Op het Research Park Zellik startte het Smart Village Lab zijn activiteiten officieel op. Het Smart Village Lab is in wezen de eerste fysieke realisatie van Green Energy Park V.Z.W. (Zellik) dat deze proeftuin tot woonwijk van de toekomst wil uitbouwen. De focus van Green Energy Park ligt op de ontwikkeling van proeftuinen voor energie & mobiliteit, het ziekenhuis van de toekomst, biotechnologie en slimme regio’s. Samen met Team Alfa, een consortium van twaalf bedrijven met Ghelamco als projectontwikkelaar, zal tegen eind 2024 maar liefst 130 miljoen euro in de zone worden geïnvesteerd.

Smart Village Lab is het eerste concrete resultaat van het twee jaar terug opgerichte Green Energy Park, een samenwerking tussen de Vrije Universiteit Brussel en het Universitair Ziekenhuis Brussel. Dat laatste was op zoek naar een nieuw datacenter, dat op een duurzame wijze buiten de universitaire campus van Jette zou worden opgetrokken. Die ruimte werd gevonden het nabijgelegen Researchpark Asse-Zellik.

Het hele project werd evenwel ingebed in een ruimer concept van proeftuinen die de brug tussen onderzoek en economie moeten slaan en de mogelijkheid moeten bieden om de technologie in de praktijk uit te testen. Bij het hele project zijn intussen zowat 160 bedrijven en organisaties betrokken, met een prominente rol weggelegd voor Fluvius in de eerste fase.

Inspelen op energietransitie

Eerste concrete realisatie van Green Energy Park is het onlangs ingehuldigde Smart Village Lab dat zich buigt over het vraagstuk hoe Vlaanderen de omslag kan maken naar een elektrisch wagenpark en energiezuinig wonen. Het Lab, waarin rond de ontwikkeling van slimme woningsystemen wordt geëxperimenteerd, wordt ook ingezet als demonstratie-, opleidings- en demonstratie-center.

Het Smart Village Lab bestaat onder meer uit verschillende onderling elektrische en thermische energie uitwisselen via een Smart Energy Grid, een energienet waaraan ook collectieve energiesystemen verbonden zijn zoals buurtbatterijen en collectieve laadinfrastructuur voor elektrische wagens. Hierdoor kunnen talloze scenario’s worden uitgewerkt om na te gaan welke technologieën best kunnen worden ingezet en hoe ze optimaal onderling te laten interageren. Denk bijvoorbeeld aan het linken van zonnepanelen met een elektrische wagen of een thuisbatterij, met wasmachines of een warmtepomp of aan het opladen van een buurtbatterij als de elektriciteitsprijs laag is.

Om dit mogelijk te maken installeerde distributienetbeheerder Fluvius op de site twee grote elektriciteitscabines van elk negen meter lang. De ene is ingericht als een standaard elektriciteitscabine met een transformator van 1.000 kVA en slimme technologie om met het centrale netbeheersysteem van Fluvius te communiceren. De tweede cabine is een Vlaamse primeur die plaats biedt aan allerlei apparatuur voor live testing van nieuwe energietechnieken.

“Woning 0 werd ingericht als Smart Home Lab, met volledig ingerichte woninginstallaties. Er kan worden geëxperimenteerd met zes slimme woningsystemen, toegerust met een digitale meter, elektrisch bord, thuisbatterij, laadpaal, warmtepomp, maar ook met vaatwasser, droogkast, … Zo kan men op woningniveau proeven doen rond het uitbalanceren van de energiebehoeften maar ook met betrekking tot mogelijke energiedeling. De zonnepanelen op de daken zijn per woning opgesplitst, zodat groene energie kan worden gedeeld of opgeslagen op de batterij van een welbepaalde woning of buurtbatterij”, schetst Jimmy Van Moer, managing director Green Energy Park V.Z.W. en voormalig verantwoordelijke Energie & Innovatie bij het Universitair Ziekenhuis van Brussel. Bedoeling is die zaken ook collectief te bekijken (lees: op straatniveau met in dit geval zes woningen, een flatgebouw, een pand met sub-metering, …). “Op termijn willen we het distributienet van het Smart Village Lab verder uitbouwen als een multi-energienet, dat alle energievectoren afdekt met onder meer een DC-distributie, een thermisch grid en een waterstofnet”, zo nog onze gesprekspartner.

Eerste aanzet

Met het Smart Village Lab is de eerste aanzet tot de uitbouw van de proeftuinomgeving een feit. Bedoeling is evenwel het hele Researchpark als proeftuin in te richten. “Green Energy Park startte zijn activiteiten op rond energie en mobiliteit. Daarnaast focust het ook op het ziekenhuis van de toekomst, biotechnologie en smart regions (slimme gebouwen, zelfrijdende auto’s, …),” verduidelijkt Van Moer.

Community-werking wordt binnen dit alles bijzonder belangrijk. Uitdaging van Green Energy Park is bedrijfsleiders te overtuigen van de noodzaak van gemeenschappelijke initiatieven in eenieders belang, zoals bijvoorbeeld het delen van overtollige warmte. In tweede instantie zullen ook bewoners van dezelfde straat moeten worden aangemaand tot collectief denken met bijvoorbeeld oog op het plaatsen van een buurtbatterij. “Er vallen in het licht van de energietransitie heel wat maatschappelijke problemen op te lossen, niet enkel technische”, beklemtoont de managing director.

Hele Researchpark wordt proeftuin

Het hele Researchpark wordt op termijn een proeftuin. Dit dankzij de steun van Team Alfa, een consortium rond projectontwikkelaar Ghelamco en MeetDistrict met Robuust, Jasper-Eyers, Ingenium, Tractebel, Surreal, Network Consulting, RunDCRun, Prodata, BAM en ABB.

Dat zal op de 40 hectaren grote site van Green Energy Park een high-tech bedrijven en onderzoekscentrum van 45.000 m² optrekken, verdeeld over drie gebouwen. De eerste twee gebouwen zullen een 10.000 m² datacenter met negen modules (waarvan er twee de servers van UZ Brussel en VUB zullen huisvesten) en een industrieel labo en innovatie-hub omvatten. Daaronder onder meer een experimenteel operatiekwartier. Voorts wordt er met het “Alfa-gebouw” in een multifunctioneel pand van 30.000 m² voorzien waar bedrijven en onderzoekers samen kunnen werken en kennis kunnen delen.

Eveneens onderdeel van de accommodatie is een industrieel labo van 4.000 m² met evenementenhal, een bio-incubator en een pand voor Preciris, een spin-off van VUB die er zijn productie van radionucleïden zal onderbrengen. Partner ABB zal op de site zijn nieuwe “Experience Centre” bouwen. “Aan de achterzijde van het Smart Village Lab hadden we graag een 7 Tesla MRI-scanner geplaatst met rechtstreekse connectie naar het datacenter”, aldus Van Moer. “Kortom, tegen eind 2024 hopen we de eerste fase af te ronden, goed voor een totaalinvestering van pakweg 210 miljoen euro. Daarvan zal Team Alfa met 130 miljoen euro het leeuwendeel voor zijn rekening nemen”, besluit de managing director.

Aandacht voor warmtenettechnologie

Binnen de community-aanpak van Green Energy Park kan aandacht voor warmtetechnologie uiteraard niet ontbreken. Zo werkt het onder meer mee aan het door VLAIO gesteunde Icon-project “Optimesh” dat inzet op de ontwikkeling van een ultra-laag temperatuur thermisch net (18°C). Dat wil komaf maken met warmtenetten die maar deeltijds renderen door ze ook voor koelingsdoeleinden in te zetten.

Jimmy Van Moer: “Vandaag worden alle warmtenetten opgebouwd rond een hotspot, zoals bijvoorbeeld een verbrandingsoven. Warmte op hoge temperatuur die men poogt te recupereren is evenwel slechts over een beperkte afstand transporteerbaar. Net zoals het momenteel onmogelijk is om warmte onderling te delen, vandaag gaat het enkel om warmte-afname van een andere partij. Het consortium binnen het Icon-project streeft naar het ontwikkelen van een concept dat het delen van warmte in de twee richtingen mogelijk maakt. In wezen gaat het om pure kiloWatt-handel. Binnen dit concept is de aanwezigheid van een hotspot niet langer vereist. Om het even waar in Vlaanderen zouden aldus warmtenetten kunnen worden ontwikkeld. Thans maken we werk van scouting. In partnership en aan de hand van databases en satellietbeelden gaan we na waar de technologie eerst optimaal kan worden uitgerold. Dat zijn in eerste instantie regio’s waar in de infrastructuur dient geherinvesteerd”.