Hogesnelheidstreinen voor de Eurostar, nieuwe rijtuigen voor de Belgische regionale spoornetten, modernisering van de Antwerpse premetro, automatisering van NMBS-werkplaatsen, verbetering van het tractienet van de kusttram … het zijn maar enkele voorbeelden van projecten die Siemens Mobility heeft gerealiseerd. Maar die tak van de Siemens-groep die alles op het vlak van vervoer bestrijkt, houdt zich ook bezig met mobiliteit in ruimere zin en met name alles wat met intelligente verkeersgeleidingssystemen verband houdt.

De digitalisering heeft een tijd geleden al zijn intrede gedaan in de industrie, de energiesector en in de bouw. Vandaag maken digitale technologieën ook mobiliteits-management mogelijk, meer bepaald door het verkeer te beïnvloeden.

ITS (intelligent transport system) houdt in dat digitale technologieën - IoT, Big Data, beveiligde connectiviteit, sensoren, … - worden aangewend om vervoersystemen te plannen, te ontwerpen, te exploiteren, te onderhouden en te managen. Daarbij wordt het verkeer geanalyseerd en worden prognoses opgesteld zodat de werkelijke verkeersstromen in goede banen kunnen worden geleid.

Intelligente verkeerslichten, informatieborden, geconnecteerde auto’s, verkeersdetectiesystemen, visualisatie-tools, digitale platformen, … zijn allemaal technologieën waar Siemens mee bezig is en waarmee het publieke operatoren intelligente verkeersgeleidingsoplossingen aanreikt.

Steeds vaker wordt gesproken over C(ooperative)-ITS. De “C” legt de nadruk op de medewerking van de actoren van het vervoerssysteem (exploitanten, infrastructuur, voertuigen, hun bestuurders en andere weggebruikers) met als doel om verplaatsingen zo veilig, betrouwbaar en comfortabel mogelijk te laten verlopen.

Geen smart mobility zonder intelligente infrastructuur

Wat geldt voor smart cities in het algemeen, geldt ook voor intelligente mobiliteit: zonder solide basisinfrastructuur om de informatiesystemen en -stromen te automatiseren, kan het niet slimmer. “Als je de doorstroming van het verkeer en het openbaar vervoer in een agglomeratie echt wil verbeteren, moet je beginnen met de intelligente infrastructuur op te zetten waarmee alle technologieën en data kunnen worden geïntegreerd”, weet Jean-Pierre Deknop, business development manager bij Siemens Mobility.

Gedrag weggebruikers beïnvloeden om verkeer te managen

Verkeerslichten zijn een uitstekend instrument om het verkeer te beïnvloeden. Als men een weg met veel verkeerslichten nadert, kan men bijvoorbeeld een boodschap sturen naar de - uiteraard geconnecteerde - voertuigen om te laten weten wat de ideale snelheid is om te profiteren van een groene golf zodat men nergens moet stoppen. Zo rust de stad Antwerpen momenteel kruispunten toe met systemen die voorrang verlenen aan openbaar vervoer.

Ook de intelligente kilometerheffing is, naast zijn financiële doelstelling, ook een buitengewoon middel om de mobiliteit te beïnvloeden. “Met zo’n systeem kan men veel doen omdat het digitaal en dynamisch is, waardoor verschillende bedragen kunnen worden toegepast naargelang van de plaats en het tijdstip”, beklemtoont Emmanuel Mareel, mister “Smart City” bij Siemens.

Verkeersgeleiding op het granulariteitsniveau van individuele voertuigen maakt het bovendien mogelijk om de vervuilings-hotspots te beperken. Slimmere mobiliteit betekent immers ook schonere mobiliteit, die rekening houdt met het comfort van iedereen.

Van elektromechanica tot MaaS

Vroeger waren vervoersmiddelen en mobiliteit vooral een zaak van elektromechnica. Vandaag is digitaal echter alomtegenwoordig en ondergaat mobiliteit een transformatie. “De mobiliteit van morgen is mobilteit als een dienst (MaaS),” zo nog Deknop. Dat is bijvoorbeeld een app op je smartphone die op basis van real-time informatie aangeeft hoe je je zo efficiënt mogelijk van A naar B kunt verplaatsen. De app vertelt je wat daarvoor de beste vervoersmiddelen zijn en hoe je ze moet combineren. De bestaande digitale tools dienen zo snel mogelijk geïntegreerd zodat met een eenvoudig, uniform betaalsysteem een hoogstaande multimodaliteit kan worden gerealiseerd.

Grootste obstakel = geld

Vaak is het voldoende om het verkeer met 10% terug te dringen om files weg te werken. Maar hoe moet dat dan? In Nederland heeft de overheid systemen geïnstalleerd die gebruik maken van slimme camera’s en Big Data om mensen te belonen die hun gedrag aanpassen en bepaalde plaatsen in de spits mijden. Ze noemen het daar “spitsmijden”, Frankrijk heeft het over “péage inversé”. Bij dergelijke projecten is de struikelsteen niet de technologie, wel de mentaliteit.

Daarnaast draait het altijd weer om geld. Nederland heeft veel grotere budgetten vrijgemaakt voor intelligente mobiliteit dan België. Die sterke politieke keuze zorgt ervoor dat ze er nu de vruchten van plukken.

In België beperken we ons vaak tot “quick wins” en proefprojecten. Er zijn onvoldoende grote strategische projecten en de regionalisering maakt het er niet makkelijker op. De visie verbetert en de mentaliteit verandert, in het bijzonder bij jongeren. Ook telewerk wint aan belang … maar het gaat niet snel genoeg,” betreurt Jean-Pierre Deknop.

Op 26 maart vindt in Brussel het programma “Agoria Smart Cities Forum 2019” plaats, met op het programma onder meer aandacht voor “smart mobility”. Schrijf u in op www.smartcitiesforum.be.