“De afgelopen tien jaar telde het klinisch onderzoek naar celtherapie wereldwijd zo’n 2.500 studies”, vertelt Nathalie Cools, professor immunologie aan UAntwerpen, oprichter en managing director van anicells. “Dat bracht de totale marktgrootte van celtherapie (studies en behandelingen inbegrepen) in 2020 op 7,8 miljard dollar. Voor 2021 komt daar naar alle waarschijnlijkheid nog eens 1,7 miljard bij”. In een vooruitblik naar 2028 lijkt een rapport van het Amerikaanse Grand View Research deze evolutie te bevestigen met een verwachte groei van maar liefst 14,5 procent. De moeite om celtherapie eens van dichterbij te bekijken dus.

In tegenstelling tot de klassieke geneeskunde gaat gepersonaliseerde geneeskunde op zoek naar medicatie op maat van de patiënt en zijn specifieke ziektebeeld. In het geval van celtherapie gaat het dan niet over chemische farmaceutische producten, maar om lichaamseigen cellen die uit het lichaam van de patiënt worden “geoogst”, een behandeling ondergaan in een labo, en vervolgens weer bij de patiënt worden ingebracht. Vooral voor de behandeling van heel specifieke en zeldzame kankers zou deze therapie de overlevingskansen van patiënten aanzienlijk kunnen verhogen.

Voor hersenstamkankers bij kinderen bijvoorbeeld, behandelt men in het labo de monocyten (onderdeel van het immuunsysteem) van deze kinderen zodanig dat ze zich ontwikkelen tot dendritische cellen die kankercellen herkennen en vernietigen. Zodra men deze dendritische cellen in het lichaam van de patiënt brengt, gaan ze de kankercellen te lijf. Ook voor bepaalde bloedkankers lijkt deze vorm van gepersonaliseerde geneeskunde zijn nut te bewijzen. Volgens hematoloog Sébasien Anguille, verbonden aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, biedt deze immuuntherapie zelfs nieuwe kansen voor uitbehandelde patiënten. “Dit is de therapie van de toekomst”, klinkt het.

Nieuwe therapieën, nieuwe uitdagingen

Maar nieuwe therapieën brengen ook uitdagingen voor ontwikkelaars met zich. Vooraleer zo’n immuuntherapie mag worden toegepast zijn klinische studies nodig. Die zijn vaak erg duur en tijdrovend. Bovendien heb je er een professionele onderzoekslabo voor nodig. Net daarin zag professor Cools opportuniteiten. “Tussen de fase van het universitair onderzoek en de ontwikkeling van een geneesmiddel gaapt vaak een enorme kloof”, legt ze uit. “Wetenschappers noemen deze fase niet voor niets de “Valley of Death”. Het is in deze fase dat wij klinische studies, uitgevoerd door farmaceutische bedrijven, mogelijk maken door ons gloednieuwe labo, onze clean rooms en onze kennis ter beschikking te stellen. We voeren de klinische studies voor alle duidelijkheid niet zelf uit voor onze klanten, maar bieden hen dus de mogelijkheid om gebruik te maken van onze infrastructuur en know-how. Dat laatste heeft vooral te maken met onder andere kwaliteitscontrole”.

Hoewel de plannen al in 2017 werden gesmeed en het labo operationeel werd in 2019, vond de feestelijke opening maar pas plaats in september 2021. “Corona heeft het ons niet makkelijk gemaakt”, zucht Cools, maar eindelijk hebben we onze partners en investeerders kunnen verwelkomen om hen te bedanken voor hun waardevolle bijdrage”.

De investering van 2,5 miljoen euro, werd voor 25 procent gefinanceerd door friends, family en fools. Het overige deel is afkomstig van de Zuid-Koreaanse partner Suprema, ook wel bekend als bedrijf achter de technologie van de Samsung-fingerprint. Voor de huur van het gebouw kan Anicells rekenen op steun van de POM. Die verhuurt het gebouw voor een periode van vijftien jaar met een aankoopoptie aan het einde van deze huurtermijn.

“Toen we onderhandelden met de POM hadden we nog geen klanten”, vertelt de oprichtster. “Maar dat is ondernemen. We hebben een opening gezien in de markt en die hebben we ten volle benut. Ondertussen kunnen we rekenen op verschillende klanten uit de farmaceutische sector. Zo werken we momenteel nauw samen met de Universiteit Antwerpen voor een klinische studie bij kinderen met erg zeldzame hersenstamkankers”.

Dit jaar nog, vier jaar na de eerste plannen en twee jaar na de start, wil het bedrijf break-even draaien.