Testcentrum Vaccinopolis ligt in het verlengde van een eerder gelijkaardig project, Poliopolis. “Bij het Poliopolis-project in 2017 verbleven dertig mensen een maand lang in een hermetisch afgesloten containerdorp om een nieuw vaccin tegen polio uit te testen. Vandaag wordt het vaccin met succes ingezet op het Afrikaanse continent”, legt Van Damme uit.

Van Damme diende al in 2018 een dossier in voor een permanent testcentrum in België, dat pas met de uitbraak van de corona-crisis in een stroomversnelling kwam. Op amper veertien maanden tijd werd het volledige project gerealiseerd, een recordtempo volgens hoofdarchitect Roy Pype (Proof of the sum): “Normaal vraagt de realisatie van een dergelijk project vier tot vijf jaar, maar de omstandigheden waren uitzonderlijk. Covid-19 bewijst dat virussen snel en onverwacht kunnen toeslaan”.

Controlled Human Infection Model

Het splinternieuwe testcomplex, meer dan 6.000m² groot, telt kantoorruimtes, onderzoeksruimtes, geavanceerde onderzoekslaboratoria en een eigen “quarantaineverdieping”. Er zullen vaccins getest worden tegen allerlei infectieziektes, zoals RSV, dengue, kinkhoest of mogelijk Covid-19. Er zal ook onderzocht worden hoe bestaande vaccins, bijvoorbeeld griepvaccins, verbeterd kunnen worden.

Vrijwilligers kunnen zich in het testcentrum laten prikken, waarna ze op regelmatige tijdstippen op controle moeten komen. Ook kunnen ze zich opgeven als vrijwilliger voor CHIM-testen, wat baanbrekend is in Europa. Van Damme legt uit: “CHIM staat voor Controlled Human Infection Model en betekent dat testpersonen eerst een vaccin of een placebo toegediend krijgen en nadien doelbewust worden blootgesteld aan een verzwakte ziekteverwekker. Ze worden dan voor een bepaalde periode geïsoleerd van de buitenwereld op een hermetisch afgesloten verdieping. Zo kunnen onderzoekers versneld testen of een bepaald kandidaat-vaccin al dan niet werkt.”

Veiligheid eerst

In Vaccinopolis worden kandidaat-vaccins voor twee types ziekteverwekkers getest. De “Biosafety Level 2” (BSL-2)-testen bevatten mildere pathogenen, zoals het griepvirus of kinkhoest. De “Biosafety Level 3” (BSL-3)-testen, daarentegen, worden uitgevoerd met gevaarlijke pathogenen, zoals bijvoorbeeld tuberculose of Covid-19. “Op het Europese vasteland is er geen enkele vergelijkbare faciliteit van die orde van grootte. Dan moet je al naar de Verenigde Staten of Groot-Brittannië”, verduidelijkt Van Damme.

De quarantaineverdieping van het testcentrum bestaat uit dertig quarantainekamers en kan hermetisch worden afgesloten. Enerzijds om de patiënten continu te kunnen opvolgen, anderzijds om te voorkomen dat ziekteverwekkers in de samenleving terecht komen. Architect Roy Pype liet in zijn ontwerp daarom niets aan het toeval over: “Geen enkele kubieke meter lucht verlaat het gebouw zonder eerst drie keer gefilterd te zijn door speciale HEPA-filters. Alle afvalstromen van de kamers, toiletten en douches worden verzameld in “kill tanks” waar ze tot 120 graden verhit worden om alle kiemen te doden, alvorens ze in de riolering terecht komen. Zelfs als de brandweer moet komen blussen, zijn er systemen opgezet die het bluswater opvangen zodat het veilig kan worden afgevoerd. De verdieping is toegerust met dubbele beglazing en na elke studie worden alle ruimtes en het materiaal grondig gereinigd met waterstofperoxide”.

Elke studie wordt bovendien vooraf goedgekeurd door een onafhankelijke ethische commissie en door de regelgevende autoriteiten (FAGG). “Er worden enkel studies uitgevoerd met ziekteverwekkers waar al een behandeling voor bestaat. Mocht er trouwens toch iets mislopen, kan er meteen medische hulp worden ingeschakeld van het UZA, dat zich vlak aan het testcentrum bevindt”, aldus Bart Van Meerbergen, head of Operations van Vaccinopolis.

Residentiële sfeer

Ondanks de wetenschappelijke insteek wil Vaccinopolis breken met een ziekenhuisgevoel. “We willen een gezellige, residentiële sfeer creëren, waar mensen op hun gemak zijn”, legt Van Meerbergen uit. “In de gangen werd daarom bewust geopteerd voor lichtroze muren en er zijn ook ontspanningsruimten voorzien. Proefpersonen van BSL-2-studies voor mildere ziektes, zoals griep of RSV, kunnen hun kamer verlaten en in de gemeenschappelijke leefruimtes vertoeven, een film kijken op groot scherm en genieten van een spelletje pingpongen of biljarten”.

Dat kan helaas niet voor proefpersonen uit BSL-3-studies. Zij stellen zich (gecontroleerd) bloot aan ernstigere ziektekiemen en moeten vaak gedurende het hele onderzoek, dat doorgaans zo’n twee weken duurt, op hun kamer blijven. Daar stellen ze het enkel met een kleine badkamer, een televisie en een rode knop in geval van nood. “Vaak hebben mensen die aan zulke tests deelnemen altruïstische motieven. Maar even goed zien we dat er ook deelnemers zijn die zich bewust van de buitenwereld willen afzonderen. Bij de polio-studie hadden we een student die zijn scriptie wou afwerken, een architect die vanop afstand zijn kantoor heeft omgebouwd en iemand die een boek heeft geschreven”, vertelt Van Meerbergen.

Volgende maand verhuist een team van veertig verpleegkundigen, laboranten en onderzoekers naar de site. Tegen het einde van het jaar staan de eerste testen gepland.