Alain Weill (Air France Benelux)

"Synergie-oefening Air France/KLM komt pas goed op gang"

De toenadering tussen Air France en KLM staat zowat symbool voor de toekomst van de Europese luchtvaartindustrie. Sinds de oprichting van de overkoepelende holding Air France/KLM werd een eerste grootscheepse rationalisatie- en synergie-oefening opgestart. En die oefening is verre van af, zo blijkt uit een gesprek met Alain Weill, general manager Air France Benelux (Brussel). Sindsdien worden alvast beduidend betere exploitatieresultaten opgetekend. Het leverde de Air France/KLM-tandem zopas de titel "Luchtvaartmaatschappij van het Jaar 2005" op van het Amerikaanse tijdschrift "Air Transport World". Air France zelf werd enkele weken terug door "Business Travel World" bekroond met de titel van "Short Haul Business Airline 2005". Want het zakelijke segment blijft nu eenmaal een belangrijk actieterrein voor Air France/KLM. Met "VoyageursRewardsT" pakte Air France voor het eerst in zijn geschiedenis uit met een klantenfideliseringsprogramma dat heel specifiek op de KMO mikt.

Alain Weill, sinds 1972 werkzaam voor Air France en sinds 1999 in Brussel gestationeerd, hoedt er zich voor te stellen dat de toenadering tussen de Franse luchtvaartonderneming en het Nederlandse KLM er één was die uit bittere noodzaak tot stand kwam. Dat neemt niet weg dat sinds beide carriers in 2003 een intentie-akkoord tot samengaan tekenden en het huwelijk op 4 mei 2004 werd bezegeld, de zaken tegen sneltreinvaart evolueerden en blijven evolueren. Op de dag dat de overkoepelende holding Air France/KLM werd opgericht, met name 13 september 2004, traden KLM, NorthWest en Continental ook toe tot de SkyTeam-alliantie. Daartoe horen, naast Air France, ook Aeromexico, Alitalia, Czech Airlines (CSA), Delta en Korean Air.

Volgens IATA-bronnen ontstond door het samengaan van Air France en KLM de derde grootste luchtvaartmaatschappij in het internationaal passagiersverkeer (43,7 miljoen passagiers in 2003-2004). Op Europees vlak hees de tandem zich op de eerste plaats met een marktaandeel van 17,4%. Op vrachtgebied tekenden beide partners tussen 31 maart 2003 en 31 maart 2004 samen voor een verzameld volume van 8.487 miljoen ton.

Verschuivingen in de aandeelhoudersstructuur

Bekend is dat beide luchtvaartondernemingen hun eigen merknaam (vooralsnog?, nvdr.) behouden. Via een aandelenruil verwierf de Franse overheid in 2003 een belang van 44% in de fusie-entiteit. De overige aandeelhouders in Air France namen een participatie van 37% op terwijl de gewone aandeelhouders van KLM 19% van het kapitaal van de nieuwe groep in handen kregen. Vandaag de dag heeft Air France/KLM - de enige maatschappij ter wereld die gelijktijdig op de beurzen van Parijs, Amsterdam en New York noteert - 100% van de economische rechten in zowel Air France als KLM. Wat de Nederlandse zuster betreft, oefent de holding slechts 49% van de stemrechten uit. "Maar dat heeft voornamelijk te maken met het behoud van de Nederlandse identiteit van KLM", verduidelijkt Alain Weill, of, zo u wil, met het vrijwaren van bepaalde trafiekrechten op derde landen. Nog zeker tot 13 september 2007 houden de Nederlandse overheid en een aantal Nederlandse stichtingen 51% van de stemrechten in KLM aan. Eerder dit jaar verkocht de Franse overheid een deel van zijn belang in Air France/KLM.zodat zijn aandeel thans net geen 20% bedraagt.

Synergie, synergie en synergie

De toenadering tussen beide luchtvaartmaatschappijen heeft een gigantisch synergie-raderwerk in gang gezet, dat in wezen nog niet eens op kruissnelheid is gekomen. Op het ogenblik van het huwelijk werd gesteld dat eens de fusiebeweging verteerd, d.i. vanaf het vijfde jaar na het samengaan, de toenadering een synergie-effect zou opleveren dat zich in 385 miljoen tot 495 miljoen euro meerinkomsten op jaarbasis zou vertalen. "De synergiemogelijkheden tussen Air France en KLM zijn gigantisch," beaamt Alain Weill. "Elk van de maatschappijen is bedrijvig in drie métiers, met name het passagiersvervoer, het vrachtvervoer en de industriële activiteiten (lees: maintenance, nvdr.). Binnen elk van die métiers, die rond een eigen specificiteit, vloot en imago's waren opgebouwd, wordt thans hard gewerkt aan het bewerkstelligen van een maximaal synergie-effect," zo luidt het. Dat men daarvan nu reeds de vruchten plukt, blijkt uit recente cijfers: in de maand januari kon men met een toename van ruim 10% van het aantal vervoerde passagiers en 15,5% van het getransporteerde vrachtvolume uitpakken. Het omzetcijfer klom in het eerste halfjaar 2004-2005 tot 9.595 miljoen euro (tegenover 6.193 miljoen euro in 2003). Dat leverde op groepsvlak een quasi-verzesvoudiging van het netto-resultaat op.

Tegen eind dit jaar hoopt Air France/KLM het "Cargo European House" operationeel te hebben. Dat is de op 14 mei j.l. opgerichte joint-venture waarin alle vrachtactiviteiten onder een gezamenlijk management worden gebundeld. Ook hier worden de luchthavens van Charles de Gaulle en Schiphol als gespecialiseerde hubs uitgebouwd.

Vlootharmonisering .

Air France/KLM doet, in samenwerking met de partners van de SkyTeam-alliantie, 658 bestemmingen in 137 landen aan. De totale Air France/KLM-vloot omvat 405 toestellen (251 Air France en 154 KLM).

Alain Weill: "Air France legt voor zijn lange afstandsvluchten Boeing 747's en 777's en Airbus 340's in. KLM schakelt op de lange en middellange afstand een vloot in die in hoofdzaak uit Boeing's is opgebouwd. Intussen wordt gewerkt aan een harmonisering van de vloot. Net zoals bij Air France het geval is worden de Boeing 777's bij KLM vervangen. Voor het eerst in zijn bestaan heeft KLM Airbus 330-toestellen in bestelling, die eerlang de Boeing 767's en MD 11's zullen vervangen. Het hoeft nauwelijks beklemtoond dat die ingreep tot gigantische besparingen zal leiden op het stuk van het onderhoud, de wisselstukken en de opleiding van het personeel.

Air France zal overigens als eerste Europese luchtvaartmaatschappij de nieuwe super-jumbo Airbus A380 in april 2007 aan zijn vloot toevoegen. Tien toestellen zijn momenteel in bestelling, terwijl de carrier ook een optie op nog eens tien toestellen lopen heeft. Of die eenheden onder Air France-kleuren in de vaart zullen worden gebracht, laat onze gesprekspartner vooralsnog in het vage.

. en rationalisatie van het netwerk

"Over de lange afstand beschikten Air France en KLM over een vrij complementair aanbod. Van de 103 bestemmingen, werden er amper 30 door beide partijen bediend. Elke maatschappij had een belangrijk aantal unieke bestemmingen, zoals Air France op bijvoorbeeld Afrika of de DOM/TOM's en KLM op het Midden-Oosten," stelt de general manager van Air France Benelux.

Van meetaf is het huwelijkseffect heel uitgesproken geweest op het netwerk. Zo werden de hubs van Charles de Gaulle enerzijds en Schiphol anderzijds heel sterk op elkaar afgestemd. De toestellen van beide carriers staan broederlijk naast elkaar op de respectieve luchthaventerminals.

Alain Weill: "Critici hebben altijd beweerd dat de fusie tot een vermindering van het aantal vluchten en bestemmingen zou leiden tussen Nederland en Frankrijk. In de praktijk werd het aantal vluchten tussen Parijs en Amsterdam opgevoerd. Vandaag verzorgen Air France/KLM vijftien dagelijkse vluchten in beide richtingen. Met geharmoniseerde uurroosters. Ook de bedieningsfrequentie tussen Amsterdam en het Franse binnenland werd opgevoerd om zodoende beide hubs optimaal te kunnen voeden".

Uiteraard bleef het netwerk niet van een logische rationalisatie gespaard. Een aantal routes van beide carriers bleek in de praktijk immers niet rendabel, geeft onze gesprekspartner toe. Zo trok KLM zich bijvoorbeeld terug uit de route Amsterdam-Caracas, terwijl Air France de bedieningsfrequentie op de Venezolaanse hoofdstad opvoerde. Omgekeerd staakte de Franse carrier zijn vluchten op Manilla, KLM voerde dan weer een non-stop dienst op die bestemming in. Op de middellange afstand trok de Nederlandse maatschappij zich bijvoorbeeld terug uit de routes op Casablanca en Turijn, waarop de Franse partner een sterke marktpositie geniet. Air France daarentegen zette een punt achter de bediening van Glasgow en Bristol ten voordele van KLM.

"Niet onbelangrijk is dat voor de klanten een mogelijkheid tot tariefcombinatie werd ingevoerd. Zodat bijvoorbeeld een heenvlucht met Air France kan worden verzorgd en een terugvlucht met KLM. Voor de passagiers vertaalt een en ander zich in een groter aanbod, meer soepelheid, een betere bedieningsfrequentie en dito uurroosters," zo nog onze gesprekspartner.

Met "Fréquence Plus" en "Flying Dutchman" hebben respectievelijk Air France en KLM nog hun eigen klantenfideliseringsprogramma. Die werden intussen weliswaar onderling op elkaar afgestemd. De klanten kunnen met andere woorden sinds vorige maand hun opgespaarde "Miles" onderling tussen beide carriers uitwisselen. Wat aangeeft dat op termijn vermoedelijk voor een gezamenlijk klantenfideliseringsprogramma zal worden gezorgd.

Brussel: belangrijke feeder-functie

Onze gesprekspartner neemt om strategische redenen het woord "feeder"-functie niet in de mond als de rol van Brussel voor de Air France/KLM-tandem ter sprake komt. "Air France/KLM wordt door de nationale carrier wel als een te duchten medespeler ervaren," luidt het veelbetekenend.

In 2001 zette Air France zijn rechtstreekse vluchten tussen Brussel en de Franse hoofdstad stop. Aan de dienstverlening van de Thalys kon immers prijsmatig niet worden getipt. Vandaar dat de Franse carrier in het station Brussel-Zuid een eigen check-in balie heeft, waar Air France reizigers niet enkel hun treinticket maar ook hun instapkaart tot op hun eindbestemming kunnen afhalen. Aan boord van de vijf treinen, die dagelijks tussen Brussel en Charles de Gaulle pendelen, heeft Air France twee wagons permanent in bevrachting. Toch behield Air France in Zaventem ook een luchthavenactiviteit. Begin november 2004 startte de Franse carrier, naast Lyon en Clermont-Ferrand, een dagelijkse rechtstreekse vlucht op Bordeaux op, meer bepaald als doorvoerbestemming naar het Iberisch Schiereiland. In totaal worden 7 dagelijkse vluchten vanuit de hoofdstad naar het Franse binnenland verzorgd. KLM blijft intussen uiteraard ook echt zichtbaar op Brussel-Nationaal. Bij het jaarbegin ten slotte werd het grondpersoneel-team van Air France op Schiphol, 120 personen sterk, overgeheveld naar KLM, dat de Air France-vluchten in Amsterdam afhandelt.

Nieuwe initiatieven voor zakelijke segment

"Air France lanceert een aantal nieuwe productinnovaties heel specifiek ten voordele van het zakelijke segment," aldus Alain Weill, "waaronder de pas geïntroduceerde "nieuwe reisruimtes" (Nouveaux Espaces du Voyage (NEV), nvdr.) een niet onbelangrijk onderdeel vormen", zo nog onze gespreksparnter. Centraal binnen die "nieuwe reisruimtes" staat de nieuwe business-zetel. Maar ook zowel aan boord als aan de grond wordt fors gesleuteld aan het Air France-product om een nog grotere getrouwheid bij de zakenreiziger af te dwingen. Ook het aanbieden van draadloze Internet-toegang behoort tot de mogelijkheden binnen de "nieuwe reisruimtes".

Heel specifiek naar de KMO toe ontwikkelde Air France "VoyageursRewardsT", het eerste klantengetrouwenheidsprogramma bestemd voor dat marktsegment. Krachtens dat programma levert elke vlucht aan boord van een Air France-toestel bonuspunten op in hoofde van het bedrijf die in gratis tickets dan wel andere voordelen kunnen worden omgezet. Gevolg is dat de onderneming zodoende besparingen op zijn reisbudget kan doorvoeren. Alain Weill: "De zakelijke reiziger is uit op een steeds grotere autonomie voor wat zijn reisbeslissingen aangaat. Vandaar dat Air France rechtstreekse toegang tot zijn reservatiesysteem via het Internet ontwikkelt. Op de verbinding Parijs-Amsterdam werd onlangs een proefproject rond e-ticketing opgestart dat vermoedelijk later dit jaar over het Europese netwerk wordt uitgebreid". Alain Weill geeft toe dat Air France daarbij gretig gebruik maakt van de bijzondere marktexpertise waarover KLM inzake e-ticketing en e-services beschikt.

Tussenstap naar grotere constellatie?

De eerste resultaten van de toenadering tussen Air France/KLM geven overduidelijk aan dat schaalvergroting, synergie en rationalisatie de enige opties zijn om op het hedendaagse luchtvaarttoneel te overleven. Het is een quasi-publiek geheim dat het financieel-amechtige Alitalia, partner binnen de SkyTeam-alliantie, na zijn herstructureringsoperatie, meer dan waarschijnlijk het Air France/KLM-huwelijk zal komen uitbreiden.

Alain Weill: "Het huwelijk tussen KLM en Air France kwam tot stand vanuit de vaststelling dat consolidatie in de luchtvaartindustrie een absolute noodzaak was. Volgens pdg Jean-Cyril Spinetta van Air France-KLM zullen op termijn drie grote luchtvaartallianties overleven, geschraagd op drie Amerikaanse maatschappijen (American, United en Northwest/Delta/Continental), drie Europese groepen (British Airways, Lufthansa en Air France/KLM) en drie nog niet gekende Aziatische groepen waarvan de contouren zich thans langzaam beginnen af te tekenen. Rond die trilogie zullen de toekomstige evoluties op het luchtvaarttoneel zich aftekenen. Met hetzij een aantal volwaardige leden-maatschappijen van een of andere alliantie, hetzij aangesloten leden-maatschappijen. Vanuit die optiek zou een verdere uitbreiding van het Air France-KLM-huwelijk richting Zuid-Europa niet ongelegen komen," besluit Alain Weill.