Op 26 februari j.l. legden Solidariteit voor het Gezin V.Z.W. (Zwijnaarde) bij de griffie van de ondernemingsrechtbank van Gent zijn naams- en statutenwijziging neer. Solidariteit van het Gezin gaat voortaan als i-mens door het leven. I-mens is evenwel niet alleen het resultaat van een naamswijziging, maar de vrucht van een nooit geziene fusie-operatie in het Belgische zorglandschap.

Binnen i-mens bundelen maar liefst 11 zorgentiteiten hun krachten, met als drijvende krachten Solidariteit voor het Gezin, dat in de liberale hoek kon worden gesitueerd, met Thuishulp V.Z.W. (Brussel) van het socialistische ziekenfonds en hun partners in thuisverpleging die opereerden onder vier V.Z.W.’s, met name Thuisverzorging in Solidariteit, Thuisverpleging De VoorZorg provincie Antwerpen, Medisom Oost-Vlaanderen en Thuiszorg Bond-Moyson West-Vlaanderen. Bij de hele operatie zijn ook een aantal aanverwante V.Z.W.’s van beide partners betrokken die met een specifiek aspect binnen de zorg bedrijvig zijn (vrijwilligerswerk, groepen van assistentiewoningen (GAW’s), …).

“In wezen gaat het om twaalf entititeiten,” weet Erwin Devriendt, “want Solidariteit voor het Gezin kapselde eerder al Sowel in, zeg maar de thuiszorgdiensten van de liberale mutualiteit Antwerpen”.

De concurrenten van weleer, de nummers twee en drie in de zorgsector, die qua grootte quasi-vergelijkbaar waren, positioneren zich voortaan als één ontzuilde entiteit met een pluralistisch karakter.

Karin Van Mossevelde: “Ontzuiling was één van de hoofdredenen om i-mens op te richten. Naast het wegnemen van de schotten tussen de verschillende zorgdisciplines, halen we ook de schotten van de verzuiling neer. Dat is absoluut nodig om de zorg in Vlaanderen en Brussel toegankelijk en betaalbaar te houden”.

Start-up wijst de weg

Aan het huwelijk tussen Solidariteit voor het Gezin en Thuishulp gaat de in het voorjaar van 2017 gezamenlijke opgerichte start-up Z-plus vooraf. Z-plus profileert zich als zorgcentrale van de toekomst met niet geringe aandacht voor zorgverlening vanop afstand. Via Z-plus ontwikkelden beide spelers ook een platform voor alarmering (PAS), dat voor hen het terrein van de directe zorginterventies ontsloot. Z-plus positioneerde zich van meetaf als een open zorgcentrale. Blijkbaar met succes want inmiddels traden ook Familiehulp (katholieke zuil) en Mederi (koepel van zelfstandige verpleegkundigen) als aandeelhouder tot het bedrijf toe.

Voorafgaand aan Z-plus zetten Solidariteit voor het Gezin en Thuishulp al het pilootproject Zorg 24 op, waarin een nieuw 24/7-thuiszorgmodel werd uitgerold dat aantoonde dat, onder meer door de toepassing van nieuwe methodieken en de introductie van zorg-coaches en nachttoeren, mensen op leeftijd langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen of maar acht tot veertien maanden later naar een rust- of ziekenhuis moeten.

“Beide projecten sterkten ons in het geloof dat samenwerking en schaalvergroting lonen”, benadrukt Devriendt.

De voormalige ceo’s van de twee initiatiefnemers van i-mens verlieten vervolgens hun comfortzone en gingen out-of-the-box nadenken over de mogelijkheid om een bredere, structurele en ontzuilde samenwerking op te zetten.

“We stonden beide voor dezelfde uitdagingen: de vergrijzing en verzilvering van de bevolking, mensen die langer thuis willen blijven wonen en nood hebben aan een flexibelere zorg (24/7), de oprukkende digitalisering binnen de gezondheidszorg, de overheid die op een andere manier tegen de zorg aankijkt, met als jongste exponent de persoonsvolgende financiering, de krapte op de arbeidsmarkt, …”, schetst Karin Van Mossevelde.

Beide organisaties hadden een grootscheeps IT-project opgestart met het oog op de automatisering van hun planningsprocessen en administratieve processen alsook verdere aanmoediging om gebruik te maken van elektronische dienstencheques. Deze investeringen kan i-mens nu als één entiteit dragen. Samen investeren ze extra een kleine 4 miljoen euro om versneld een gemeenschappelijk en performant IT-platform te realiseren.

Geïntegreerd zorgaanbieder

Vrij snel vonden beide partijen elkaar om die uitdagingen gezamenlijk aan te gaan. Eerste stap was het opzetten van een samenwerking in de thuisverpleging. Beide spelers hadden immers nood aan een grotere densiteit. Maar al vlug bleek dat voor het aanbieden van een geïntegreerde zorg, een fusie van alle diensten zich opdrong. Eind 2018 ondertekende Solidariteit voor het Gezin en Thuishulp een princiepsovereenkomst. In 2019 werd keihard gewerkt aan de voorbereiding van de fusie, met als uiteindelijk resultaat de nieuwe fusie-entiteit i-mens, die al voor 2020 een gemeenschappelijke begroting neerlegde.

Erwin Devriendt: “i-mens is de enige aanbieder van geïntegreerde zorg in Vlaanderen en Brussel. De organisatie dekt het hele traject op zorgvlak af, startend van bij de geboorte tot en met de stervensbegeleiding. Op die unieke unique selling proposition bouwt i-mens zijn beleid voor de toekomst uit”.

In totaal biedt i-mens zijn klanten meer dan twintig zorgdiensten. Via één telefoonnummer reikt de organisatie geïntegreerde zorg op maat aan, waarbij de zorgbehoeften van de individuele klant op maat worden gecoacht. De organisatie kan daarvoor terugvallen op 12.000 medewerkers, 2.200 vrijwilligers en 400 onthaalouders.

De hoofdzetel van de fusie-entiteit bevindt zich in Zwijnaarde. In Brussel is een nieuw bijkantoor in uitbouw. Organisatorisch stemde i-mens zijn structuur af op het zorgregiodecreet van mei 2003, dat op 28 november 2008 en 1 februari 2019 nog werd bijgestuurd, met vijftien zorgregio’s en zestig eerstelijnszones.

“Op eigen kracht waren Solidariteit voor het Gezin en Thuishulp nooit in de zestig eerste lijnszones vertegenwoordigd kunnen zijn. Daarvoor hadden we onvoldoende schaalgrootte en te weinig capaciteit. Als fusie-entiteit hebben we dat wel en dan nog met een geïntegreerd zorgaanbod, aangevuld met kinderdagverblijven, opvang van zieke kinderen aan huis, residentiële zorg, woonzorgcentra, assistentiewoningen en dies meer. Andere zorgcentrales kunnen in de verschillende eerstelijnszones dezelfde dienstverlening aanbieden, maar dan gaat het maar om één of enkele facetten binnen de zorgverlening, zoals thuisverpleging voor gezinszorg, aanvullende thuiszorg of dienstenchequebedrijvigheid”, benadrukt Van Mossevelde.

Meegenomen was bovendien dat de activiteiten van de gefuseerde entiteiten zowel qua organisatiestructuur als regionaal sterk complementair bleken.

Gefaseerde inkanteling

Het hele fusieproces zal uiteindelijk gefaseerd verlopen over een tijdsspanne van twee jaar. Op 1 april aanstaande worden de kinderzorgactiviteiten (kinderdagverblijven, preventie kinderzorg, …) binnen i-mens ingekanteld. Volgend jaar volgen de medewerkers van de dienstencheques en de vier V.Z.W.’s in de thuisverpleging. Op 1 januari 2022 is het de beurt aan de diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg.

Dam opwerpen tegen toenemende commercialisering

Met i-mens willen de initiatiefnemende partijen ook een dam opwerpen tegen de toenemende commercialisering van de zorgsector. Op de Belgische markt zijn reeds grote buitenlandse groepen actief in de kinderzorg, de rusthuissector, de dienstenchequesector en morgen in de thuisverzorging.

“i-mens vertrekt vanuit een menselijke behoefte waarop we, om continuïteitsredenen, uiteraard een verdienmodel uitbouwen. Commerciële spelers hebben een totaal andere insteek vanuit een bedrijfseconomische insteek (lees: rendement, nvdr.), wat het risico op cherry picking er niet kleiner op maakt. Het laatste wat i-mens wil is aan zorgselectie doen. Los van zijn financiële draagkracht heeft iedereen behoefte aan en recht op zorg”, benadrukken onze beide gesprekspartners.

De fusie-organisatie tekent voor een omzet van 430 miljoen euro, waarvan zowat 60% wordt betoelaagd. In de praktijk gelden voor commerciële spelers evenwel andere door de overheid opgelegde kwalititeitsregels. In geval van de dienstenchequesector bijvoorbeeld gaat het om afzonderlijke paritaire comité’s, met andere normen van omkadering en verplichte vorming.

“Het ontplooien van een dienstencheque-activiteit in de zorgsector vergt evenwel meer omkadering (lees: duurder, nvdr.) terwijl ze op betoelagingsvlak wel op dezelfde manier worden behandeld als de commerciële spelers”, aldus de transitie-ceo’s.

De besparingsdrift en de wispelturigheid van de overheid blijven Van Mossevelde en Devriendt kopzorgen baren. Zo zag i-mens als geboortegeschenk zijn werkingssubsidie alvast met 200.000 euro ingeperkt omwille van de gedeeltelijke afschaffing van het doelgroepenbeleid en de besparingen in de kinderopvang. Inmiddels bereidt de organisatie zich voor op de nieuwe marktwerking die zal resulteren uit het aangekondigde nieuwe systeem van persoonsvolgende financiering in de thuishulp.

Ook de kans dat de aanvullende thuiszorg, een belangrijke sokkel in de dienstverlening van i-mens, zal worden afgeschaft en binnen het dienstenchequeconcept dreigt te worden ingebed, zorgt niet meteen voor rust. Maar dat alles zal Van Mossevelde en Devriendt er niet van weerhouden i-mens uit te bouwen tot een stabiele speler in de zorgsector met een geïntegreerd dienstenaanbod, in de hoop dat de overheid het belang van kwalitatieve zorg in Vlaanderen en Brussel inziet. “Vast staat wel dat i-mens zeker niet de laatste fusie in het nationale zorglandschap zal zijn”, besluiten de transitie-ceo’s.

i-mens broedt op eerste spin-off

Voor i-mens is het traditionele zorgterrein het veld waarin de concurrentie speelt. Dat is niet het geval met Z-plus, dat in grote openheid nieuwe zorgconcepten van de toekomst ontwikkelt. Samen met partners als Familiehulp, Mederi en mogelijke bijkomende partners zal Z-plus worden doorontwikkeld.

Zelf broedt i-mens intussen op de oprichting van een nieuwe spin-off, met name Hulp met een Klik, dat naar Uber-voorbeeld een systeem deeleconomie in de zorg wil opzetten (klusjes in huis, gras maaien, kinderen ophalen aan school, …). Momenteel lopen gesprekken met eventuele partners. Opstart van de spin-off staat voor dit najaar op het programma.