Jan Kuyps (De Lindeboom Adviesapotheek N.V.)

"Professioneel apothekennetwerk in versnelde uitbouw"

In de markt van de apotheken tekent zich momenteel een vrij opmerkelijke evolutie af. Buitenlandse farmagroothandels betonen in toenemende mate interesse voor de Belgische markt. Zowel aan retail- als aan wholesale-zijde neemt men posities in. Gevolg is dat, naast de zelfstandige apotheken, de bestaande coöperaties zich niet onbetuigd kunnen laten. Eén van die coöperaties is De Lindeboom Adviesapotheek N.V. (Mechelen), die tot de CM-sfeer hoort. De Lindeboom maakt momenteel versneld werk van een verdere uitbouw van het netwerk. Bedoeling is het netwerk, dat momenteel 46 apotheken telt, op zijn minst in omvang te verdubbelen. Algemeen directeur Jan Kuyps laat zich niet tot het specifiëren van een timing verleiden. Duidelijk is evenwel dat De Lindeboom zo snel mogelijk het hele Vlaamse landsgedeelte en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wenst af te dekken. Onlangs trad Auxipar N.V. tot het aandeelhouderschap toe middels een kapitaalverhoging van 2 miljoen euro. Het hefboomeffect dat zodoende wordt gecreëerd moet nieuwe acquisities mogelijk maken.

Op het ogenblik dat "de Vlaamse Ondernemer" sprak met de algemeen directeur van De Lindeboom, stond deze precies vijf jaar in voor het management van de apothekencoöperatie. Jan Kuyps bouwde eerder zijn carrière uit in het Bacob-netwerk waar hij, net voor de fusie-operatie met Dexia, tot regionaal directeur van het kantorennet in de Noorderkempen was opgeklommen. Zijn specialisatie in kredietverlening aan KMO's lag mee aan de basis van zijn overstap naar De Lindeboom per 1 maart 2000. Hoewel toen nog niet echt van De Lindeboom sprake was.

De associatie, toen nog bekend als De Volksmacht Apotheken C.V., telde op dat ogenblik 26 apotheken. In 1953 stond het arrondissementeel bestuur Mechelen van de Christelijke Mutualiteiten (CM) aan de wieg van De Volksmacht Apotheek. Initiële bedoeling was aan klantenbinding te doen: CM-leden konden immers aanspraak maken op een korting van 10% op hun aankoop van geneesmiddelen. Vrij snel werden ook in andere arrondissementen soortgelijke initiatieven opgezet. Toen begin de jaren '70 een vestigingswet op apotheken werd ingevoerd, had De Volksmacht Apotheken 26 apotheken in het Mechelse onder controle, waarvan er inmiddels één werd gesloten. Twintig daarvan ressorteerden rechtstreeks onder voornoemde rechtsentiteit. De zes overige, gevestigd in Lier en omgeving, hoorden toe aan Onze Apotheek C.V, een joint-venture tussen de De Lindeboom (25,01%), CM-Mechelen (8,33%) en het ACW-Lier (66,66%). Vandaag de dag is dat nog steeds zo, maar wordt het management van de antennes van Onze Apotheek door De Lindeboom Adviesapotheek verzorgd.

Nieuwe groeistrategie

"Een strategische bezinning mondde in 2000 uit in een nieuw groeiscenario. Besloten werd te streven naar een gezamenlijke koepel waaronder alle Volksmacht-apotheken in de verschillende provincies zouden worden uitgebaat. Vandaag bestaat De Lindeboom Adviesapotheek, de nieuwe rechtsentiteit die in 2003 ter vervanging van De Volksmacht Apotheken werd opgericht, uit 46 apotheken," aldus Jan Kuyps. Een optiekzaak werd intussen afgestoten en mediotheek Assist (Mechelen) werd in een aparte coöperatieve vennootschap ondergebracht.

Vorig jaar traden de apotheken van Esco-Farma C.V. (9 in Brussel en Oost-Vlaanderen, nvdr.), Medico Oudenaarde V.Z.W. (3) en het Voorzorgfonds Aalst V.Z.W. (2) tot het netwerk van De Lindeboom toe. In Mechelen en Brugge werd bovendien een zelfstandige apotheek overgenomen. Bij het jaarbegin breidde De Lindeboom verder uit met de zes apotheken van De Volksmacht Sint-Niklaas.

En duidelijk is dat de groeihonger van De Lindeboom nog niet is gestild. "Begin dit jaar trad Auxipar, de diversificatieholding van de Groep Arco, tot het aandeelhouderschap van De Lindeboom toe. Middels een kapitaalsverhoging van 2 miljoen euro, verwierf Auxipar een aandeel van 11,01%. Een en ander vertaalt zich voor De Lindeboom in een hefboomeffect. Aldus zullen we 5 à 6 miljoen euro vreemd kapitaal kunnen ophalen om verdere acquisities te financieren," vertrouwt de algemeen directeur ons toe.

Adviesapotheek

Dat De Lindeboom zichzelf als "adviesapotheek" omschrijft, wordt niet in alle kringen in dank afgenomen. Hierover geïnterpelleerd, stelt Kuyps zich om begrijpelijke redenen discreet op. Wel werpen zijn uitlatingen een nieuw licht op de vocatie van een vrij beroep als apotheker. Alle apotheken van De Lindenboom staan overigens onder toezicht van apothekers in vast dienstverband.

Jan Kuyps: "De toegevoegde waarde van de apotheker schuilt in de adviesverlening. Nu het aandeel van de magistrale bereidingen fors is teruggelopen en de geneesmiddelenindustrie steeds zwaarder zijn stempel op de markt drukt, kan de hedendaagse apotheker enkel goed functioneren indien hij gedegen advies en informatie aan zijn cliënten verstrekt. Ook de groei van de OTC-markt (over-the-counter producten ofte geneesmiddelen en verzorgingsproducten die zonder doktersvoorschrift te verkrijgen zijn, nvdr.) werkt die evolutie verder in de hand. Inzake geneesmiddelen die enkel onder doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn, ligt voor de apotheker eveneens een adviserende rol (gebruiksindicaties, waarschuwingen, attent maken op eventuele nevenwerkingen, nvdr.) weggelegd".

Onze gesprekspartner is niet te beroerd te erkennen dat een apotheek vandaag de dag tot op zekere hoogte een handelszaak als een andere is. "Zowel de Europese als de Belgische wetgeving stellen dat apotheken handelszaken zijn waarop het handelsrecht en de economische regelgeving van toepassing zijn. Niettemin dient een en ander genuanceerd in de opdracht die een apotheek in het kader van de volksgezondheid heeft te vervullen (lees: verstrekken van geneesmiddelen, wachtdiensten, . nvdr.). Een apotheek zonder meer gelijk stellen met een doordeweekse handelszaak kan dus niet. Maar men kan bezwaarlijk ontkennen dat er niet onbelangrijke raakpunten zijn.

Indien De Lindeboom Adviesapotheek vorig jaar een omzettoename met 9% neerzette heeft dat niet enkel te maken met de stijgende prijs van de geneesmiddelen en het toegenomen geneesmiddelenverbruik (vergrijzing van de bevolking, weetuwel), maar eveneens met de invoering van een . klantengetrouwheidskaart (SUR+ kaart), waarvan er inmiddels 80.000 in omloop zijn.

Strijd om de markt woedt in volle hevigheid

Dat ook in de markt van de apotheken de concurrentie in volle hevigheid woedt, is geen geheim. In België zijn, aldus onze gesprekspartner, 5.470 apotheken. Tachtig procent daarvan zijn zelfstandige individuele apotheken die als eenmanszaak of juridische entiteit worden gerund. "Inmiddels maakten ook een aantal buitenlandse ketens hun verschijning op de Belgische markt, zoals het beursgenoteerde OPG (Utrecht), dat zowel in de retail- als de wholesale bedrijvig is en de Gentse farmagroothandel Flandria heeft opgekocht. Het Franse Cerp Lorraine is inmiddels eigenaar van farmagroothandel Aprophar. De Duitse beursgenoteerde groep Celesio, die pas drie jaar terug in België actief werd, kocht intussen zowel farmagroothandel PCB als 71 apotheken op, die intussen onder de naam Lloydspharma worden uitgebaat. Andere overnames zullen ongetwijfeld nog volgen," schetst Jan Kuyps de nieuwe dreiging.

Een derde marktéchelon wordt bevolkt door coöperatieve verenigingen als Multipharma, EPC, De Lindeboom alsook een aantal kleinere individuele spelers, die hun krachten bundelden in een aankoopgroepering.

Tegen die achtergrond heeft een associatie als De Lindeboom weinig keuze dan middels een groeistrategie een dam tegen het buitenlands geweld op te werpen. "Schaalvergroting en ketenvorming zijn hoedanook een "must"", stelt Jan Kuyps "Hoewel in de markt steeds plaats zal zijn voor de kleine, zelfstandige apotheker. Vele grote apotheken, d.i. gemeten naar omzet, zullen evenwel op termijn opgaan in coöperatieve samenwerkingsverbanden dan wel buitenlandse ketens," luidt het.

Wat verklaart waarom voor de overname van apotheken nog steeds forse bedragen worden neergeteld. "De overnameprijs van een apotheek is sinds 1977 bij Koninklijk Besluit geregeld. Officieel wordt de prijs vastgelegd op anderhalve keer de gemiddelde bruto-marge van de laatste vijf jaar. In de praktijk is evenwel makkelijk sprake van bedragen die met het omzetvolume vergelijkbaar zijn, " aldus een openhartige gesprekspartner.

Verdere schaalvergroting in het vooruitzicht

Verdere schaalvergroting voor De Lindenboom is derhalve een conditio sine qua non. Verwacht wordt dat de associatie in de eerstvolgende jaren verder zal worden verruimd met bevriende organisaties uit de CM-familie. "Een drie- tot viertal groepen, met een minimum van 8 à 10 apotheken in portfolio, komen hiervoor in aanmerking, alsook een aantal kleinere groepen," meent onze gesprekspartner.

De Lindenboom Adviesapotheek is momenteel vrij regionaal gestructureerd rond Mechelen, Brussel, Halle-Vilvoorde en in Oost-Vlaanderen. Mocht men erin slagen aansluiting te vinden bij bevriende organisaties in Leuven, Turnhout, Antwerpen en Limburg, wordt de territoriale afdekking fors opgewaardeerd. En daar is het De Lindenboom duidelijk om te doen. "Ambitie van De Lindenboom is op termijn een fijnmazig netwerk over heel Vlaanderen uit te bouwen. Eventuele blinde vlekken zullen met acquisities worden aangevuld," zo nog Jan Kuyps. Volgens onze gesprekspartner heeft een apothekennetwerk minimaal honderd verkooppunten nodig om de markt in Vlaanderen afdoend af te dekken. Wat ruim een verdubbeling van het huidige netwerk veronderstelt. Volgens onze informatie sloot De Lindenboom intussen reeds een princiepsakkoord voor de overname van drie bijkomende apotheken in respectievelijk 2005 en 2006, terwijl ook al een toenaderingsscenario met een bevriende organisatie ligt uitgetekend. Dit jaar stevent De Lindeboom met 170 medewerkers alvast af op een omzet van 50 miljoen euro, cijfer dat men aanvankelijk pas eind 2006 hoopte neer te zetten.

Opvallend is dat onze gesprekspartner het in zijn betoog nergens heeft over De Lindeboom als geïntegreerd bedrijf. Nochtans hebben alle buitenlandse kapers op de kust ambities en/of belangen in zowel het retail- als wholesale-segment. Daartegenover staat dan weer dat De Lindeboom een participatie van 13% aanhoudt in farmagroothandel Escapo (Mechelen). De rest van het aandelenkapitaal wordt gecontroleerd door patrimoniummaatschappijen die alle onder de CM-koepel thuis horen. Bovendien zwijgt onze gesprekspartner in alle talen over de distributiebelangen van nieuwe aandeelhouder Auxipar. Die houdt, volgens onze informatie, een belang van ruim 81% aan in EPC (Ciney), een geïntegreerd distributiebedrijf voor farmaceuticaproducten dat een honderdtal apotheken in Wallonië en Brussel bevoorraadt. De Lindeboom zou zich op termijn derhalve niet enkel als geïntegreerde maar ook als nationale speler op de farmamarkt kunnen manifesteren.