In 2006 was Ierland nog het op één na rijkste land van Europa, vier jaar later moest de regering aankloppen bij de Europese Unie en het IMF. In ruil voor een miljardenbesparing kreeg de Keltische tijger voor 67,5 miljard euro noodkredieten. Vandaag staat Ierland er terug. Een verhaal van vallen en terugvechten.

Uit het dal van de crisis

Momenteel ondervindt de Ierse thuismarkt nog altijd de gevolgen van de financiële crisis. De Ierse consument heeft zijn uitgavenpatroon moeten aanpassen aan de hogere belastingen en taksen. Of aan een lager inkomen, voor wie in de toegenomen groep van werklozen terecht kwam.

Maar de vooruitzichten zijn goed. Veelbelovend zelfs. Recente cijfers van het Directorate General for Economic and Financial Affairs van de Europese Commissie voorspellen een groei van het BBP van 3,6% voor dit jaar, en 3,7% voor 2016. In België is dat respectievelijk 0,9% en 1,1%. Ook de werkloosheidsgraad, begin 2012 nog 15,1%, zou dit jaar dalen naar 11,1% en in 2016 naar 8,5%.

Dat economisch herstel is vooralsnog hoofdzakelijk geconcentreerd rond Dublin en rond de regio’s Cork en Galway.

Hoogtes en laagtes

De vechtersmentaliteit van Ierland is sterk. Het land heeft zichzelf al een paar keer moeten heruitvinden. Halverwege de negentiende eeuw kampte het land met de aardappelziekte. De hongersnood leidde tot een grote emigratievlucht naar Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. In 1949 werd de republiek Ierland uitgeroepen, die in 1973 tot de Europese Unie toetrad. Dankzij het lidmaatschap van de Europese Unie vloeide heel wat geld naar Ierland.

Belangrijke infrastructuurwerken leidden tot de ontsluiting van het eiland en meer economische welvaart. De Ieren begonnen goed hun brood te verdienen en wilden almaar vaker een eigen huis bezitten, mede door de grote bouwprojecten die als paddenstoelen uit de grond rezen. Banken hebben in die periode heel wat leningen toegestaan. Toen de bankencrisis uitbrak en de vastgoedbubbel barstte, was de gemiddelde Ier het eerste slachtoffer.

De aanzuivering van de overheidsfinanciën en van de banken, opgelegd door de EU, leidde tot zwaardere belastingen, recessie, hogere werkloosheidscijfers en een toegenomen emigratie. Maar de financiële hulp van de trojka (EU, IMF en ECB) wierf vruchten af. Eind 2013 kon Ierland zich bevrijden van dit juk en leefde de economie voorzichtig op.

Investeren in de toekomst

De impact van de Ierse overheid op de economie is niet te onderschatten. In de jaren ’90 heeft ze zwaar ingezet op het aantrekken van buitenlandse investeerders. Daarvoor creëerde de Ierse overheid niet alleen een attractief kader, ze focuste daarbij vooral op toekomstsectoren als life sciences en ICT.

Dat stimulerende ondernemersklimaat heeft geleid tot de economische boom in het begin van deze eeuw en helpt ook bij het herstel na de recessie. De bezuinigingsmaatregelen zijn erg drastisch, maar de snelle en kordate reactie van de Ierse regering heeft zeker bijgedragen tot het positieve effect ervan.

Beloftevolle sectoren

De toekomstsectoren blijven de stuwende krachten van de Ierse economie. Ook voor Vlaamse bedrijven bieden zij de meeste kansen. Zo is farma & chemie de belangrijkste handelslink tussen Ierland en Vlaanderen. Die wordt weliswaar voornamelijk gevoed door gigantische multinationals, maar daar rond - in de ruime regio van Dublin en Cork - hebben zich lokale farma-clusters ontwikkeld. Zij produceren vooral generische geneesmiddelen voor menselijk gebruik. Daarnaast zijn ook producenten van dierengeneesmiddelen en voedingssupplementen voor mens en dier sterk aanwezig.

Ook de medische technologiesector is een belangrijke pijler binnen de Ierse economie. Die biedt evenzeer mogelijkheden voor Vlaamse ondernemers. De meeste spelers in dit domein hebben zich gevestigd in en rond de regio Galway. Vaak gaat het om buitenlandse investeerders die zich aangetrokken voelden door het fiscaal gunstige klimaat. Zo bedraagt de vennootschapsbelasting in Ierland slechts 12,5%. Daarbovenop genieten deze bedrijven fiscale stimuli voor onderzoek en ontwikkeling.

ICT, de motor van de Ierse economie, draait evenzeer op enkele zeer grote buitenlandse investeringen. Naast het fiscaal gunstige klimaat en de gerichte overheidssubsidiëring, waren ook de hoge scholingsgraad, de Engelstaligheid en vooral de toegang tot de Europese eenheidsmarkt doorslaggevend in de keuze van investeerders om zich in Ierland te vestigen. Dankzij de aanwezigheid van gerenommeerde concerns als Microsoft, Salesforce, Facebook, eBay en Symantec, heeft zich rond deze bedrijven een belangrijke cluster gevormd. Ierland wordt binnen de ICT-sector ook wel Silicon Republic genoemd.

Voorts beweegt ook de Ierse milieusector zich op een steile leercurve. Omdat ze onmogelijk alle expertise zelf kan ontwikkelen, sloot de branche al verschillende allianties met buitenlandse bedrijven. Ierse milieuspelers zoeken actief naar technologieën en systemen. Vlaanderen staat op dat vlak erg sterk. Ierland beschikt bovendien over continue natuurlijke bronnen, vooral wind en water, waardoor het een geschikte locatie is voor de winning van alternatieve energie.

Tot slot biedt ook voeding kansen. De Ierse consument staat bekend als de meest gesofistikeerde van Europa. Dat uit zich echter niet in een gediversifieerd productgebruik, maar wel in een sterke voorkeur voor grote, bekende merken. Prijs is daarbij minder belangrijk, hoewel de recessie en de komst van discounters dat besef wel aanwakkeren. Ook zal de Ierse consument doorgaans een product van eigen bodem verkiezen. Als je geen sterke en bijgevolg vaak dure marketing-campagne kan voeren, is de private label-markt wellicht een betere oplossing. Zo kan je ook de “Buy Irish”-mentaliteit counteren.

Einde van de “Double Irish”

In de afgelopen maanden kwamen enkele multinationals in Ierland onder vuur te liggen omdat ze belastingen zouden ontwijken via een maas in de Ierse fiscale wetgeving. Ondernemingen konden namelijk via de “Double Irish” twee bedrijven oprichten: één in Ierland, het andere in een belastingsparadijs. Door dat systeem konden ze legaal hun bedrijfswinst doorsluizen en hun effectieve belasting niet tegen 12,5% betalen, maar tot minder dan 2% laten zakken.

De Ierse regering reageerde alweer snel en schafte het “Double Irish”-systeem af. Sinds 1 januari 2015 kunnen bedrijven die zich vestigen in Ierland, hier geen gebruik meer van maken. De ondernemingen die het systeem al toepasten, hebben tijd tot 2020 om zich aan een nieuw regime aan te passen.

Hoewel de “Double Irish” een mooie extra reden kon zijn om in Ierland te investeren, is de afschaffing geen deal-breker voor buitenlandse investeerders. De 12,5% vennootschapsbelasting - waar zeker niet aan wordt geraakt, aldus de minister van Financiën - de clusters rond de toekomstsectoren, de Engelstaligheid en de euro zijn minstens even belangrijke beweegredenen.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Flanders Investment & Trade).

Meer info: www.flanderstrade.be.