Op de site van de voormalige papierfabriek in Willebroek werden in 2021 hoge concentraties aan PFAS vastgesteld. De bodemonderzoeken, sanering van verontreinigde grond en aanpak van woonzones op deze herontwikkelde terreinen zijn lopende. De wijdere omgeving van de site, inclusief het provinciaal domein Broek de Naeyer, heeft echter ook een aanpak nodig. Dit is complex door de verwevenheid van wonen, landbouw en natuur en de aanwezigheid van verontreiniging in bodem, grondwater, sediment en oppervlaktewater.

In dit LIFE-project werken overheden, private partners en onderzoeksinstellingen samen. De focus ligt op onderzoek naar de samenstelling en ruimtelijke verspreiding van PFAS. Vermits de papierindustrie specifieke stoffen uit de PFAS-familie toepast, is het mogelijk om een typische "vingerafdruk" en gedrag in het milieu vast te stellen. Verder wordt gekeken naar de blootstellingsroutes en risico’s van PFAS: hoe deze stoffen worden opgenomen in planten, gewassen en organismen, en hoe ze zich verspreiden en opstapelen in de voedselketen of ecosystemen.

Onderzoek en innovatieve saneringstechnieken

Concrete natuurgebaseerde saneringstechnieken worden getest voor bodem, grondwater, sediment en oppervlaktewater. Voor het natuurgebied provinciaal domein Broek de Naeyer wordt gekeken naar de mogelijkheden van schimmels, bacteriën en andere micro-organismen om PFAS af te breken. Daarnaast worden waterplanten, riet en wilgen ingezet voor het verwijderen van verontreiniging. In landbouwgebied worden teelten en schimmels getest, en voor sterk verontreinigde grond- en oppervlaktewateren worden speciale filters ontwikkeld. In situ-spoeling gecombineerd met schimmels en een combinatie van membraanfiltratie en plasmadestructie worden getest voor de sanering van het meest verontreinigde grondwater in de bronzone.

Gebiedsvisie en Integratie

Alle ervaringen en kennis worden uiteindelijk gebundeld in een gebiedsvisie en geïntegreerde aanpak van de PFAS-verontreiniging voor de site van Willebroek en Broek de Naeyer. Het project is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen PFAS-verontreiniging in Vlaanderen. Bedoeling is om de opgedane kennis en ervaring ook in te zetten voor andere gebieden in Vlaanderen en daarbuiten die met PFAS-verontreiniging kampen.

Projectinformatie

Het LIFE-project PFASTER start in het najaar van 2024. Het project, dat vijf jaar zal lopen, heeft een budget van 4.387.598 euro, waarvan 60% co-financiering door de Europese Commissie. De partners in dit project zijn: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), VITO, Novobiom, bio2clean, KULeuven, Envisan, TAUW, provincie Antwerpen en Universiteit Antwerpen.