Het eind 2015 te Massenhoven opgerichte UltraZonic startte in september vorig jaar zijn activiteiten daadwerkelijk op. In oktober nam de start-up zijn intrek in life sciences-incubator BioVille te Diepenbeek. UltraZonic ontstond in wezen als spin-off van Z-Projects B.V.B.A. (Beerse), dat eind 2008 van start ging met de distributie van medical devices, voornamelijk toegespitst op het reinigen, desinfecteren en steriliseren van medische instrumenten (bistouris, tangen, starre optieken, flexibele endoscopen, …).

Nancy Steenbakkers stelde toen vast dat alle ziekenhuizen worstelen met een kwalitatief ontoereikende reiniging van de aangekochte instrumenten. Vooral flexibele endoscopen zijn heel complex om te reinigen.

“De gespecialiseerde wasmachines of high-level desinfectoren op de markt reinigen de medische instrumenten in een gesloten omgeving volgens een bepaald protocol. Na reiniging blijkt echter nog veel vervuiling of contaminatie aanwezig te zijn. Met behulp van specifieke desinfectantia worden de instrumenten tijdens het reinigen op 93°C ontsmet,” luidt het. “Pas geproduceerde instrumenten dienen voor oplevering gereinigd tot een zuiveringsgraad van 0,01 micron. Dat is bijna vingerafdrukvrij reinigen. Na gebruik krijgen die instrumenten nooit meer die reinigingswaarde terug. Ze blijken te complex om deugdelijk te reinigen na hun confrontatie met bloed, beenderen, eiwitten, bacteriën, … Veel artsen gaan er dan ook ten onrechte van uit dat een instrument dat uit een sterilisator komt, steriel is. In wezen is echter niets zo ergerlijk als een vervuild instrument in een sterilisator te stoppen. Resultaat is een vuil steriel instrument, waarop de micro-organismen in het operatiekwartier zich meteen vasthechten eens het uit de verpakking wordt gehaald,” zo nog Steenbakkers. Een en ander verklaart waarom ziekenhuisinfectie na chirurgisch ingrijpen zo vaak optreedt.

Ultrasone voorreiniging van medische instrumenten

Met behulp van haar echtgenoot, decennialang werkzaam als procesoperator in de chemische industrie, ontwikkelde Nancy Steenbakkers onder de merknaam UltraZonic MED een gepatenteerd concept van ultrasoon voorreinigen van medische instrumenten. Hoewel de medische sector min of meer met die technologie vertrouwd is, werd ze nauwelijks op een juiste manier toegepast wegens te tijdrovend (lees: 30 tot 45 minuten, nvdr.). Bovendien werden verschillende instrumenten vaak gelijktijdig ultrasoon gereinigd, zodat het eindresultaat voor elk individueel instrument niet echt optimaal bleek.

“Met UltraZonic MED zijn we de technologie van het ultrasoon reinigen in eigen beheer gaan verfijnen. Zo zorgden we voor een betere badbeheersing, een grotere energiezuinigheid, een innovatieve reinigingstank en een bijzonder nauwkeurige voorreiniging die amper drie minuten in beslag neemt,” aldus onze gesprekspartner.

Het Heilig Hart-ziekenhuis te Mol nam als eerste Ultrazonic MED-apparatuur in gebruik. Sindsdien volgde het ziekenhuis van Zottegem, later gevolgd door ziekenhuizen in Dendermonde en Gent (Sint-Lucas) die hun bestaande reinigingsapparatuur lieten ombouwen. Dit najaar neemt het nieuwbouwziekenhuis Chirec in Eigenbrakel twee Ultrazonic MED-installaties in gebruik.

Ook oplossing voor flexibele endoscopen

Toen Z-Projects tijdelijk de vertegenwoordiging van Medivators, Inc. (Minneapolis, Minnesota), een divisie van de beursgenoteerde Cantel Medial Group, in België en Luxemburg opnam, bleek de reiniging van flexibele endoscopen met hetzelfde probleem te worstelen. Medivators produceert wasmachines voor flexibele endoscopen.

Het reinigingshandboek voor flexibele endoscopen schrijft een vijftal verplichte stappen in het voorreinigingstraject voor. Geen enkel ziekenhuis houdt zich daar evenwel aan omwille van te omslachtig, te complex en te rijdrovend. Gevolg is dat internationaal zowat alle flexibele endoscopen ontoereikend worden gereinigd. Algemeen wordt aangenomen dat verbetering enkel mogelijk is indien meer op de voorreiniging wordt gefocust. Dat impliceert het uitvoeren van een droge lektest, het spoelen van de kanalen, het respecteren van de contacttijd met de zeep zodat de biofilm optimaal kan worden verwijderd, het borstelen van de kanalen (1 à 3 keer in functie van het borsteltype) en het naspoelen. In de praktijk worden flexibele endoscopen doorgaans in een spoelbak gereinigd. Van temperatuurcontrole, controle van de contacttijd en inwerking van de zeep op de biofilm, is er nauwelijks sprake, weet Nancy Steenbakkers.

UltraZonic bracht als alternatief een semi-geautomatiseerd concept voor het voorreinigen van flexibele endoscopen op de markt, UltraZonic ENDO genaamd.

Nancy Steenbakkers: “Elke endoscoop uit het operatiekwartier of de onderzoeksruimte wordt aan een voorreinigingseiland aangeboden. De hele cyclus wordt getracked en getraced (patiënt, arts, reinigend personeelsleid, aanwezige verpleegkundigen bij het onderzoek, transport, …). In een volgende stap volgt een automatische lektest, aangepast aan het type endoscoop (specifieke druk en dito tijdskader). Daarna worden de kanalen individueel aangesloten zodat de flow, temperatuur van het water, verhouding zeep/water en contacttijd om de biofilm af te breken, worden gecheckt. Na de kanaalspoeling belandt de endoscoop automatisch op een legplatform, waarna het borstelen manueel gebeurt. De controle van het manueel borstelen gebeurt via camerabewaking, die de anonimiteit van de operator waarborgt”.

De voorreiniging van een flexibele endoscoop neemt 7 à 8 minuten in beslag, in functie van de gebruikte zeep. Door het volgen van het vastgelegde protocol tijdens de voorreiniging, wordt ook de beschadiging van dergelijke instrumenten tijdens het reinigen meer dan gevoelig teruggedrongen.

Ziekenhuizen als Sint-Jozefkliniek in Bornem en AZ Vesalius in Tongeren kozen inmiddels voor deze technologie. Ook Chirec heeft twee toestellen in bestelling.

Internationale ambities

“De voorreiniging van chirurgische instrumenten en flexibele endoscopen volgens het UltraZonic-concept leidt tot een reinigingsniveau dat 40 tot 60%, misschien zelfs 80%, verbeterd wordt. Die cijfers zagen we graag wetenschappelijk gestaafd. Dat is ook één van de redenen waarom we onze intrek in BioVille namen. In samenwerking met de onderzoeksinstellingen willen we ook de impact op bacteriën van ultrasoon reinigen aantoonbaar maken,” zo nog Steenbakkers.

UltraZonic is, sinds kort, niet langer de merknaam van de door Z-Projects geproduceerde reinigingsinstallaties. De producten werden onder een afzonderlijke rechtspersoonlijkheid met dezelfde naam in twee divisies ondergebracht, met name UltraZonic MED en UltraZonic ENDO. De assemblage van de installaties vindt plaats in Beerse. Daar wordt momenteel hard gewerkt aan de introductie van een enkelvoudig systeem voor voorreiniging van flexibele endoscopen. Marktintrede is gepland voor dit najaar.

Deelname aan een internationale vakbeurs in het Midden-Oosten leidde inmiddels tot (kandidaat-)distributeurs in Noord-Amerika, Scandinavië, Zwitserland, Oostenrijk en Afrika. In Nederland, Ierland en Scandinavië worden binnenkort de eerste distributie-akkoorden gesloten. Voor 2018 staat de uitbouw van een distributienetwerk in het Midden-Oosten, Noord-Amerika en eventueel Australië op de agenda.

“Onze potentiële distributeur in Amerika meent jaarlijks een 400-tal machines te kunnen vermarkten", besluit Nancy Steenbakkers.