In Kortrijk huldigde Hogeschool West-Vlaanderen (Howest) XiaK in, voluit het eXpertisecentrum industriële automatisering Kortrijk. XiaK omvat een automatiserings- en mechatronicalaboratorium, samen zowat 875 m² groot. Het expertisecentrum kwam tot stand met behulp van financiële steun van het EFRO-fonds, Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen. Het geheel kadert in het EFRO655-project, dat zich toespitst op ondernemingsgerichte kennisontwikkeling. Onder dezelfde koepel ging op de Howest-campus te Kortrijk vorig jaar het EMC-lab van start, dat focust op onderzoek naar elektromagnetische compatibiliteit.

Howest werkte al langer sporadisch samen met bedrijven rond onderzoek en ontwikkeling met betrekking tot automatisering.

“Met XiaK willen we die samenwerking thans gaan structureren en stroomlijnen. Bedoeling is het expertisecentrum te laten doorgroeien tot het contactpunt op automatiseringsvlak tussen enerzijds de onderzoeksgroepen aan Howest en UGent en bedrijven in West-Vlaanderen en bij uitbreiding Vlaanderen,” schetst projectcoördinator Kurt Stockman.

Die samenwerking gaat heel wat verder dan de toegepaste TETRA-onderzoeksprojecten, die onder IWT-koepel de transfer van technologie door instellingen van hoger onderwijs aanmoedigen.

“Ten behoeve van industriële bedrijven in KMO’s in (West-)Vlaanderen richt XiaK cursussen, opleidingen en workshops rond industriële automatisering in. Daarvoor staan specifieke accommodatie en infrastructuur ter beschikking. Daarnaast verrichten we contractonderzoek in opdracht van bedrijven rond specifieke problemen in onze expertisedomeinen (automatisering, mechatronica en elektromagnetische straling). Een derde pijler bestaat uit grote onderzoeksprojecten in samenwerking met kennisinstellingen en industriële partners, al dan niet in consortiumverband, mogelijk met IWT-financiering,” zo nog Stockman.

Differentiatie door specifieke expertise

Kurt Stockman beklemtoont dat XiaK partnerships nastreeft met instellingen als Sirris, het collectief onderzoekscentrum van Agoria, en FMTC (Flanders’ Mechatronics Technology Center V.Z.W.), dat eveneens onder auspiciën van de Federatie van de technologische industrie actief is.

“Voor West-Vlaamse KMO’s is de nabijheid van een expertisecentrum evenwel een niet te versmaden troef. Als XiaK kunnen we onmogelijk uitgroeien tot automatiseringsexpert in alle disciplines. Blijkt er voor een bepaald bedrijf een meer geschikte technologiepartner in Vlaanderen beschikbaar te zijn, zullen we niet aarzelen de betrokken onderneming door te verwijzen,” zo luidt het.

Ambitie van XiaK is zich harmonisch te ontwikkelen, in nauwe samenspraak met voornoemde instellingen. Het nieuwe expertisecentrum zal daarbij zijn specifieke expertise uitspelen.

Het vorig jaar ingehuldigde EMC-lab, dat ook in het kader van het EFRO655-project tot stand kwam, spitst zich binnen de automatiseringswereld heel specifiek toe op het onderzoek naar de invloed van elektromagnetische straling in en rond machines en toestellen. De aandacht gaat daarbij uit naar het voorkomen van interferentie, zowel van binnenin als van buitenuit.

Dat EMC-lab krijgt nu een vervolgstuk met de inhuldiging van twee nieuwe laboratoria in een nieuwbouwpand van zowat 875 m². De bouw en inrichting van de twee labs vergden een totaalinvestering van zowat 2,5 miljoen euro.

Twee nieuwe labs

Het laboratorium Automatisering focust op besturingstechnieken en automatisering die binnen verschillende domeinen (materiaalbehandeling, productieprocessen, gebouwen, …) inzetbaar zijn.

“De aandacht gaat vooral uit naar de operationele aspecten, zeg maar de controlelaag die zich boven de productie-automatisering bevindt. We spitsen ons voornamelijk toe op de configuratie van software-systemen, die zich tussen de PLC-sturingen en het achterliggende ERP-pakket bevinden. Omwille van de sterke bedrijfsspecificiteit gaat het doorgaans om een bijzonder complexe problematiek. Zo kan het gaan om de terugkoppeling van de operator-systemen naar de achterliggende backoffice maar net zo goed om de configuratie van intelligente visiesystemen voor kwaliteitsbewaking, de opvolging van producten in het productieproces met behulp van RFID (radio-frequency identification)-technologie of RTLS (real-time location)-systemen. Die uitgesproken focus op automatisering enerzijds en IT anderzijds is als expertisecentrum uniek in Vlaanderen,” stelt Johannes Cottyn, coördinator Automatisering.

In het licht van de ontbolstering van de M2M (machine-to-machine)-communicatie zette het lab overigens onlangs een actieve werking rond IT-security op. Steeds meer productiemachines worden via Ethernet voor de buitenwereld ontsloten, met alle risico’s vandien.

“In de toekomst wil XiaK performante IT-security elementen naar productie-omgevingen doortrekken,” zo nog Cottyn.

Waar het lab Automatisering zich in hoofdzaak naar de industriële gebruikers richt, spitst het lab Mechatronica zich veeleer toe op het segment van de machinebouwers.

“De dienstverlening van het Mechatronica-lab gaat op vier pijlers geschoeid, met name motion control binnen het automatiseringsproces, hydraulica, energie-efficiëntie en machinediagnose,” verduidelijkt mechatronica-coördinator Stijn Derammelaere.

Tot de onderzoeksdomeinen horen complexe aangelegenheden zoals het optimaal hoogdynamisch en precies positioneren en transporteren van lasten, het optimaal op elkaar afstemmen van componenten in een aandrijftrein om een maximale energie-efficiëntie neer te zetten zodat een machinebouwer weet wat hij van elke component in zijn verschillende gebruikstoestand kan verwachten en dies meer.

“Voor machinediagnose beschikken we onder eigen dak over behoorlijk wat diagnose-apparatuur. Indien er iets fout loopt in of met een machine beperken we ons derhalve niet enkel tot de hoorbare of zichtbare problemen. Met behulp van bijvoorbeeld trillingsmetingen of het in beeld brengen van energieverliezen via thermografische camera’s pogen we de vinger op de wonde te leggen. Op vandaag is het zelfs mogelijk machinebouwers bij te staan in het optimaliseren van de uiteindelijke afregeling van de machine vanaf de CAD (computer-aided design)-fase,” besluit Stijn Derammelaere.