Antoine Dechamps (Electrabel)

"KMO wegwijs maken in geliberaliseerde energiemarkt"

Sinds 1 juli 2003 is de energiemarkt (lees: electriciteit en aardgas, nvdr.) in Vlaanderen volledig vrij. De energieprijs op zich mag dan door de liberalisering van de markt al zijn gedaald, feit is dat andere tariefcomponenten ervoor zorgden dat de bedrijfswereld met een zwaardere totaalkost werd geconfronteerd. Niet uitgesloten is dat de nieuwe Elia-taks die totaalfactuur andermaal met zowat 5% de hoogte injaagt. Vlaanderen worstelt met andere woorden niet alleen met een loonkostenhandicap. Op energievlak met name begint zich een analoog fenomeen af te tekenen, erkent Electrabel-woordvoerder Antoine Dechamps. Niettemin kan de KMO toch besparen op zijn energiefactuur, zo luidt het. Maar dan dient met kennis van zaken te worden gesleuteld aan zijn verbruiksprofiel. Electrabel werpt zich terzake op als gespecialiseerde adviespartij, die bovendien voor de nodige ondersteuning zorgen kan.

Door toedoen van de Europese regelgever werd per 1 juli 2003 het energielandschap in Vlaanderen fors hertekend. Zo werden productie-, leverings- en transportactiviteiten van elkaar gescheiden om zodoende de vrije concurrentie ten volle te laten spelen. In Brussel en Wallonië wordt de liberalisering pas compleet in 2007. Neemt niet weg dat Electrabel zich binnen de geliberaliseerde markt op vier kernactiviteiten concentreert, met name de verkoop van electriciteit, aardgas en energieproducten alsook van aanverwante diensten, de electriciteitsproductie, de trading van electriciteit en aardgas en, ten slotte, de exploitatie van netten voor electriciteit en aardgas, in opdracht van de distributienetbeheerders, zeg maar de intercommunales. Die laatste activiteit wordt verzorgd door dochteronderneming Netmanagement N.V. De commercialisatie van de producten en diensten werd ondergebracht bij Electrabel Customer Solutions N.V. (ECS). Elia N.V. en Fluxys N.V. baten de transmissienetten uit, respectievelijk voor electriciteit en aardgas. Indexis C.V., waarachter de gemengde energiecommunales schuil gaan, is dan weer het onafhankelijke meterbedrijf dat binnen de geliberaliseerde Belgische energiemarkt de verbruiksgegevens opneemt.

Of de modale KMO binnen die nieuwe omgeving zijn weg vindt, blijft vooralsnog de vraag. Penibele vaststelling is dat hij, sinds de liberalisering, wordt geconfronteerd met een totale energiefactuur die beduidend hoger ligt dan voor het hele proces op gang werd geschoten.

Net zoals voor de andere historische operatoren in het buitenland, die een (quasi-)monopolie genoten, bleef de liberalisering voor Electrabel evenmin zonder gevolgen, zowel organisatorisch als commercieel. Het inkomstenverlies op de thuismarkt diende hoedanook te worden gecompenseerd. Zoals verder blijken zal, zocht Electrabel zijn heil in de uitbouw van zijn marktpositie over de grenzen heen.

Meer dan alleen maar energieleverancier

Begrijpelijk is dat Electabel, bij monde van zijn woordvoerder Antoine Dechamps, niet in zijn kaarten laat kijken omtrent wat nu precies het cijfermatige verlies vertegenwoordigt dat men op de thuismarkt leed. "Het KMO-segment, dat uit een breed spectrum van gebruikers bestaat met een jaarlijks verbruik van 10.000 kWh tot maximaal 1 GWh, vertegenwoordigt minder dan 10% van het totaalverbruik in België. Niettemin is het voor Electrabel een heel belangrijk segment," verduidelijkt Antoine Dechamps, beklemtonend dat het nutsbedrijf zich vandaag niet echt meer als een Belgische speler beschouwt.

Onze gesprekspartner verwijst bij voorkeur naar de evolutie van de marktaandelen. "Vorig jaar zagen Electrabel Customer Solutions en Electrabel hun aandeel op de electriciteitsmarkt weliswaar nog wat afkalven, maar naarmate het jaareinde in zicht kwam bleek zich een stabilisatiefase in te zetten. Gemeten naar het totaal aantal eindafnemers schommelt dat aandeel rond de 70%," aldus Dechamps. Hoewel het nog vroeg is zich omtrent de prestaties in Brussel en Wallonië uit te spreken, blijkt men ook in die gewesten goed stand te houden, zo luidt het.

Antoine Dechamps: "Belangrijk is dat, volgens de VREG-statistieken (cijfers december 2004, nvdr.), een derde van de professionele markt actief een nieuw verkoopengagement met Electrabel Customer Solutions aanging. Op residentieel vlak is dat in meer dan 45% van de huishoudens het geval. En dat is de beste score die door een historische operator binnen Europa werd gehaald".

De passieve klanten worden beleverd door de standaardleverancier, zijnde die nutsvoorzieningsmaatschappij die door de distributienetwerkbeheerder van de regio werd gekozen. Kortom, de nieuwe concurrentiestrijd op de energiemarkt wordt op een dubbel front gestreden, met name enerzijds dat van de klantenretentie, anderzijds dat van het aanlokken van nieuwe actieve klanten, die bewust voor afname bij deze of gene leverancier opteren.

Actieve gebruikers verregaand ondersteunen

Actieve gebruikers veronderstelt dat men met partijen-afnemers te maken heeft, al dan niet in het KMO-segment, die bewust en goed onderbouwd voor een welbepaalde energieleverancier kiezen. Wat verklaart waarom Electrabel, in anticipatie op de liberalisering van de markt, zich in snelvaarttempo tot een klantgerichte organisatie heeft omgeturnd. "Een hedendaagse energieleverancier kan vandaag de dag niet langer volstaan met alleen maar het leveren van energie. Het aanbod dient bovenop onderbouwd met een breed portfolio aan producten en diensten die op de specifieke behoeften van de klanten zijn toegesneden," zo nog de woordvoerder.

Vandaar dat Electrabel overging tot een verregaande klantensegmentering (residentieel, zelfstandigen, KMO's, middelgrote ondernemingen, large accounts, openbare diensten). Eind de jaren '90 werden voor het KMO-segment retail-accounts in het leven geroepen die door gespecialiseerde "sales representatives" proactief werden benaderd.

Het van overheidswege gestimuleerde REG-beleid (rationeel energiebeleid) gaf aanleiding tot een resem nieuwe diensten, die binnen de hedendaagse concurrentie-omgeving als van strategisch belang kunnen worden omschreven. Electrabel Customer Solutions biedt derhalve diverse tools als energy consulting (billing view, load diagram advice, spot advice, energy scan, energy system review), energie-management, training, renewables & cogeneration (lees: eventueel gezamenlijke opwekking van electriciteit en warmte met behulp van WKK-centrales (warmtekrachtkoppeling), nvdr.), electrische en gasconnecties (eventueel plaatsen van hoogspanningscabines of het vervangen van met PCB's vervuilde transformatoren of condensatoren, .).

"De marktliberalisering heeft ongetwijfeld de aandacht van de KMO voor de REG-principes aangewakkerd," meent Antoine Dechamps. Die beweging kwantificeren blijft moeilijk vermits bij eenzelfde verbruik de kostprijs gunstiger kan uitvallen door bijvoorbeeld het wegvlakken van piekperiodes in de afname.

Complexe prijszetting

De eerlijkheid gebiedt evenwel te stellen dat de KMO-klant vooral meer belangstelling voor zijn energiefactuur is gaan betonen omdat, hoe contradictorisch het ook moge klinken, die met de liberalisering alleen maar is aangezwollen. "Voor de overgrote meerderheid van de klanten ligt de energieprijs nochtans lager," aldus onze gesprekspartner. "Dat de uiteindelijke factuurprijs hoger ligt dan voorheen, heeft niets met de energiecomponent te maken, wel met het invoeren van nieuwe heffingen", luidt het. Naast de productie- en leverancierskosten, spelen immers ook distributienetkosten, transmissiekosten, heffingen en vergoedingen voor de regulatoren. Hoewel in ondernemerskringen zich langszamerhand een breed front vormt tegen de nieuwe Elia-taks, ziet het ernaar uit dat ook deze heffing de uiteindelijke factuur verder zal verzwaren. "Voor een modale KMO beloopt de Elia-taks 4,91 EUR per verbruikt MWh. Dat stemt algauw overeen met een prijstoename van zowat 5%", meent Antoine Dechamps.

Het in Vlaanderen gevoerde energiebeleid maakt het er voor Vlaamse ondernemingen niet makkelijker op zich op de internationale concurrentiescène te profileren. Naast de loonkostenhandicap, speelt ook een steeds grotere energiekosthandicap. Wat de Electrabel-woordvoerder erkent: "Uitdaging voor Electrabel Customer Solutions is de klanten te doen inzien dat niet enkel hun energieprijs van belang is, maar ook de wijze waarop zij die energie verbruiken en beheren".

België niet langer thuismarkt

Voor Electrabel is België niet langer de thuismarkt. In 2003 werd in België netto 80.741 GWh electriciteit geproduceerd, waarvan 48.662 GWh (of 60,3%) in Vlaanderen. Het totale netto-verbruik bedroeg toen 85.705 GWh. Wat aangeeft dat een deel van de electriciteit werd geïmporteerd en de interesse van nieuwe operatoren, sinds het liberaliseringsproces op gang kwam, verder aanwakkerde. Waar CPTE (lees: Electrabel + SPE, nvdr.) tot voor enkele jaren het productie-apparaat in België integraal controleerde, houdt Electrabel momenteel nog zowat 75% van de productiecapaciteit van electriciteit aan. "België is voor Electrabel geen referentiemarkt meer," meent onze gesprekspartner.

Electrabel produceert en verkoopt intussen ook energie in het Groothertogdom Luxemburg, Nederland, Frankrijk, Spanje, Portugal, Polen, Hongarije en Italië. In Duitsland is de onderneming commercieel actief. "Gemeten naar volume verkoopt Electrabel jaarlijks een kleine 150 Twh, waarvan 70 tot 75 TwH in België. Wat inhoudt dat meer dan 50% van onze productie in het buitenland wordt afgezet. Overigens is onze productiecapaciteit over de grenzen intussen groter dan in eigen land," aldus Antoine Dechamps. In de Benelux heeft Electrabel 50% van de productiecapaciteit in handen. Voegt men daar Duitsland en Frankrijk aan toe, slinkt dat aandeel tot 8%. Wat Electrabel op Europees vlak nog lang geen dominante speler maakt. Toch trekt de Europese liberalisering zich, met vallen en opstaan, op gang. Zo is nu al sprake van een goede interconnectie-infrastructuur op Benelux-vlak. Met Frankrijk is dat nog niet het geval, wat velen interpreteren als een bewust belemmeren van het liberaliseringsproces. Elia besliste intussen nieuwe hoogspanningslijnen tussen beide landen aan te leggen. Vorig jaar veilde Electrabel voor het eerst virtuele productiecapaciteit op de Endex (European Energy Derivatives Exchange), wat op zich ook al een aanzet was om het monolitische karakter van de historische aanbieders te doorbreken. "Uiteindelijk werden 1.300 MW VPP (Virtual Power Plant) over het hele jaar aan derden verkocht," geeft de Electabel-woordvoerder aan. Terwijl ook het protectionistisch beleid van Vlaanderen met betrekking tot ingevoerde groene stroom (uit Nederland, nvdr.) op termijn niet houdbaar blijkt. "We bewegen ons op een Europese markt, die door de Europese Unie wordt aangestuurd. Waarom zouden we groene stroomcertificaten dan ook niet uitwisselbaar maken tussen de verschillende landen binnen de Europese Unie? Broeikaseffecten en klimaatopwarming zijn geen gewestelijke problemen. Een discussie rond de groene stroom-problematiek dringt zich op Europees vlak op," luidt het ietwat onverwacht.

Nog complexer voor de KMO?

Ongeacht welke nieuwe evoluties zich in het liberaliseringsproces voltrekken, duidelijk is dat de energiefactuur in de toekomst een samenvoeging van diverse prijscomponenten en -factoren blijven zal. "Vermits binnen die KMO's het quasi-onmogelijk is een energiespecialist onder eigen dak aan te houden, zullen die ondernemingen meer dan ooit op externe expertise en advies zijn aangewezen. Gefundeerde beslissingen die tot energiebesparingen kunnen leiden dienen immers in tijdsperspectief te worden genomen. Meer dan ooit zal Electrabel Customer Solutions zich derhalve focussen op het wegwijs maken van de KMO binnen die nieuwe omgeving. Voordeel van de liberalisering is dat een en ander bij de betrokken ondernemingen alvast tot een hogere service-graad heeft geleid. Nadeel is dat de totaalkost hoger werd. Maar mits een gedegen begeleiding kan die factuur wellicht worden gedrukt door oordeelkundige ingrepen in het verbruiksprofiel," besluit Antoine Dechamps.