De heikele kwestie van de gelijkschakeling van het arbeiders- en bediendenstatuut beroert de gemoederen al ruime tijd. Op 8 juli aanstaande zouden alvast de themata van de carensdag en de wettelijke opzegtermijnen moeten zijn geregeld. Dat de sociale partners er niet uit zullen raken, is voorspelbaar.

“De acties van bepaalde werknemersorganisaties lijken aan te geven dat die partijen niet geloven dat een akkoord haalbaar is,” concludeert Iris Tolpe.

Het dossier rond het eengemaakte werknemersstatuut mag dan al voor heel wat beroering zorgen, feit is dat ook sprake is van soms foute perceptie.

“Als je het volledig loonkostenplaatje bekijkt is het arbeidersstatuut, onzes inziens, niet altijd minder voordelig dan het bediendenstatuut, zoals algemeen wordt aangenomen. In sectoren als bijvoorbeeld de bouw, kan men zich de vraag stellen wie sociaalrechterlijk beter “bediend” is: de bediende of de arbeider,” merkt Luc De Pauw op.

Het verschil tussen het arbeiders- en bediendenstatuut is achterhaald, zoveel is duidelijk. Maar als beide partijen halstarrig aan hun verworven rechten blijven vasthouden en gelijkschakeling enkel mogelijk blijkt door opwaartse aanpassingen, lijken bepaalde bedrijven en sectoren ten dode opgeschreven.

Kostenneutraliteit?

Het Grondwettelijk Hof besloot op 7 juli 2011 dat de wettelijke bepalingen van de arbeidsovereenkomstwet met betrekking tot de duur van de opzeggingstermijn voor arbeiders en de carensdag voor arbeiders strijdig zijn met het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel. Het koppelde voor het eerst een deadline aan het wegwerken van die discriminatie. In 1991 werd het Grondwettelijk Hof, toen nog het Arbitragehof, al een eerste keer in die zin geïnterpelleerd. België verzuimde al die tijd actie te nemen met de gevolgen die thans bekend zijn.

Zo dreigt de gelijkschakeling van de carensdag bedrijven op bijhorende kosten te jagen. Ook de problematiek van het verschil in opzegtermijnen is diepgaander dan op het eerste gezicht lijkt. Er zijn niet alleen verschillen in de duur van de opzegtermijnen voor arbeiders en bedienden, maar evenzeer wat het tijdstip van aanvang van die opzegtermijn betreft of de (on)mogelijkheid tot het geven van een tegenopzeg.

Daarnaast heerst tussen beide statuten een resem aan verschillen. Denk aan de proeftermijn, de uitbetaling van de jaarlijkse vakantie, gewaarborgd loon bij ziekte, tijdstip van uitbetaling, klein verlet, patronale RSZ-bijdragen, de vergoeding van overuren, …

“De wetgever zal die verschillen niet in één beweging aanpassen. Nu liggen, omwille van de uitspraak van het Grondwettelijk Hof, enkel de carensdag en de wettelijke opzegtermijnen op tafel. Het spreekt voor zich dat voornoemde verschillen na 8 juli 2013 opnieuw aanleiding zullen kunnen geven tot prejudiciële vragen aan het Grondwettelijk Hof,” stelt Iris Tolpe overtuigd.

Maar de uiteindelijke eenmaking van het werknemersstatuut heeft niet enkel implicaties op de betrokken werknemers, ook de werknemersorganisaties en het gerechtelijk kader zullen in hun werking worden aangetast. Zo zal zich een omvorming van de paritaire comité’s opdringen en is een hervorming van het arbeidsgerecht onvermijdelijk. De vakbonden zelf zijn georganiseerd in centrales, die specifiek gestoeld zijn op het verschil in statuut.

“Sommige vakbonden bereiden zich organisatorisch intern voor op een volledige gelijkschakeling van het werknemersstatuut, andere hebben op dat vlak nog een heel eind te gaan,” meent Tolpe.

Ander “item” dat in de huidige discussie nog niet aan bod is gekomen, is de groepsverzekeringsproblematiek. Sommige bedrijven kennen enkel aan hun bedienden een groepsverzekering toe, minder aan arbeiders. Indien dat voor beide werknemerscategorieën het geval is, gebeurt dat vaak tegen andere voorwaarden en modaliteiten.

“Ook deze verschillen, indien ze niet via objectieve criteria kunnen worden verantwoord, moeten worden weggewerkt,” wordt daaraan toegevoegd.

Doos van Pandora?

“Met de aanzet tot de eenmaking van het werknemersstatuut openen we mogelijkerwijs de Doos van Pandora. Het gaat niet om een eenvoudige wetsaanpassing, maar om een ingreep die verregaande gevolgen voor het huidige sociaal stelsel in dit land zal hebben,” weet Luc De Pauw.

De directeur van het sociaal secretariaat van Securex toont zich vooral beducht voor de impact op de kostenstructuur van de bedrijven. Sommige ondernemingen stelden al, bij gelijkschakeling, alleen nog maar met tijdelijke contracten te werken, maar de kans is groot dat ze zich juridisch vast rijden, luidt het.

“Een opwaartse gelijkschakeling van het arbeiders- en het bediendenstatuut, gespreid over de zowat 150 paritaire comité’s in België, zal de loonkostenhandicap in dit land verder met 2 à 4% uitdiepen,” stellen onze gesprekspartners unaniem.

De werkgevers tonen zich voorstander van een modern arbeidsmarktbeleid en ontslagrecht. Gelijkschakeling van het werknemersstatuut kan voor hen op voorwaarde dat dit - in de deze economisch zware tijden - kostenneutraal verloopt. Dat kan enkel indien de huidige statuten naar elkaar toegroeien, waarbij zowel bedienden als werknemers op hun verworven rechten inleveren. Zoniet zal de politiek knopen moeten doorhakken.

“En daar zal voor bedrijven een kostenplaatje aanhangen,” besluit Luc De Pauw.

IN ONS NETWERK PRATEN ONDERNEMERS OVER DIT ONDERWERP: PRAAT MET HEN MEE