Milieubijdrage thuisbatterijen voortaan te voldoen bij marktintroductie

Sinds begin dit jaar is de milieubijdrage van thuisbatterijen of energy storage systems (ESS) te voldoen bij het op de markt brengen, niet langer bij de terugname bij end-of-life. Het “pay-as-you-collect”-concept maakt plaats voor het “pay-as-you-sell”-principe. Een en ander kwam tot stand na samenspraak van de sector met Bebat, het beheersorganisme verantwoordelijk voor de coördinatie van de aanvaardingsplicht van afgedankte batterijen, gevestigd in Tienen. “Gezien de lange levensduur van een thuisbatterij is het belangrijk dat de terugname al gefinancierd wordt door de producent of de invoerder op het moment van de verkoop zodat een gratis terugname op het einde van de levenscyclus gewaarborgd is”, stelt Martine Vanheers, directeur Finance, Customer Service, Legal & Public Affairs bij Bebat.
Het voorbije jaar was er een steile groei in de verkoop van thuisbatterijen omwille van een combinatie van factoren. Zo maakte het Grondwettelijk Hof een einde aan de terugdraaiende teller voor eigenaars van zonnepanelen. Ook de Vlaamse overheidspremie voor het plaatsen van thuisbatterijen (maximaal 1.725 euro voor 2022) en de sterke stijging van de energieprijzen liggen aan de basis van die evolutie. “Thuisbatterijen worden bijzonder belangrijk voor mensen om de energie die ze in eigen beheer produceren zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Omdat het verbruik niet noodzakelijk samen valt met de productie, is het aangewezen om die energie, in afwachting van verbruik, tussentijds op te slaan,” aldus Vanheers.
Vorig jaar werden in Vlaanderen alvast premies voor 19.000 thuisbatterijen aangevraagd. In 2019 werden 31 premies goedgekeurd, in 2021 liep de teller op tot 152. “Ook in 2022 verwachten we opnieuw dat er veel thuisbatterijen zullen worden verkocht”, aldus Vanheers.

Nieuw soort deelnemers
Voor Bebat vertaalt de markt van de thuisbatterijen zich in een aantal nieuwe uitdagingen. Het gaat om grotere en zwaardere batterijen van meer dan 20 kilogram. Dat vereist een andere aanpak dan de kleine primaire en herlaadbare batterijen. “Thuisbatterijen kunnen bij wijze van spreken vandaag al terugkomen ingeval van technische problemen. De eerste aanvragen voor ophaling werden intussen al bij Bebat ingediend, maar dat blijft voorlopig nog beperkt. De gemiddelde levensduur van een thuisbatterij schommelt tussen de acht à tien jaar,” aldus Vanheers, daarmee aangevend dat Bebat zich voorbereidt om de inzameling en recyclage van deze nieuwe categorie van batterijen voor de toekomst te organiseren.
Sinds zowat twee jaar besteedt het organisme aandacht aan de problematiek van de thuisbatterijen. Bebat ziet er als beheersorganisme op toe dat de producent/invoerder zijn financiële verantwoordelijkheid opneemt op het moment dat hij de batterij op de markt brengt. De organisatie telt meer dan 4.000 “deelnemers” (lees: producenten/invoerders, nvdr.). Onder hen ook een toenemend aantal nieuwe deelnemers die actief zijn op het vlak van de thuisbatterijen. “Doorgaans gaat het om invoerders en installateurs van zonnepanelen die de opportuniteit van zonnebatterijen te baat nemen. Zo’n tweehonderd à tweehonderdvijftig deelnemers bestempelen we als “nieuw” voor deze categorie batterijen. Hun aantal gaat in stijgende lijn”, aldus Barbara Van Riel, account manager bij Bebat.

Milieubijdragesysteem aangepast
Uitgangspunt van Bebat is ervoor te zorgen dat de persoon die een thuisbatterij liet plaatsen, aan het einde van de levensduur kan rekenen op voldoende financiering om de batterij te laten ophalen, ontmantelen en verwerken door een erkend recycler. Primordiaal is te vermijden dat de end-of-life thuisbatterij in het grijze circuit, in de natuur of in illegale opslagplaatsen terecht komt.
Producenten/invoerders van thuisbatterijen hebben de wettelijke verplichting om het product aan het einde van zijn levenscyclus terug te nemen. Bebat biedt de oplossing om die aanvaardingsplicht in te vullen en organiseert de wijze waarop de terugname wordt gefinancierd.
Martine Vanheers: “Initieel dachten we om voor batterijen boven de 20 kilogram een administratieve bijdrage te innen. Deze bijdrage zou de kosten van de nodige sensibilisering naar de consument, de preventiemaatregelen en de rapportage naar de overheden dekken. De kosten voor inzameling en verwerking waren hierin niet inbegrepen. De invoerder/producent moest dan in eigen beheer de inzameling en verwerking regelen. Het betrof het zogenaamde “pay-as-you-collect”-systeem, waarbij Bebat als rapporteringsmechanisme fungeerde”. Dat systeem bleek voor zowel importeurs als installateurs van thuisbatterijen te complex. Zo werd van hen verwacht provisies aan te leggen voor toekomstige kosten. Voorts is het niet onmogelijk dat op het einde van de levenscyclus van de thuisbatterij, de betrokken partij uit de markt is verdwenen. In samenspraak met de sector beslisten we om het pay-as-you-collect systeem voor thuisbatterijen in te ruilen voor het met succes beproefde pay-as-you-sell systeem dat al geruime tijd voor de batterijen tot 20 kilogram wordt toegepast. Bij de marktintroductie betaalt de deelnemer bijgevolg een bepaald bedrag per kilogram, dat de hele end-of-life service financiert”.
Nieuwe materiaalstroom …
Bebat maakt momenteel werk van een verregaande sensibilisering van de spelers betrokken bij de levering en plaatsing van thuisbatterijen. Zo wordt onder meer afgetoetst welke partijen al dan niet onder de aanvaardingsplicht voor energy storage systems vallen. Het organisme zette in een recent verleden een soortgelijke oefening op voor fietsbatterijen.
Het end-of-life verhaal van thuisbatterijen zal verschillend zijn dan dat voor de kleine baterijen. Hier gaat bijzondere aandacht naar de demontage alvorens deze af te voeren naar recyclage. Doorgaans gaat het om lithium-ionbatterijen, meer bepaald lithium-ijzerfosfaatbatterijen. Dat zijn batterijen die een hoge recyclagekost hebben. Bebat zal dan ook op vraag van de sector nagaan welke de mogelijkheden zijn voor hergebruik van dit type batterijen en hoe de kosten voor recyclage en dus de milieubijdrage naar de toekomst toe kunnen verlaagd worden.

… en spanning op de recyclagemarkt
“De recyclagecapaciteit voor lithium-ionbatterijen is in Europa ontoereikend. Dat tekort zal niet op korte termijn kunnen worden weggewerkt. De vraag naar recyclagecapaciteit voor thuisbatterijen zal in de toekomst fors toenemen. Rekening houdend met de marktevolutie zal de nood aan recyclagecapaciteit in de komende acht à tien jaar met een factor 20 tot 25 toenemen”, weet Vanheers.
Voorals voert Bebat de te recycleren thuisbatterijen af naar twee buitenlandse recyclagepartners. De organisatie pleit evenwel voor bijkomende recyclagecapaciteit voor lithium-ionbatterijen in zijn algemeenheid. Vanheers deelt met dat Bebat de beleidsmakers en mogelijke investeerders sensibiliseert om recyclagecapaciteit binnen de landsgrenzen te ontwikkelen. Gezien de grote vraag naar recyclagecapaciteit zijn er heel wat opportuniteiten voor investeerders, zo luidt het. “Hoewel België een belangrijke speler is in de productie van primaire batterijen, missen we momenteel een beetje de boot op het vlak van de nieuwe batterijtoepassingen. Producenten van herlaadbare batterijen vestigen zich in andere Europese landen. Het is te hopen dat België de opportuniteit grijpt om bijkomende investeringen in recyclage van lithiumbatterijen aan te trekken. Dat zou de druk op deze markt kunnen verminderen en dus ook de milieubijdrage kunnen drukken”, besluit Martine Vanheers.
BEBAT V.Z.W.
Voor u geselecteerd
Kort de voordelen van een abonnement...
Belangrijk nieuws te delen?
Ontvang Leads voor 19€/mnd
- Ontvang automatisch info over leads, klanten, concurrenten en partners
- Alle data en artikels staat voor u beschikbaar
- Maandelijks opzegbaar
Wilt u meer bedrijven bereiken?
Word dan dVO Reach en promoot uw bedrijfsverhaal bij 50.000 beslissers.