke opslagcapaciteit wat tot gevolg heeft dat men zich aldaar voornamelijk toespitst op de verwerking van snel roterende goederen. In het kader van een aantal conditioneringsopdrachten, worden er met twee machines conserven en bokalen ge(her)etiketteerd en maakt men er voor verpakkingsdoeleinden voornamelijk gebrek van krimpfolietechnologie. Momenteel heeft AROP een zestal krimpverpakkingsmachines in gebruik, aldus Werner Vercammen. Ook stanswerken, het aanmaken en opvullen van displays, het monteren van speelgoed, het vouwen en inpakken van bedrukte T-shirts behoren er tot de regelmatige opdrachten. De derde vestiging, in Wilrijk, spitst zich voornamelijk toe op de vervaardiging van grote plastic hoezen op maat en de verpakking van elektriciteitsproducten en veiligheidsmateriaal allerhande. "Over deze drie vestigingen boekt AROP met een 260-tal werknemers momenteel een omzet die dicht in de buurt van de 2,5 miljoen euro komt," zo nog de directeur.

Niet onderdoen voor reguliere aanbieders .

Werner Vercammen: "Beschutte werkplaatsen genieten in de praktijk werkingstoelagen om het productiviteitsverlies van hun werknemers te compenseren. Maar dat systeem heeft in de markt blijkbaar aanleiding gegeven tot een verkeerd beeld rond alles wat met beschutte werkplaatsen te maken heeft. Wij zijn heus niet de kneusjes die aan bezigheidstherapie voor minderwaardige werknemers doen. Bezoekers verbazen zich telkenmale over de uitgebreide mogelijkheden die een beschutte werkplaats hen kan bieden. Feit is dat ook beschutte werkplaatsen niet aan de steeds strengere kwaliteitseisen ontsnappen. Momenteel zijn we bezig met de voorbereiding van een ISO 9001/2000-kwaliteitscertficatie waarin we de eisen van het Kwaliteitsdecreet willen integreren. Kwaliteitsborging is een must. Onze grotere opdrachtgevers aarzelen trouwens nu reeds niet om hun eigen kwaliteitsstandaarden bij ons te implementeren. Bedrijven breiden hun eigen kwaliteitssysteem steeds vaker uit tot hun netwerk van outsourcing-partners. Misschien ontsnapten beschutte werkplaatsen daar vroeger nog aan, maar thans is dat al lang niet meer het geval". Wat voor onze gesprekspartner nog maar eens het bewijs levert dat beschutte werkplaatsen niet op een voorkeurbehandeling hoeven te rekenen, maar zich zelf krachtdadig als een volwaardige toeleverancier moeten (kunnen) profileren. "De kwaliteit van de dienstverlening van AROP hoeft heus niet onder te doen voor de reguliere aanbieders in de private sector, integendeel zelfs. En daar waar het op flexibiliteit aankomt, scoren we doorgaans beduidend beter," wordt daaraan toegevoegd.

. in steeds complexere marktomgeving

Daartegenover staat dat beschutte werkplaatsen in een steeds moeilijker marktomgeving evolueren en zich de laatste jaren constant moeten aanpassen aan de vele nieuwe overheidsbeslissingen. Bekend is dat de toezeggingen gedaan door de federale overheid op het stuk van de vermindering van sociale zekerheidsbijdragen, op de helling komen te staan, wat, aldus de VLAB, de beroepsfederatie van de beschutte werkplaatsen, zowat 2.000 jobs zou kunnen kosten. Zelf heeft AROP nog geen exacte kijk op wat die maatregel de onderneming precies zou kunnen kosten. Indien de minister van Sociale Zaken zijn belofte om de zaken te herevalueren niet nakomt, zou dat voor een beschutte werkplaats als AROP een inkomstenverlies van ettelijke tienduizenden euro's kunnen beduiden. "Beschutte werkplaatsen genieten financiële tegemoetkomingen omwille van het rendementsverlies inherent aan de ingeschakelde werknemers. Tevens is een grotere omkadering vereist om onze sociale opdracht naar behoren te kunnen vullen, zodat het argument van concurrentievervalsing geen steek houdt," verduidelijkt de directeur van AROP. Ook het Kwaliteitsdecreet, dat dit jaar in voege trad, maakt het er voor de beschutte werkplaatsen niet makkelijker op. Voorheen al nam AROP zijn toevlucht tot een specifieke methodologie die ervoor zorgde dat de gehandicapte werknemers op de voor hen meest geschikte werkpost konden worden tewerkgesteld. Dit door onder andere gebruik te maken van een eigen testcentrum, dat peilt naar de handvaardigheden van de (kandidaat-)werknemers met een handicap. Het Kwaliteitsdecreet borduurt hierop verder en voert onder meer een nog meer verregaande opvolging van de werknemers in, voorziet in nog ruimere inspraak en houdt tevens rekening met de personeelstevredenheid.

Sociale versus bedrijfseconomische dimensie

Uit wat voorafgaat blijkt overduidelijk dat elke beschutte werkplaats danst op een slappe koord tussen zijn sociale opdracht enerzijds, zijn bedrijfseconomische dimensie anderzijds. Precies die bedrijfseconomische dimensie wordt extra onder druk gezet door de concurrentie uit lage loonlanden, zoals AROP eerder tot zijn scha en schande mocht ondervinden. "Uiteraard blijft de sociale dimensie ook voor AROP van bijzonder belang. Wat ook verklaart waarom het omkaderende personeel een vijfendertigtal eenheden sterk is. Omwille van de afkalving van het betoelagingsvolume, zal het bedrijfseconomische aspect in de toekomst nog sterker aan belang winnen", weet Werner Vercammen. Dat AROP evenwel ten allen tijde aandacht voor zijn sociale opdracht zal behouden, blijkt onder meer uit het nieuwe leven dat men de in mei '94 opgerichte V.Z.W. APOR inblies. APOR spitst zich toe op het begeleid wonen van personen met een handicap. Ook de implementatie van de opdrachten van het Kwaliteitsdecreet zet die sociale opdracht nog eens extra in de verf. APOR werd intussen erkend voor woonbegeleiding van 25 personen met een handicap, maar zag die erkenning in de toekomst graag opwaarts herzien. Onze gesprekspartner toont zich evenwel eerlijk in zijn oordeel omtrent de doorstromingskansen van zijn werknemers. "Mensen vanuit beschutte werkplaatsen naar het reguliere arbeidscircuit doen doorstromen, wat de uiteindelijke opzet is en blijft, blijkt niettemin bijzonder moeilijk. Bepaalde werknemers komen daarvoor qua jobcompetenties zeker in aanmerking, maar blijken dan weer over onvoldoende sociale vaardigheden te beschikken om zich te kunnen handhaven. Ook lijkt het alsof de handicap groter moet zijn dan voorheen om als mogelijke arbeider in een beschutte werkplaats erkend te worden en dus voor subsidie in aanmerking te komen. Doorstromingskansen zijn voor deze nieuwe kandidaten bijgevolg heel klein of onbestaande. Mocht een en ander worden bijgestuurd en er daarenboven arbeidstoelating in beschutte werkplaatsomgeving worden gecreeërd voor diegenen die falen in de ATB (Arbeids Traject Begeleiding, nvdr.), zouden de beschutte werkplaatsen hun rol tot opleiding naar het reguliere circuit waarschijnlijk wel kunnen waarmaken. Het zou de werkgelegenheid in de sector, waarrond actueel zoveel te doen is, zeker een impuls geven. De betere werknemers zullen in dat geval niet alleen de doorstromingsgraad naar het reguliere circuit verhogen, maar het bovendien ook mogelijk maken de meer voorhanden zijnde "moeilijkere" opdrachten te aanvaarden. Gevolg is dat de betere opbrengsten het in dat geval mogelijk maken meer broodnodige (weinig of helemaal niet lucratieve, nvdr.) opdrachten voor de zwakkeren te bekomen". Bedrijfseconomisch moet elke beschutte werkplaats er zien in te slagen zijn werking te bestendigen, wat in de huidige context zeker niet evident is. Dat veronderstelt een nog verder opschroeven van de flexibiliteit en het nog nauwer inspelen op de steeds toenemende JIT-behoeften (just-in-time) van de klant. Zowel de kleine KMO als de grote multinational kan gebruik maken van de diensten van een beschutte werkplaats. Omdat de complexiteit van de opdrachten steeds groter wordt en het steeds moeilijker wordt om opdrachten voor de zwakkeren te verwerven, wordt duidelijk de voorkeur aan repetitief werk (lees: grote volumes, nvdr.) gegeven. In het precieze geval van AROP houden de bedrijfseconomische noodwendigheden in dat men zich minder afhankelijk van grote opdrachtgevers maakt, zoals in het verleden wel het geval was. "In het verleden verzorgde AROP steevast opdrachten voor een vijftigtal klanten. Dat aantal werd in de voorbije vijf jaar tot ruim 150 aangedikt", verduidelijkt Werner Vercammen. Ook de dienstverlening werd in de breedte uitgebouwd, waarbij bepaalde specialisaties, zoals het monteren van fietsen of het verpakken onder krimpfolie, werden ontwikkeld. "Bedoeling is AROP in de toekomst nog minder afhankelijk van grote opdrachtgevers te maken. Uiteraard streven we naar een quasi-constante workload op jaarbasis, zij het oordeelkundig gespreid over een aantal opdrachtgevers. Het aandeel van de occasionele of gelegenheidsopdrachten hadden we graag tot om en bij de 40% teruggedrongen gezien," besluit Werner Vercammen.