Stapt u in het huwelijksbootje, vergeet dan niet om het schuitje tegen bedrijfsmoeilijkheden te beschermen. Of u nu al gehuwd bent op het ogenblik dat u met uw zaak start dan wel of u als ondernemer/onderneemster in het huwelijksbootje stapt wanneer uw zaak al volop draait, een huwelijkscontract “op maat” voorkomt heel wat ellende wanneer het u professioneel niet voor de wind gaat.

En toch werden in 2015 slechts vier van de tien huwelijken bezegeld met een specifiek huwelijkscontract, verleden voor een notaris. De overige zes koppels kozen dus voor het zogenaamde wettelijk stelsel, meer bepaald het gemeenschappelijk vermogen, vroeger ook gekend als “gemeenschap beperkt tot de aanwinsten”. Elke partner behoudt zijn persoonlijk vermogen, namelijk de goederen die hij/zij bezat voor het huwelijk. Het gehuwde koppel vergaart een gemeenschappelijk vermogen (beroepsinkomsten, roerende of onroerende inkomsten, goederen die tijdens het huwelijk samen werden verworven, goederen die door een van de partners in de gemeenschap werden ingebracht - bijvoorbeeld de grond waarop het echtpaar hun huis laat bouwen …). Wat voor de verworven goederen geldt, geldt ook voor de schulden die tijdens het huwelijk kunnen ontstaan: op enkele uitzonderingen na, zijn ook zij gemeenschappelijk.

Opteert u voor het loutere stelsel van scheiding van goederen, met een huwelijkscontract dat voor de notaris wordt verleden, dan blijven de vermogens en de schulden van iedere partner gescheiden. Iedere echtgenoot blijft enige eigenaar van de goederen verworven vóór of tijdens het huwelijk en is ook aansprakelijk voor het beheer ervan. Er is geen gemeenschappelijk vermogen. Beslist u om een goed samen te voegen (of samen aan te kopen), dan zal dit worden beschouwd als in onverdeeldheid. Het aandeel van iedere partner kan uiteraard worden aangepast (40% voor de ene, 60% voor de andere, bijvoorbeeld).

De wet voorziet echter in bepalingen waar u, met of zonder huwelijkscontract voor de notaris en ongeacht het soort contract, niet omheen kunt. Dat is wat we het primaire huwelijksstelsel noemen. De echtgenoten moeten hun inkomen, van welke aard dan ook, in de eerste plaats aan de gezinsbehoeften besteden. Elke partner is ertoe gehouden bij te dragen tot de uitgaven van het gezin volgens zijn/haar middelen (dat kunnen dus andere dan financiële middelen zijn). De gezinswoning mag, ook al is die de eigendom van slechts een van de partners, zonder de toestemming van de andere niet worden verkocht (of gehypothekeerd). De schulden die een van de twee partners ten behoeve van het huishouden of de opleiding van de kinderen aangaat, zijn de facto gemeenschappelijk.

Goed om weten

Omdat er wellicht een inventaris moet worden opgesteld van de bezittingen van de echtgenoten betaalt u vaak meer voor het wijzigen van een huwelijkscontract dan voor het verlijden van de eerste akte. Afgezien van het werk van de notaris moet de wijzigende akte verschijnen in het Belgisch Staatsblad en, als een van de echtgenoten handelaar is, moet een uittreksel daarvan worden neergelegd op de griffie van de rechtbank van koophandel. Bij overdracht van onroerend goed moeten ook registratierechten worden betaald. Daarom moet u alles, tot en met uw nalatenschap, goed overdenken. Sorry, dat we het feestje daarmee verknallen!

Specialisten vermogensbeheer raden specifiek aan om in het huwelijkscontract een keuzebeding op te nemen die, bij overlijden van een van de partners, de overlevende partner toelaat uit het gemeenschappelijk vermogen die goederen te kiezen die hij of zij overeenkomstig de leeftijd, financiële behoeften, gezondheidstoestand en relaties met de kinderen wenst te behouden. Zo kan hij/zij ervoor kiezen alle goederen in volle eigendom te behouden, de helft van de goederen in volle eigendom en de andere helft in vruchtgebruik, de roerende goederen in volle eigendom en de andere helft in vruchtgebruik, de roerende goederen in volle eigendom en de onroerende goederen voor de helft in volle eigendom en voor de helft in vruchtgebruik, enz. De optionele clausule van toewijzing is ten stelligste aangewezen wanneer een familiebedrijf deel uitmaakt van het vermogen. Die clausule is fiscaal gezien gunstiger dan de klassieke formule “voor de langst levende”. Vraag hiervoor ook raad aan uw notaris.

En het wettelijk samenwonen?

Dat laat twee meerderjarige personen (zonder bijkomende vereisten) toe om bij de ambtenaar van burgerlijke stand van de gemeente een gemeenschappelijke woonplaats te kiezen om “samen te wonen”. Het kan gaan om een koppel, maar ook om een oom en zijn neef, een vader of een moeder en het kind, of nog om twee personen zonder familieband. De gezinswoning is dus beschermd zoals in het contract van het primaire huwelijksstelsel. De wettelijke samenwoning kan worden aangevuld met een notariële akte die de verdeling van de kosten tussen de samenwonenden bepaalt. Kritische noot: de wettelijke samenwoning kan een einde nemen op initiatief van een van de samenwonenden door middel van een eenvoudige verklaring bij de burgerlijke stand.

Het wettelijk samenlevingscontract vormt dus een garantie, in die zin dat het uitvoerbaar kan worden verklaard (dezelfde waarde als een vonnis). Daarin kan bijvoorbeeld een clausule van vooropzeg voor ontbinding worden opgenomen, die de voormalige samenwonenden de tijd laat om op een beslissing terug te komen …

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Beobank N.V. (Brussel))

Meer info: 02/625.57.00 of www.beobank.be.