Frank Geudens (Bestendige Deputatie provincie Antwerpen)

"PPS-partners gezocht voor revalorisatie industrieterreinen"

Het schrijnend tekort aan bedrijventerreinen blijft Vlaanderen parten spelen. Niet in het minst in de Antwerpse regio die nog steeds goed is voor 53% van de buitenlandse investeringen in Vlaanderen. Divers studiewerk toont aan dat de provincie Antwerpen tegen 2007 nood heeft aan zowat 1.500 hectaren bijkomende bedrijfsterreinen. Tegen 2017 loopt die behoefte op tot 3.500 hectaren. Onmiddellijk beschikbaar is momenteel 180 hectaren. Maar beschikbaar stemt helemaal niet overeen met bruikbaar. Vanuit provinciaal oogpunt werden alvast een aantal initiatieven genomen. Zo ligt de GOM-Antwerpen mee aan de basis van een viertal nieuwe uitbreidingszones. Met Petroleum-Zuid en Willebroek-Noord werden twee brownfield-operaties op het getouw gezet terwijl nog eens acht projecten voor herontwikkeling werden geselecteerd. Aan timing waagt bestendig afgevaardigde Frank Geudens, onder meer bevoegd voor Economie, zich niet. Wel is duidelijk dat een en ander gigantische investeringen zal vergen en dat in het Antwerps Poortgebied de inbreidingsmogelijkheden bijzonder beperkt blijven, ook al omwille van de mobiliteitsproblematiek.

De GOM-Antwerpen weet zich geconfronteerd met een bedrijventerreinenproblematiek die zowel kwantitatief als kwalitatief van aard is. In en rond de omgeving van Antwerpen is momenteel hooguit een 180 hectaren bedrijventerreinen onmiddellijk beschikbaar (50 ha arrondissement Antwerpen, 30 ha arrondissement Mechelen en 100 ha arrondissement Turnhout). Vaak betreft het evenwel kavels die klein en erg versnipperd zijn.

Strategische voorraad is er omzeggens niet meer. Van de zowat 10.000 hectaren bedrijventerreinen in de provincie Antwerpen was 90% op 1 januari 2003 effectief ingenomen.

Volgens het SPRE (Strategisch Plan Ruimtelijke Economie) moet tussen 2002 en 2007 in 4.800 ha bijkomende bedrijventerreinen in Vlaanderen worden voorzien. Tegen 2017 loopt dat cijfer op tot nagenoeg 11.500 ha. Zowat 30% hiervan heeft betrekking op de provincie Antwerpen. Wat grosso modo wordt bevestigd door de studie van Bucks Consultants International (Zaventem) die de absolute noodzaak aan bedrijventerreinen op korte termijn in Antwerpen op 1.600 hectaren raamde.

"Bijkomend probleem is dat in de provincie Antwerpen alleen al 1.300 ha bedrijventerrein als sterk verouderd kunnen worden bestempeld. Nagenoeg een kwart hiervan wordt omwille van deze veroudering zelfs niet meer benut," aldus Frank Geudens.

Nieuwe greenfield-investeringen

Samen met de Vlaamse Gemeenschap, de Universiteit Antwerpen (UA) en de gemeente Niel, lag de GOM-Antwerpen mee aan de basis van de ontwikkeling van het researchpark "Waterfront" te Niel. De Franse projectontwikkelaar Soficom Development zou er aanvankelijk een researchpark met een totaaloppervlakte van 55.000 m2 ontwikkelen. Maar bekend is dat de commercialisatie lang niet loopt zoals verhoopt. "Researchpark Waterfront blijft een moeilijk dossier. In de relatie met de UA werd de lat misschien iets te hoog gelegd," oppert onze gesprekspartner voorzichtig.

In Boom en Puurs werden inmiddels respectievelijk de uitbreidingszones Krekelenberg 2 (18 hectaren) en Pullaar 2 (28 hectaren) opgezet. Die vergen elk een minimuminvestering van 3,8 miljoen euro en 5,5 miljoen euro. Langsheen de Antwerpsesteenweg te Lier werd de eerste fase van het Duwijck-park gerealiseerd. Duwijck richt zich inzonderheid tot regionale en lokale verwerkende bedrijven, met uitzondering van de transportsector. De eerste fase vergde een investering van zowat 2,8 miljoen euro. Aan Punch, Varo, Aannemingen Roobaert en Gobo werden intussen reeds een kavel toegekend. De tweede fase, goed voor 28 hectaren, vergt een investering van 5,5 miljoen euro.

Eens alle projecten gerealiseerd, betreft het niet eens 75 hectaren nieuwe terreinen met een economische bestemming. In vergelijking met de behoefte, niet meer dan een druppel op een hete plaat.

Inmiddels blijven de plannen voor de uitbreiding met 17 hectaren van industriezone Kapellenveld te Wommelgem, dode letter. Conform de beslissing van de Vlaamse regering met betrekking tot het ENA (Economisch Netwerk Albertkanaal), is de verdere ontwikkeling van deze zone slechts mogelijk indien de ontsluitingsproblematiek voor alle terreinen in de omgeving wordt opgelost. Wat deel uitmaakt van het ontsluitingsonderzoek voor de zoekzone ter hoogte van het Q8-station (Wommelgem-Ranst).

Bijkomende bedrijventerreinen kunnen namens de Vlaamse regering wel worden ontwikkeld tussen de E313 en het Albertkanaal, met name door herstructurering en inbreiding van bedrijventerreinen (231 ha), nieuwe bedrijventerreinen langsheen het ENA (231 ha) en binnen het regionaal stedelijk gebied Turnhout (200 ha). Maar de administratieve molens malen langzaam en, hoewel de deputé het niet gezegd wil hebben, spelen in dit dossier enggeestige regionale reflexen. "De Antwerpse haven is een netwerkhaven. Tussen de Antwerpse en de Kempense regio bestaat een niet te verbreken wisselwerking, de ene kan niet zonder de andere. Nieuwe bedrijvigheid langsheen het Albertkanaal en de E313 zal voor een ontlasting van de haven zorgen en een mobiliteitsbevorderend effect genereren," aldus Geudens.

Brownfield-operaties

Frank Geudens: "Vijf jaar terug zette de GOM-Antwerpen een beleid op dat zich focuste op de valorisatie van niet geschikte of onvoldoende toegeruste bedrijventerreinen. Ontgoochelende conclusie was dat het terug bedrijfsklaar maken van "brownfields" een buitengewoon dure aangelegenheid is. Weliswaar kan men hiervoor aanspraak maken op OVAM-steun, maar de administratieve procedure is bijzonder lang".

"De revalorisatie van de helft van "brownfield" Willebroek-Noord (lees: zowat 50 hectaren, nvdr.) zou om en bij de 30 miljoen euro kosten. Gehoopt wordt dat dit op PPS-basis kan. Naast de gemeente Willebroek, de provincie Antwerpen, Zeekanaal N.V. en het Vlaams Gewest zou Groep Bernaerts onder bepaalde voorwaarden als private partner in het project stappen," zo nog de bewindsman. De herstructuring van Petroleum-Zuid is het tweede brownfield-dossier dat op de GOM-tafels ligt. Antwerpen-Stad (Vespa), het Autonoom Havenbedrijf en de NMBS (of diens rechtsopvolger na grondherschikking) zouden kandidaat zijn om zowat 90 hectaren bedrijfsterreinen terug mee te helpen valoriseren. Prijskaartje: 40 miljoen euro, 4,5 miljoen euro project- en financieringskosten buiten beschouwing gelaten. Onlangs maakte EFRO 1 miljoen euro steun vrij ten gunste van de Participatie Maatschappij Vlaanderen (PMV) voor de herontwikkeling van de voormalige Balmatt-site te Mol tot een gemengd-regionaal bedrijventerrein. Het 6,6 hectaren grote bedrijfsterrein vergt een voorafgaande boven- en ondergrondse sanering. Eind 2001 trok de GOM-Antwerpen het dossier naar zich toe nadat ETV N.V. zijn plannen om er een milieutechnologievallei op te bouwen, opborg. Bedoeling van PMV is de site ook binnen een publiek-privaat samenwerkingsverband te structureren. De totaalinvestering voor een en ander wordt geraamd op . 9 tot 13 miljoen euro!

"Vlaanderen is veel te laat met zijn milieuwetgeving van start gegaan. Gevolg is dat thans historische verontreining de revalorisatie van nochtans goed gelegen bedrijventerreinen fors hypothekeert," merkt de bestendig afgevaardigde terzijde op.

Acht herontwikkelingsprojecten

Omdat de GOM-Antwerpen niet kan blijven wachten op de afbakening door de Vlaamse regering van het grootstedelijk gebied Antwerpen, selecteerden we een achttal herontwikkelingsprojecten binnen de gouw, waarvan we werk wensen te maken, aldus Frank Geudens. Alles samen gaat het om zowat 1.300 hectaren. Het gaat met name om herontwikkelingsprojecten langsheen de Scheldeboord (Hoboken), de A12 (Aartselaar), het Albertkanaal, Willebroek-Zuid, Willebroek De Naeyer, in Rumst, Sint-Katelijne-Waver en Antwerpen (Slachthuissite). Wat dit laatste dossier betreft, wordt het laatste deel van de site (uitpandige concessies) eerlang aan de projectontwikkelaar overgedragen. Omdat de stad er een sportinfrastructuur wenst in te planten, zal de GOM zich daarna uit het project terugtrekken.

1.600 hectaren onbenut

In schril contrast met het beperkte aanbod op de markt beschikbare bedrijfskavels, staan dan weer de zowat 1.600 hectaren onbenutte terreinen die in de provincie Antwerpen zijn gelegen. De provinciale overheid neemt zich voor initiatieven te ontplooien om dat aanbod te activeren. Een aantal van die gronden wordt door bepaalde ondernemingen als strategische reserve aangehouden (bijvoorbeeld door Ilegems of TNT, nvdr.). Andere worden ontegensprekelijk om speculatieve doeleinden achter de hand gehouden. In bepaalde kringen wordt terzake zelfs met de vinger naar bepaalde intercommunales gewezen. "Het IOK presteert in de Kempen vrij sterk. Vandaar dat de GOM-Antwerpen zijn inspanningen op het stuk van de bedrijfsterreinen focust op het andere deel van de provincie," is het enige wat onze gesprekspartner daarover wenst gezegd te hebben.

Parkmanagement

In navolging van de provincie Limburg stapt de GOM-Antwerpen thans ook in het Interreg IIIA-project "Grensverleggend parkmanagement" voor het Benelux-Middengebied. Naar verluidt werden daartoe door Europa de nodige fondsen vrijgemaakt. Met het initiatief wenst Frank Geudens in te spelen op de duidelijke nood aan een beter management van de bedrijventerreinen. "Parkmanagement heeft tot doel de kwaliteit van de bedrijventerreinen op peil te houden door het scheppen van een gunstig economisch klimaat, een aangename werkomgeving, degelijk onderhoud en een minimale belasting van de omgeving. Een parkmanagementproject zal er tevens over waken om bedrijven op de meest efficiënte manier in industriezones in te planten, conform bepaalde normen. Na de test-case zal GOM-Antwerpen die opdracht naar alle waarschijnlijkheid uitbesteden," besluit de bestendig afgevaardigde, eraan toevoegend niet uit te sluiten dat in de toekomst hoogbouw in industrieparken wellicht een niet te vermijden optie wordt.