Ruim 29% van de Belgische werknemers geeft aan met één of verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag te worden geconfronteerd. 19% stelt te maken te krijgen met agressie op de werkvloer, 14% geeft aan gepest te worden, nog eens 14% voelt zich gediscrimineerd en 2% voelt zich slachtoffer van ongewenst seksueel gedrag. Het aantal werknemers dat te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag stijgt met 21% ten opzichte van 2013, toen het nog om 24% van de Belgische werknemers ging. De stijging is vooral te wijten aan de toegenomen pesterijen (+ 35%) en agressie (+ 21%) op de werkvloer.

Leidinggevende vaakst pester

Veertien procent van de werknemers voelt zich slachtoffer van pestgedrag. In 64% van de gevallen wordt de leidinggevende als pester aangeduid. In 30% is dat een collega, in 19% een groep collega’s en in 36% een externe persoon. Jongeren onder de 30 jaar voelen zich minder gepest dan oudere werknemers (8 versus 15%). Pesterijen vinden meer plaats in Wallonië en Brussel dan in Vlaanderen (19 en 18% versus 12%).

Agressie neemt licht toe

Ruim 19% van de werknemers zegt vandaag slachtoffer te zijn van agressie op de werkvloer, vaak door iemand buiten de firma, zoals een klant of partner (46%). Hierdoor ligt het aantal slachtoffers van agressie ook hoger in sectoren waar werknemers veel contacten hebben met klanten of patiënten, zoals de publieke sector (23% versus 17% in de private sector). Bedienden geven meer aan slachtoffer van agressie te zijn dan arbeiders en kaderleden (20% versus 17%). Net zoals de pesterijen op de werkvloer, komt ook agressie meer in Wallonië voor dan in Vlaanderen en Brussel (24% versus 18 en 17%).

Er is geen wijziging in de cijfers voor discriminatie en ongewenst seksueel gedrag. 14% van de werknemers voelt zich gediscrimineerd, in de meeste gevallen door zijn leidinggevende (70%).

18% voelt zich door een collega gediscrimineerd, 19% door een groep collega’s en 10% door externen. Opnieuw is er meer discriminatie in Brussel en Wallonië dan in Vlaanderen (20 en 16% versus 12%).

Net als twee jaar terug voelt 2% van de werknemers zich slachtoffer van ongewenst seksueel gedrag, altijd door de leidinggevende (100%). 42% geeft aan dat dit bovendien ook door een collega gebeurde, 16% door en groep collega’s en 23% door een externe persoon. Ongewenst seksueel gedrag op het werk maakt meer dan dubbel zoveel slachtoffers bij vrouwen dan bij mannen. En ook meer bij twintigers dan bij oudere werknemers.

Langer en frequenter afwezig, meer verloop en sneller op pensioen

Werknemers die zich gepest, gediscrimineerd of slachtoffer voelen van agressie, lopen twee tot bijna drie keer meer risico om langer dan een maand afwezig te zijn van het werk dan werknemers die zich geen slachtoffer voelen. Vaak zijn zij ook meer frequent afwezig (drie of meer keer in één jaar) en is hun wens om op korte of lange termijn de huidige werkgevers te verlaten groter dan bij werknemers die zich geen slachtoffer voelen.

Bovendien voelen werknemers die geconfronteerd worden met agressie zich minder in staat om lang te werken dan hun collega’s (tot 61 versus 62 jaar). Hetzelfde geldt voor werknemers die zich gediscrimineerd (60,3 versus 62) of gepest (60,6 versus 62) voelen. Deze laatste groep geeft ook aan minder lang te willen werken (59,0 versus 60,3).

Hoe grensoverschrijdend gedrag aanpakken?

Werkgevers kunnen grensoverschrijdend gedrag aanpakken. Onderstaand reiken we daartoe enkele tips aan.

• Maak leidinggevenden en medewerkers competenter in het omgaan met conflicten en grensoverschrijdend gedrag. Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk stress-problemen, frustraties en conflicten uit te klaren en aan te pakken, voor ze in grensoverschrijdend gedrag escaleren.
• Werk aan cultuurverandering: meer sociale steun, erkenning, rechtvaardigheid, autonomie en vertrouwen. Geef ook een duidelijk signaal dat u geen grensoverschrijdend gedrag tolereert. En handel hiernaar, want niet ingrijpen staat gelijk aan tolereren.
• Stimuleer uw werknemers om een beroep te doen op de vertrouwenspersoon. Zoek ook zelf ondersteuning bij uw (externe) preventie-adviseur psychosociale aspecten. Bij voorkeur in een vroeg stadium van het interne conflict en dus niet slechts wanneer een werknemer schuldigen in een “formeel verzoek” aanwijst.