Weet ook dat je niets verkeerd kunt doen met een hartstarter; je hoeft alleen maar de gesproken instructies van het toestel te volgen. Van de wet mag iedereen een hartstarter gebruiken, ook als de helper daar geen opleiding voor heeft gevolgd.

Half- of volautomatisch

Twee soorten hartstarters zijn geschikt om op openbare plaatsen te worden gebruikt. Bij een halfautomatisch toestel moet de helper nog een knop indrukken om het slachtoffer een schok toe te dienen, een volautomatisch apparaat doet dat zelf als het nodig en zinvol is. Het volautomatische type verdient als publieke hartstarter de voorkeur, doordat er dan geen tijd verloren wordt door het bedienen van de schokknop.

Studies hebben uitgewezen dat burgers meestal weinig problemen hebben met het gebruik van en hartstarter.

Volwassenen en kinderen

Hartstarters worden vaak geleverd met twee verschillende formaten van elektroden of pads: je hebt pads voor kinderen tot 8 jaar of 25 kilogram en je hebt er voor oudere of grotere personen. Kinder-pads moeten op andere plaatsen van het lichaam worden gekleefd: op het midden van het borstbeen en midden op de rug. Toch mogen de grote pads ook bij kleine kinderen worden gebruikt als er geen kinderpads beschikbaar zijn.

Sommige toestellen hebben een schakelaar met een stand voor kinderen en een stand voor volwassenen. Dat type heeft maar één formaat van pads.

Onderhoud

Hoewel de meeste hartstarters regelmatig een zelftest doen, is het belangrijk dat iemand het toestel wekelijks even controleert. Bij een foutmelding geeft het apparaat dat aan, maakt het bijvoorbeeld geluid of gaat er een lampje branden. Volg dan de instructies van de fabrikant en neem, als dat wordt gevraagd, meteen contact op met die fabrikant. De meeste foutmeldingen hebben te maken met elektroden (pads) of batterijen die moeten worden vervangen.

Na gebruik van de hartstarter voor een reanimatie moet de batterij worden vervangen, zodat die altijd op volle sterkte kan worden ingezet voor een volgende reanimatie. Ook de elektroden moeten na elke reanimatie worden vernieuwd. Ongebruikt blijven pads 2 tot 5 jaar goed.

Plaatsing en temperatuur

In België hangen hartstarters nog veel te vaak binnen en kunnen ze dus enkel tijdens de openingsuren van het gebouw in kwestie worden gebruikt. HeartSaver vraagt nadrukkelijk hartstarters zo te plaatsen dat ze - als de nood aan de man is - de klok rond en het hele jaar door kunnen worden opgemerkt en gebruikt door passanten en omwonenden.

Buiten worden hartstarters gemonteerd in een muurkast en voorzien van elektriciteit, zodat de kast kan worden verlicht, verwarmd en eventueel geventileerd. De kast hangt het best op een goed zichtbare plek, maar niet in direct zonlicht. De temperatuur in de kast blijft bij voorkeur onder 50° C. Hogere temperaturen kunnen immers de batterijkracht en de lijm van de elektroden nadelig beïnvloeden. Daalt de temperatuur onder +/- 8°C, dan wordt de verwarming automatisch geactiveerd.

Diefstal en vandalisme

Hoewel de risico’s beperkt zijn, kun je een hartstarter en de kast het best verzekeren tegen diefstal en vandalisme. Enkele maatschappijen in België bieden daarvoor een specifieke verzekering aan.

Registratie

Het is heel belangrijk dat zoveel mogelijk instanties en mensen weten waar precies in ons land hartstarters beschikbaar zijn. Registreer het toestel dus zodra het gemonteerd en beschikbaar is. Je kunt dat doen op www.health.belgium.be/nl/e-services/automatische-externe-defibrillatoren-hartstarter.

Is het toestel niet de klok rond beschikbaar, vermeld bij de registratie dan de uren waarop de hartstarter wel kan worden gebruikt door passanten of omwonenden.

Opgeslagen hartslaggegevens

Als hartstarters worden ingezet bij een hartstilstand, kunnen ze niet alleen bepaalde hartritmestoornissen oplossen maar slaan ze om de twee minuten ook de eventuele elektrische activiteit van het hart op. Die data worden uitgelezen via een infra-roodverbinding, radio (Bluetooth) of met een USB-stick. Bij een reanimatie nemen de hulpdiensten het toestel soms mee naar het ziekenhuis om de gegevens daar te analyseren.

Levensreddende opties

• Meertaligheid

Helpers hoeven, zoals gezegd, enkel de gesproken instructies te volgen. De meeste hartstarters kunnen echter maar in één taal gebruiksaanwijzingen produceren. Sommige apparaten hebben een taalschakelaar met twee of drie taalstanden.

• Verlichte pictogrammen

Er zijn ook meer toestellen waarbij verlichte pictogrammen aangeven wat de volgende stap is, zodat gesproken instructies niet echt nodig zijn om de hartstarter correct te gebruiken.

• Metronoomfunctie

Bij een reanimatie met gebruik van een hartstarter wordt de helper door het toestel opgedragen hartmassage toe te dienen. Sommige hartstarters produceren vervolgens een geluid dat het juiste ritme van de borstcompressies aangeeft.

Hartstarters produceren alleen een elektrische schok als dat het slachtoffer kan helpen. Het komt echter regelmatig voor dat een slachtoffer geen schokbaar hartritme meer heeft. In dat geval moet de helper hartmassage blijven geven tot professionele hulpverleners de reanimatie kunnen overnemen.

• Kwaliteitscontrole van de hartmassage

Sommige hartstarters kunnen de kwaliteit van de hartmassage monitoren en de helper feedback geven om de reanimatie te verbeteren. Dat kan de overlevingskans van het slachtoffer aanmerkelijk verhogen.

• Pacemaker-detectie

Als slachtoffers een pacemaker dragen, zal dat door de meeste degelijke hartstarters worden opgemerkt. Pacemaker-detectie filtert het pacemaker-signaal weg, zodat de hartstarter geen verkeerde analyse maakt.

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met HeartSaver V.Z.W. (Zelzate)

Meer info: 0472/13.52.96 of www.heart-saver.eu.

“Het krijgen van een plotselinge circulatiestilstand buiten het ziekenhuis, in de volksmond ook wel “hartstilstand” genoemd, is één van de meest voorkomende doodsoorzaken in Westerse landen. Gedurende de eerste tien minuten na een circulatiestilstand, daalt de kans op overleven iedere minuut met ongeveer 8 à 10%. Bij patiënten met een schokbaar hartritme is het zo snel mogelijk toedienen van een defibrillatieschok één van de meest belangrijke factoren die bijdragen aan een hogere overlevingskans.” - Dr. Jolande Zijlstra, Afdeling Cardiologie AMC, Amsterdam