Met 36% van de export en 95.500 jobs vormt de sector van de chemie, kunststoffen en life sciences meer dan ooit de ruggengraat van de Belgische economie en welvaart. Hij speelt met corona-vaccins en beschermingsmaterialen allerhande bovendien een cruciale rol om de wereldwijde pandemie een halt toe te roepen.

Ook de Belgische chemie-, kunststoffen- en farmasector ontsnapt niet aan de economische impact van de corona-crisis. De omzet daalde vorig jaar met 6,3% tot het laagste peil sinds 2012. Omgerekend gaat het om een dagelijks omzetverlies van 11 miljoen euro per dag. De daling manifesteerde zich in elk kwartaal van 2020. De impact is het grootst in de chemie, maar alle subsectoren schrijven hun jaarresulaten in rode cijfers.

De export stagneerde (+ 0,1%) maar toch versterkt de chemie en life sciences zijn koppositie als Belgische exportkampioen met een aandeel van liefst 36% in de totale Belgische export. De groei situeert zich voornamelijk in de farma. Opvallend is dat de export binnen de Europese Unie afnam terwijl er een exportstijging was naar landen buiten de EU met de Verenigde Staten op kop. De brexit blijft een economische opdoffer. Sinds het brexit-referendum vijf jaar terug is de handel met het Verenigd Koninkrijk met 26% afgenomen.

Minder omzet, meer jobs

Ondanks de economische uitdagende context hebben farma- en chemiebedrijven in het voorbije corona-jaar 1.436 nieuwe jobs gecreëerd. Daarmee stijgt de tewerkstelling in de sector al voor het zevende jaar op rij, goed voor een jobcreatie van 7.308 extra banen. Met 95.506 jobs zit de sectorale tewerkstelling op het hoogste niveau in bijna twintig jaar. De chemiesector is goed voor bijna de helft van de jobs, de sterkste groei zit bij farma en biotech.

Dankzij die stijgende tewerkstelling is de chemie en life sciences goed voor 20% van alle jobs in de industrie. De sector maakte in 2020 relatief weinig gebruik van tijdelijke werkloosheid en levert van alle industriesectoren met 5 miljard euro veruit de grootste bijdrage aan de staatskas, via sociale zekerheid en personen- en bedrijfsbelastingen. Ter vergelijking: dat is meer dan de 4 miljard euro aan meeruitgaven aan tijdelijke werkloosheid door corona.

Investeren in de toekomst

Voor de chemie en life sciences was 2020 ook een scharnierjaar met recordbedragen aan toekomstgerichte investeringen in innovatie en productiecapaciteit.

De investeringen in onderzoek & ontwikkeling kenden een spectaculaire stijging van meer dan 20% tot 5,5 miljard euro, vooral vooruit gestuwd door de ontwikkeling van corona-vaccins, nieuwe geneesmiddelen en baanbrekend onderzoek in biotech. Op tien jaar tijd zijn de uitgaven voor innovatie in de sector meer dan verdubbeld. Vorig jaar werd ook een recordaantal van bijna duizend patenten aangevraagd voor innovaties in chemie en biotechnologie. Dat is 40% van het Belgische totaal.

Ook de investeringsgolf in de modernisering van productie-installaties zet zich verder door met vorig jaar een stijging met 10% tot 2,4 miljard euro. Ook dat is een record. Het zijn vooral chemie (+ 16%) en farma (+ 6%) die nieuwe technologieën introduceren om hun productieprocessen efficiënter en duurzamer te maken. Het voorbije decennium hebben sectorbedrijven al meer dan 20 miljard euro geïnvesteerd in de uitbreiding en vernieuwing van hun productiecapaciteit in België.

Van brexit en corona naar Green Deal

Het eerste kwartaal van het jaar toont tekenen van een voorzichtige economische heropleving, maar het herstel is erg broos en het ondernemersvertrouwen bijzonder fragiel. Met de Europese Green Deal wacht bovendien al een volgende gigantische uitdaging.

Veelbelovende investeringsprojecten in doorgedreven CO2-reductie, revolutionaire technieken voor kunststofrecyclage en energie-innovaties in waterstof en groene warmte tonen echter dat de sector al volop in transitie zit en vooral nood heeft aan een beleid dat deze radicale industriële transformatie voluit ondersteunt op het vlak van infrastructuur, innovatiesteun, internationale concurrentiekracht en duurzame energiebevoorrading.