Zowat iedereen is het erover eens dat er maatregelen nodig zijn om ons pensioensstelsel betaalbaar te houden. Daarbij wordt de verplichting om langer te werken vaak naar voren geschoven als oplossing. Onderzoek van Securex toont nu aan dat niet zozeer de verplichting om langer te werken doorslaggevend is om de gewenste pensioensleeftijd te bereiken. Wel cruciaal is de effectieve “wil” hiertoe, of de zogenaamde autonome motivatie.

Het onderzoek geeft duidelijk aan dat puur autonoom gemotiveerde werknemers (zij die hun job leuk, interessant, waardevol of zinvol vinden) het langst willen werken, namelijk tot 60 jaar. Dat is maar liefst vier jaar langer dan werknemers die niet autonoom gemotiveerd zijn (tot 56 jaar). Maar nog steeds zeven jaar minder dan de vooropgestelde pensioensleeftijd.

Alleen met het verhogen van de “ik wil werken”-motivatie of de zogenaamde autonome motivatie, zullen werknemers langer aan de slag blijven. Het verhogen van de “ik moet werken”-motivatie geeft geen of zelfs een negatief effect.

De studie stelt immers vast dat werknemers die enkel werken omdat het moet, dubbel zoveel langdurig afwezig zijn dan hun collega’s: 22% of 21 dagen of meer afwezig door ziekte of privé-ongeval (versus 10% bij hun collega’s). Het verhogen van de autonome motivatie verlaagt het risico op langdurige afwezigheden aanzienlijk.

Bovendien daalt het risico op burn-out bij meer autonome motivatie. Slechts 7% van de autonoom gemotiveerden loopt risico op burn-out. Bij werknemers die enkel werken omdat het moet, is dat bijna de helft (49%).

Zorgwekkend: we werken steeds minder omdat we dat “willen”

Hoewel autonome motivatie één van de sleutels is om mensen langer aan het werk te houden, stelt de HR-dienstverlener vast dat de Belgische werknemer steeds minder werkt “omdat hij dit zelf ook wil”. Zijn autonome motivatie is sinds 2009 met 7% gedaald. Concreet geeft de Belgische werknemer aan dat hij zijn job vandaag

• minder graag doet (daling met 9%),
• minder boeiend of persoonlijk zinvol vindt (daling met 8%).

We werken steeds meer omdat we “moeten”

Voor de Belgische werknemer voelt werken steeds meer aan als een verplichting: zijn “moeten” of gecontroleerde motivatie is met 9% gestegen. Dat wil zeggen dat hij job vandaag vaker doet omdat

• hij zich hiertoe door anderen (partners, ouders, werkgever) gedwongen voelt (stijging met 27%)
• andere (bijvoorbeeld de overheid) dit van hem verlangen (stijging met 9%).

Nood aan nieuwe mindset bij werknemers, bedrijven en overheid

De cijfers geven aan dat we “werk” en de motivatie voor dit werk best anders invullen. Dat kan door een focus op autonomie, verbondenheid (belongingness) en competenties (ABC).

Elke maatregel die hun gevoel van autonomie (A) verhoogt, hen een gevoel van verbondenheid (B) geeft met hun job, organisatie en collega’s, of inspeelt op hun competenties (C), zal ervoor zorgen dat werknemers langer aan het werk willen én kunnen blijven. Dat kan door naar een werkcontext te streven die meer met hun talenten in lijn ligt.

Het streven naar voldoende autonomie, het werken aan verbondenheid en zingeving, én het inzetten van werknemers op hun talenten is, binnen de bedrijfscontext, een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgevers én werknemers, aldus Securex.

Maar ook voor de overheid is er werk aan de winkel. De overheid zet vooral in op het “moet-verhaal”, terwijl dat geen toegevoegde waarde heeft voor de gewenste pensioensleeftijd. De evolutie sinds een aantal jaren van autonomie naar meer gecontroleerde motivatie verklaart waarom langer werken nog steeds meer weerstand bij werknemers oproept. De kunst bestaat erin om net die randvoorwaarden te creëren, waarin langer werken voor elke werknemer leuk en zinvol wordt. Dat kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een juridisch kader dat maatwerk, job crafting en tijds- en plaatsonafhankelijk werken faciliteert en ondersteunt.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Securex)

Meer info: www.securex.be.