Fost Plus is het erkend beheersorganisme voor huishoudelijk verpakkingsafval. Vijfentwintig jaar terug ging het van start met de inzameling en sortering van huishoudelijk verpakkingsafval. Eerder was het organisme enkel bevoegd voor de inzameling. Met de toevoeging van Plus werd ingespeeld op de uitbreiding van het actieterrein met eveneens de sortering van het huishoudelijk verpakkingsafval. Begin dit jaar ging Fost Plus een nieuwe erkenningsperiode van vijf jaar in.

Als verantwoordelijke voor het beheren en beheersen van het huishoudelijk verpakkingsafval focust Fost Plus op drie fracties, met name papier & karton, glas en PMD. Voor die afvalstromen beheert het de hele keten, gaande van het ogenblik dat de verpakking op de markt komt tot de uiteindelijke valorisatie (lees: recyclage, nvdr.).

“Met een kleine 5.000 leden tekent Fost Plus voor zowat 90% marktdekking. Dat percentage werd onlangs voor het eerst afgezet ten opzichte van de Kruispunt Bank Ondernemingen (KBO)”, aldus managing director Patrick Laevers.

Tot de (geassocieerde) leden van Fost Plus horen de verpakkingsverantwoordelijken, de materiaalverantwoordelijken (met name de producenten van de verpakkingsmaterialen (staal-, aluminium-, papier-, karton-, glas- en plastic-fabrikanten) en distributiebedrijven, gaande van bijvoorbeeld kleine artisanale voedingsproducenten, over kruideniers- en buurtwinkels, tot en met de grote retailers. Wie jaarlijks minimaal 300 kilogram verpakkingen op de markt brengt, heeft een verpakkingsverantwoordelijkheid. De grootste verpakkingsverantwoordelijken binnen het collectief systeem van Fost Plus zijn evenwel terug te vinden bij de sectorfederaties Fevia (voedingsindustrie), Comeos (handel) en Detic (non-food, zoals bijvoorbeeld cosmetica).

Kwaliteit afvalfractie cruciaal voor recyclagebedrijven

“Vorig jaar organiseerde Fost Plus de inzameling, sortering en recyclage van zowat 725.000 ton huishoudelijke verpakkingen. Dat is, over alle fracties heen, een recyclagepercentage van iets meer dan 92%”, zo nog Laevers. “Ambitie van Fost Plus is voor alle huishoudelijke verpakkingen op de Belgische markt een recyclage-oplossing aan te bieden”, wordt daaraan toegevoegd. Dat vergt evenwel een bij de recyclagebedrijven aangeboden afvalfractie van deugdelijke kwaliteit.

Voor fracties als papier & karton & glas wordt quasi-alles ingezameld en gerecycleerd. Voor plastics liggen de zaken moeilijker. Bovendien wordt huishoudelijk plastic verpakkingsafval vandaag in een gemengde fractie opgehaald via de Blauwe Zak. Een goede sortering is derhalve primordiaal, zeker vanuit de door Fost Plus gehanteerde insteek om aan de recyclagebedrijven kwaliteitsvolle afvalfracties af te leveren.

Patrick Laevers: “Fost Plus heeft als ultiem doel in België een circulaire verpakkingseconomie te realiseren. Daarvoor hanteren we een dubbelsporige aanpak. Zo introduceren we tegen begin 2021 de Nieuwe Blauwe Zak, waarin, naast de flessen en flacons, ook plastic folie, zakjes, botervlootjes, yoghurt-potjes en schaaltjes kunnen worden gedeponeerd. Een tweede as waarop we inzetten is een betere ophaling van huishoudelijk verpakkingsafval in de Out-of-Home markt. De goed sorterende Belg heeft immers de neiging die gewoonte op te geven eens hij de voordeur achter zich dicht trekt”.

Fost Plus deelt de Out-of-Home markt op in drie segmenten, met name vrij gesloten omgevingen (bedrijven), halfopen omgevingen (bioscopen, luchthavens, sportcentra, …) en open omgevingen (benzinestations, treinstations, manifestaties, schoolomgevingen, openbare weg, …). Het beheersorganisme blijft inzetten op de correcte inzameling van het afval in de juiste recipiënt.

Ter ondersteuning implementeerde Fost Plus deze zomer alvast twee nieuwe systemen, met name de introductie van een cumulatieve incentive voor de ophalers en de toekenning van een startpremie aan KMO’s (75 euro per bedrijf).

Huishoudelijke verpakkingen in plastic worden geviseerd

Het recyclagepercentage van plastic huishoudelijk verpakkingsafval bedroeg 42% in 2018. Dat cijfer steekt schril af tegen het eerder aangehaalde algemene percentage van 92%.

“Tegen 2023 moeten we dat cijfer tot 65% opkrikken”, verduidelijkt de managing director.

“In de komende vijf jaar mikken we elk jaar telkens op een verhoging van de PMD-fractie met 17%,” onthult onze gesprekspartner.

Via de Blauwe Zak wordt momenteel 15 kilogram plastics per inwoner per jaar opgehaald. Met de Nieuwe Blauwe Zak zou dat 23 kilogram worden. Dat zou zich in België vertalen in jaarlijks 80.000 à 90.000 ton extra selectief ingezamelde plastics. Daarmee zou het recyclagepercentage op 62 à 63% afklokken. Om de doelstelling van 65% te halen, rekent Fost Plus op de Out-of-Home markt om het resterende gat dicht te fietsen. Die zou voor zowat 10% van de beoogde 260.000 ton moeten zorgen.

Bijkomende sorteer- en recyclagecapacititeit

De via Fost Plus opgehaalde afvalstromen glas, papier & karton en metalen worden grotendeels in België gerecycleerd. Plastics en andere afvalstromen worden gerecyleerd in de buurlanden (Nederland, Duitsland, Frankrijk), Spanje en Italië. Keerzijde van de keuze voor monostromen van hoge kwaliteit die maximaal recycleerbaar zijn, is dat er altijd een gemengde fractie blijft behouden. ECO-oh! Recycling N.V. in Houthalen-Helchteren is vooralsnog de enige partij in eigen land die de recyclage van de gemengde fractie aan kan.

Maar eerst dient geïnvesteerd in aangepaste sorteercapaciteit. Op dit ogenblik wordt PMD-afval in acht fracties in de sorteercentra gescheiden. In de nieuwe sorteercentra worden dat veertien fracties. Nu gaat het vooral op PET en HDPE, maar straks zullen ook PE, PS, PP, … afzonderlijk worden gescheiden.

Fost Plus selecteerde onlangs de eerste drie partners voor het sorteren van de Nieuwe Blauwe Zak, met name Indaver, Suez/Valodec en het Duitse PreZero (Neckarsulm), een nieuwkomer op de Belgische markt. Die bouwen aangepaste installaties in respectievelijk Willebroek, Ghlin en Evergem.

“In die eerste aanbestedingsronde werd, in samenwerking met een aantal intercommunales, 140.000 ton toegewezen. Van het saldo, in casu 120.000 ton van de beoogde 260.000 ton op jaarbasis, werd een deel bij de drie erkende spelers ondergebracht. Er blijft evenwel nog nood aan bijkomende sorteercapaciteit voor zowat 100.000 ton. Fost Plus is daarom op zoek naar zeker nog twee nieuwe sorteercentra. Of dat zal gebeuren via een openbare aanbesteding dan wel via een initiatief van bepaalde intercommunales is vooralsnog niet bekend”, stelt Patrick Laevers.

Fost Plus koestert intussen de ambitie om ook binnen de eigen landsgrenzen eigen recyclagecapaciteit voor plastics uit te bouwen. Dezer dagen wordt een openbare aanbesteding uitgeschreven voor de recyclage van PET-flessen in combinatie met PET-schaaltjes.

“Op termijn hopen we de hele plastic fractie in eigen land te recycleren,” erkent onze gesprekspartner.

Om kandidaat-investeerders over de streep te halen, hanteert Fost Plus lange termijncontracten van negen jaar, exclusief twee jaar bouwperiode, met gegarandeerde toeleveringsvolumes.

Dat ook het sorteerproces in de toekomst verder zal worden verfijnd, laat zich raden. Zo zullen de nieuwe sorteercentra al berekend zijn op het uitsorteren van kleinere metalen fracties in de toekomst. Voorts lopen bij Fost Plus al denkoefeningen om, na de uitbreiding van de plastic fracties, ook werk te maken van de selectieve ophaling van meer kleine metalen en aluminumverpakkingen in de Nieuwe Blauwe Zak) en eventueel ook de integratie niet-verpakkingen in metaal of plastics.

Design for recycling als hefboom naar circulariteit

Naast de uitbreiding van de Blauwe Zak en meer selectieve inzameling op de Out-of-Home markt hecht Fost Plus bijzonder veel belang aan design for recycling als onderdeel van een meer algemene eco-design aanpak. Design for recycling is een heel belangrijke stap indien Fost Plus voor elke verpakking op de markt een recyclage-oplossing wil aanreiken. Het beheersorganisme werkt terzake nauw samen met verpakkingsverantwoordelijken en kennisinstellingen.

“Dit jaar slaagden we er in een kleine 3.000 ton verpakkingsafval van niet-recycleerbaar naar recycleerbaar over te hevelen. Dat kan door binnen bepaalde productfamilies op zoek te gaan naar best-in-class oplossingen dan wel door op verpakkingsniveau kleine ingrepen door te voeren die het verpakkingsafval dan wel geschikt maken voor inzameling via de Blauwe Zak. In de komende drie à vijf jaar hopen we nog eens 10.000 ton afval in de richting van de circulariteit te kunnen duwen”, besluit Patrick Laevers, managing director Fost Plus.