"Nieuw instrumentarium voor inschakeling arbeidsgehandicapten"
31/08/2009 OM 00:00
- Luc Willemijns
Sinds 1 oktober jongstleden houdt de VDAB een nieuw, transparant instrumentarium ter beschikking voor werkgevers die zich bereid verklaren tot integratie van personen met een arbeidshandicap binnen hun bedrijf. Dat dekt het hele marktspectrum af en voorziet ook in financiële tegemoetkomingen voor arbeidsgehandicapten die de stap naar het zelfstandig ondernemerschap wensen te zetten. “Alleen jammer dat de economische conjunctuur momenteel niet echt bevorderlijk is, hoewel de structurele schaarste op de arbeidsmarkt waar Vlaanderen op afstevent weinig andere keuze zal laten dan ook personen met een arbeidshandicap maximaal in het reguliere arbeidscircuit in te schakelen”, meent VDAB-topman Fons Leroy. Eens het herstel van de conjunctuur zich inzet, mikt hij op een werkzaamheidsgraad van 50% in de beoogde doelgroep. Op langere termijn moet Vlaanderen qua prestaties met de best presterende EU-lidstaten terzake kunnen wedijveren, luidt het.
Met een arbeidsparticipatie van 38,6% van de gehandicapte beroepsbevolking scoort Vlaanderen niet bepaald goed. Zeker niet in vergelijking met het gemiddelde in de Europese Unie dat 42,2% bedraagt. “De best scorende landen qua integratie van arbeidsgehandicapten (lees: Scandinavië) noteren een werkzaamheidsgraad van 66%. Dat is zo hoog als de algemene werkzaamheidsgraad in Vlaanderen. Dat bewijst niet alleen dat we nog flink wat werk voor de boeg hebben, maar ook dat sterke economieën, met een hoge graad van innoverend vermogen, er gelijktijdig kunnen in slagen sterke prestaties neer te zetten qua tewerkstelling van kansengroepen en personen met een handicap. Een sterke volkshuishouding is bijgevolg perfect te verzoenen met een hoge tewerkstelling van kansengroepen,” besluit Fons Leroy, gedelegeerd bestuurder van de VDAB.
Nieuwe voogdij-overheid …
In 2006 werd de bevoegdheid over de tewerkstelling en opleiding van personen met een handicap in Vlaanderen doorgeschoven van het departement Welzijn naar het departement Werk. In concreto nam de VDAB de bevoegheden over van het Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Personen met een Handicap (Vlafo). Minister van Werk Frank Vandenbroucke trok 23,9 miljoen euro extra uit om meer mensen met een arbeidshandicap in de private sector aan het werk te krijgen of te houden. Collega minister Marino Keulen maakte in het verlengde nog eens 4,4 miljoen euro vrij om tevens het aandeel arbeidsgehandicapten in de lokale besturen op te trekken.
Fons Leroy: “We namen de gelegenheid te baat om het werkveld te reorganiseren. Het welzijnsnetwerk van weleer moest immers worden ingepast in de bestaande kanalen op de arbeidsmarkt ter bevordering van de professionele integratie van personen met een handicap. Zo werden de bestaande trajectbegeleidingsdiensten in de lokale Werkwinkels geïntegreerd. Die huldigen het één loket-concept waar elke werkzoekende terecht kan. Zo ook personen met een arbeidshandicap die per definitie al minder mobiel zijn en zodoende een direct aanspreekpunt in hun directe omgeving vinden. Bewust ruilden we ook de bestaande terminologie van personen met een handicap in voor die van personen met een arbeidshandicap. Bij de begeleiding van langdurig werklozen stelden we immers vast dat heel wat van die personen met medische beperkingen worstelen”.
Bekend is dat het hele tewerkstellingsbeleid in Vlaanderen erop gericht is om oudere werknemers langer voor de arbeidsmarkt beschikbaar te houden, veeleer dan hen vrij te stellen. Maar binnen die doelgroep van oudere werknemers schuilen nu eenmaal proportioneel meer personen met een arbeidshandicap.
… en nieuw steunmaatregelstelsel
Sinds 1 april 2006 was de VDAB al bevoegd voor de concrete uitwerking van de bijstandsmaatregelen voor werk en opleiding voor personen met een handicap. Sinds 1 oktober jongstleden heeft de dienst nu ook de bevoegdheid over de principiële goedkeuring of positieve beslissing voor die bijstand.
Verduidelijkt weze dat met de steun aan de integratie van arbeidsgehandicapten de VDAB niet mikt op doelgroepmedewerkers die in een sociale economie-omgeving of een invoegbedrijf worden ingeschakeld. De doelgroep bestaat uit die mensen die kampen met functioneringproblemen of -beperkingen op de arbeidsmarkt, zowel fysisch als psychisch.
“Voorheen bestond de overheidssteun uit twee naast elkaar functionerende loonkostsubsidies. Een en ander vertaalde zich in een heel bureaucratisch systeem waarbij het voor de werkgever nooit echt duidelijk was op welke loonkostsubsidie hij precies aanspraak kon maken. Enerzijds voorzag de medio de jaren ’70 afgesloten CAO 26 in een tegemoetkoming voor rendementsverlies, die afhankelijk was van een individueel inspectieverslag. Anderzijds introduceerde Vlaanderen in de jaren ’90 een Vlaamse Inschakelingspremie die in een lineair systeem van tegemoetkoming voor de werkgevers voorzag, maar die qua temoetkoming onvoldoende krachtig bleek. De sterke punten van beide systemen werden thans gebundeld in de Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP), die niet alleen van een hoge mate van transparantie getuigt, maar bovendien cumuleerbaar is met andere, mogelijke lastenverlagingen. Vanaf volgend jaar zal de administratieve afwikkeling rond de VOP volledig elektronisch kunnen, via de Dimona-aangifte,” aldus Fons Leroy.
De Vlaamse Ondersteuningspremie voorziet in een financiële tussenkomst om de inschakelingskosten en verminderde prestaties van personen met een arbeidshandicap te compenseren. Tijdens het eerste jaar van tewerkstelling betaalt de VDAB aan het bedrijf 40% van de loonkost terug. In de daaropvolgende drie jaar bedraagt de tegemoetkoming 30% om naderhand tot 20% op jaarbasis structureel terug te zakken. De premie is gebaseerd op het reële loon en blijft beperkt tot het dubbele van het gewaarborgd minimumloon. Kan het bedrijf hogere loonkosten aantonen, kan de premie vanaf het tweede jaar - voor een bepaalde duur - tot 60% van de loonkost worden opgetrokken. “Niet onbelangrijk is voorts dat de werkgever de toegekende premie naar eigen goeddunken kan aanwenden. Soms worden die middelen aangewend voor het (gedeeltelijk) vrijmaken van een coach die voor begeleiding van de arbeidsgehandicapte op de werkvloer voorziet. Of worden ze benut om de integratie van de betrokken werknemer(s) te bevorderen,” zo nog Leroy.
Breed spectrum
Het nieuwe toelagestelsel dekt het hele marktspectrum af, aldus onze gesprekspartner. Zo werd in het verlengde van het succesvolle concept van Individuele Beroepsopleiding (IBO) ook een Gespecialiseerde Individuele Beroepsopleiding (GIBO) uitgewerkt, specifiek toegesneden op maat van de personen met een arbeidshandicap. De GIBO voorziet in externe gespecialiseerde begeleiding terwijl de werkgever geen productiviteitspremie betaalt. Wel geldt, net zoals bij de IBO, de verplichting tot aanwerving achteraf. Eens in dienst van het bedrijf, biedt de betrokken werknemer de onderneming uitzicht op voornoemde VOP-toelage.
Specifiek voor arbeidsgehandicapten met ambities als zelfstandig ondernemer, trad per 1 oktober 2008 ook de Vlaamse Ondersteuningspremie - zelfstandige arbeid in voege. Die voorziet, tijdens de eerste vijf kwartalen na aanvraag in een tegemoetkoming van 40% van het referteloon (= gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen, nvdr.). Vanaf het zesde kwartaal bedraagt de betoelaging 20% van het referteloon, dit tot het einde van de tewerkstelling.
“Voor het eerst beschikken we in Vlaanderen over een vrij compleet instrumentarium ter bevordering van de inschakeling van personen met een arbeidshandicap in het reguliere circuit. Alle hiaten van weleer werden afgedekt. Zo zijn de loonkostegemoetkomingen, zoals voorzien in de VOP, ook voor de openbare sector van toepassing,” verduidelijkt onze gesprekspartner.
Coaching
Naar Deens voorbeeld startte de VDAB te Antwerpen eerder dit jaar het “Passwerk”-project op. Dat beoogt, in samenwerking met de IT-bedrijven Ordina Belgium N.V. en M2M N.V., onderdeel van de Kronos-groep, de inschakeling van personen met een autismespectrumstoornis in processen van IT-testing. Ook andere IT-bedrijven maken zich op om in “Passwerk” in te stappen, kondigt Leroy aan. De inspanningen situeren zich alvast in de nieuwe lijn die de VDAB aanneemt met betrekking tot de integratie van arbeidsgehandicapten.
Net zoals bij Passwerk het geval is, blijft het opzet algemeen van een oordeelkundig uitgebouwde ondersteuning afhankelijk. Niet enkel de financiële steun is van belang, ook de trajectbegeleiding en jobcoaching eisen binnen het geheel een belangrijke rol op. Tijdens de eerste zes maanden van de tewerkstelling van de arbeidsgehandicapte tekenen jobcoaches van de VDAB of gespecialiseerde partners voor begeleiding om zodoende een vlotte integratie te bevorderen. Die coaching focust niet zozeer op technische vaardigheden, wel op werkattitudes en omgangsvormen. Naast de eigen coaches, werkt de VDAB nauw samen met Jobkanaal (een initiatief van UNIZO, Voka, Verso (Vereniging voor Social Profit Ondernemingen) en Gent, stad in werking), GTB (Gespecialiseerde Trajectbegeleiding, de voormalige Vlafo-cel die binnen de Werkwinkels van de VDAB werd geïntegreerd, nvdr.) alsook met een aantal onafhankelijke partners.
Wedijveren met sterkst presterende EU-landen
Fons Leroy: “In de voorbije jaren van hoogconjunctuur vertoonde de werkloosheid in alle kansengroepen een forse daling. Dat geldt voor allochtone jongeren, 50-plussers en ook voor personen met een arbeidshandicap, zij het in mindere mate. Concluderen dat die kansengroep moeilijkst te plaatsen is, lijkt me prematuur. In het verleden ontbrak immers een efficiënt en transparant tewerkstellingsinstrumentarium. Leeftijd blijkt nog steeds het grootste struikelblok bij (niet-)aanwerving. Na dat criterium volgden handicap of functiebeperkingen”.
Toch slaagde Vlaanderen er sinds 2003 in jaarlijks zowat 4.000 personen met een handicap in het reguliere arbeidscircuit binnen te loodsen. Om de achterstand met de best presterende staten in de Europese Unie weg te werken moesten jaarlijks minimaal 4.500 en maximaal 9.000 personen uit de doelgroep worden geplaatst. “Hadden we toen beschikt over het nieuwe instrumentarium, hadden we die minimumdrempel moeiteloos gehaald,” stelt een zelfverzekerde Leroy.
Op korte termijn, d.i. twee jaar na de aanvang van de economische heropleving, hoopt de VDAB de werkzaamheidsgraad van de arbeidsgehandicapten in Vlaanderen tot 50% op te trekken. “Op langere termijn willen we vergelijkbare prestaties neerzetten als de economische topregio’s (lees: 66%, nvdr.),” besluit Fons Leroy.
(DVO40101)
Bij de foto’s:
Gedelegeerd bestuurder Fons Leroy: “Sinds 1 oktober 2008 heeft de VDAB een nieuw, transparant instrumentarium ter beschikking van werkgevers die zich bereid verklaren tot integratie van personen met een arbeidshandicap binnen hun bedrijf”. (Foto W & F)
“De structurele schaarste op de arbeidsmarkt waarop Vlaanderen op termijn afstevent, laat weinig andere keuze dan ook personen met een arbeidshandicap maximaal in het reguliere arbeidscircuit in te schakelen,” weet VDAB-topman Fons Leroy. (Foto W & F)
Op korte termijn gaat de VDAB voor een werkzaamheidsgraad van 50% onder de personen met een arbeidshandicap. Op langere termijn behoort een percentage van 66% tot de doelstellingen, aldus Fons Leroy.
Citaten:
“De best scorende landen qua integratie van arbeidsgehandicapten noteren een werkzaamheidsgraad van 66%. Dat is zo hoog als de algemene werkzaamheidsgraad in Vlaanderen”
“Een sterke volkshuishouding is perfect te verzoenen met een hoge tewerkstelling van kansengroepen”
“Bewust ruilden we de terminologie van personen met een handicap in voor die van personen met een arbeidshandicap. Bij de begeleiding van langdurig werklozen stelden we immers vast dat heel wat van die personen met medische beperkingen worstelen”
“De nieuwe Vlaamse Ondersteuningspremie bundelt, op transparante wijze, de sterke punten van twee omslachtige loonkostsubsidies. Vanaf volgend jaar kan de administratieve afwikkeling zelfs volledig elektronisch”
“De werkgever kan de toegekende VOP-premie naar goedkeuring aanwenden”
“Voor het eerst beschikken we in Vlaanderen over een vrij compleet instrumentarium ter bevordering van de inschakeling van personen met een arbeidshandicap in het reguliere circuit. Alle hiaten van weleer werden afgedekt”
“Concluderen dat personen met een arbeidshandicap de moeilijkst te plaatsen kansengroep is, lijkt me prematuur”