In tijden waar duurzaamheid hoog op de agenda staat kiest de Vlaamse industrie meer en meer circulaire alternatieven voor zijn grondstoffen, waaronder water. Het project Waterkracht, waarin Ekopak (Tielt), water-link (Antwerpen) en PMV (Brussel) de krachten bundelen, biedt een dergelijk circulair alternatief aan. De joint-venture investeert 108 miljoen euro in de bouw van een koelwaterfabriek en bijhorend leidingnetwerk die gebruik zullen maken van opgezuiverd rioolwater als toevoer ten behoeve van de Antwerpse industrie op zowel linker- als rechteroever. Inmiddels tekende water-link leveringscontracten bij bestaande en nieuwe klanten die een afname vertegenwoordigen van nagenoeg de helft van de initiële productiecapaciteit van 20 miljoen m³ op jaarbasis. Andere onderhandelingen verkeren in de afrondingsfase. Franky Cosaert, ceo water-link, sluit niet uit dat het geplande productievolume snel zal moeten worden opgeschaald.

Water-link produceert vandaag iets meer dan 40% van alle drinkwater in Vlaanderen. Op jaarbasis levert het bedrijf ongeveer 150 miljoen m³ water toe aan gereguleerde klanten (residentieel en andere), industriële klanten en andere drinkwaterbedrijven (Farys, De Watergroep, Evides, …). In tegenstelling tot grondwaterproducent Pidpa, waarmee water-link volgend jaar fuseert, zijn de activiteiten van laatstgenoemde 100% oppervlaktegericht.

De oprukkende klimaatverandering en de daarmee gepaard gaande periodes van waterschaarste zetten water-link aan tot een strategische bezinning over hoe, in de komende decennia, leveringszekerheid te kunnen blijven waarborgen voor al zijn klanten. Ook voor de industrie trekt de waterproducent steeds meer de kaart van de maatspecifieke oplossingen en de circulariteit.

“Studies toonden aan dat we in Vlaanderen, tegen horizon 2050, in het “worst case”-scenario mogelijk gedurende drie maanden per jaar met een watertekort van 3 m³ per seconde te maken zouden krijgen. Op vandaag capteren we 6 m³ water per seconde uit het Albertkanaal, en bij uitbreiding de Maas, om drinkwater aan te maken”, schetst ceo Franky Cosaert.

Water-link ging op zoek naar alternatieven om dat mogelijk tekort op te vangen. Daartoe werden vijf subsitutieprojecten gedefinieerd, waarvan er in eerste instantie twee werden weerhouden, met name de bouw van een brakwaterfabriek en de aanleg van een nieuw spaarbekken, beide in Oelegem.

Echter, ook voor de brakwaterfabriek zou water uit het Albertkanaal worden aangevoerd om uiteindelijk tot koelwater voor de industrie te worden verwerkt. Hierdoor zou water-link afhankelijk blijven van één en dezelfde bron voor al zijn klanten. “Bij onze industriële klanten tekent zich een mindshift af. Er is een groeiende interesse voor hergebruik van water, voor circulair watergebruik en het verminderen van het gebruik van drinkwater als bron voor industriële toepassingen. Hun duurzaamheidsambities verhogen ook hun bereidheid iets meer voor een duurzame oplossing te betalen,” zo nog onze gesprekspartner.

Ekopak: Water-as-a-Service

Eén van de vijf subsititiescenario’s hield de productie van koelwater uit het Churchilldok in de Antwerpse haven in, waarbij dokwater als toevoerbron zou worden benut. Onder druk van Port of Antwerp, dat een versnelde verzilting van het dokwater vreesde, werd die optie afgevoerd.

Samen met Aquafin, sinds 2006 de rioleringspartner van water-link, kwam water-link in contact met Ekopak B.V. (Tielt), een portefeuillebedrijf van Alychlo (lees: Marc Coucke, nvdr.), dat sinds kort aan de beurs noteert met een free-float van 23,4%. 41% van de aandelen zijn in het bezit van Alychlo.

Ekopak heeft de ambitie om op een twee hectaren grote site in het NextGen District in de Antwerpse haven (lees: de voormalige Opel-site, nvdr.) zijn in 2019 geïntroduceerde Water-as-a-Service concept uitrollen. “In plaats van water uit het Churchilldok op te pompen zullen we gezuiverd rioolwater afkomstig van de drie rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) van Aquafin in de noordelijke rand van Antwerpen (Antwerpen-Noord, Deurne en Merksem) aanvoeren en industrieel koelwater opwaarderen”, verduidelijkt onze gesprekspartner.

Om dat project uit te voeren richtten Ekopak, water-link en PMV de joint-venture Waterkracht op. Ekopak (51%) zal de koelwaterfabriek bouwen en uitbaten, water-link neemt de distributie en de commercialisatie van het water op zich. Naast de fabriek ter waarde van 30 miljoen euro, investeren water-link en PMV 80 miljoen euro in leidingsinfrastructuur, een twee tot drie kilometer lange connectie van de RWZI’s naar de koelwaterfabriek en de distributieleiding voor de belevering van de industriële klanten. Water-link en PMV nemen de resterende aandelen in de joint-venture op gelijkwaardige basis op.

Water uit het Churchilldok of drinkwater zullen nog enkel worden gebruikt voor het opmengen van het effluentwater.

Bedoeling is medio 2025 de eerste klanten effectief te kunnen beleveren. Op de sites van de industriële afnemers dient ook het leidingnet aangepakt. “Voor deze kwaliteit van koelwater kunnen klassieke drinkwaterleidingen niet worden gebruikt. Het water heeft een lagere zoutgraad en dito geleidingsgraad (100 à 150 microsiemens). Door die lagere geleidingsgraad zullen industriële klanten bovendien met 10% minder koelwater kunnen volstaan in vergelijking met leidingwater”, klinkt het.

Omschakeling kondigt zich voorspoedig aan

De initiële productiecapaciteit van de Waterkracht-fabriek bedraagt 2.000 m³/uur, goed voor 20 miljoen m³ op jaarbasis. Het modulaire fabrieksconcept kan, indien nodig, snel worden opgeschaald. En dat zou wel eens het geval kunnen worden. “Bestaande en nieuwe klanten tekenden inmiddels de eerste leveringscontracten, die medio 2025 van start moeten gaan. Van het initiële productievolume is inmiddels quasi de helft al ingenomen. Met andere partijen verkeren de onderhandelingen in een afrondende fase zodat de oorspronkelijk geplande productiecapaciteit wel eens helemaal zou kunnen zijn bestemd”, getuigt Cosaert.

Water-link levert vandaag jaarlijks 55 à 56 miljoen m³ water aan de Antwerpse industrie, die ook in de toekomst steeds nood zal hebben aan drinkwater. Zoals de kaarten nu liggen zou dus zowat de helft van het benodigde koelwater op relatief korte termijn van duurzame oorsprong kunnen zijn.

Leveringsonzekerheid verder afbouwen

Cosaert omschrijft het Waterkracht-project als één van de grootste circulariteitsprojecten op watervlak binnen Europa. Ook inzake het hergebruik van het afvalwater on-site zitten intussen een aantal belangrijke projecten bij klanten in de pijplijn. Het is immers zo dat de koelwaterfabriek slechts een deel van de oplossing tegen de impact van de klimaatopwarming is. Bijkomende initiatieven zullen in de toekomst hoedanook noodzakelijk blijven. Zo ligt ook het project van de bouw van een spaarbekken in Oelegem op de studietafels, waarmee water-link zijn opslagcapaciteit van ruwwater van 7 miljoen m³ op ruim 11 miljoen m³ als nuttige reserve zou brengen. Op residentieel vlak vinden inmiddels een aantal kleinere initiatieven plaats zoals bijvoorbeeld op het Antwerpse Zuid waar een waterbufferbekken voor de opvang van regenwater en tweede circuit-toepassingen werd gestoken.

Waterkracht haakt in op het Blue Deal-project van Vlaanderen dat onder meer aanzet tot het aantrekken van private partners voor de waterproductie, grootschalige circulariteit en gebruik van industrieel proceswater dat niet van drinkwater afkomstig is.

Nood aan verdere rationalisatie drinkwaterlandschap in Vlaanderen?

De nakende fusie tussen water-link en Pidpa lijkt de aanzet te geven tot de rationalisatie van het drinkwaterlandschap in Vlaanderen. De toekomst zal uitwijzen wat de vervolgstappen worden. “Om het waterlandschap in Vlaanderen te rationaliseren hoeft men niet noodzakelijk het aantal watermaatschappijen te beperken. Veel belangrijker is dat de manier van werken wordt gerationaliseerd en de beschikbare middelen optimaal worden benut. In plaats van naar de noden en uitdagingen van het eigen verzorgingsgebied te kijken, verdient het aanbeveling de problematiek op Vlaams niveau te benaderen”, meent Franky Cosaert.

Zo investeert water-link in zijn productiecentrum te Rumst momenteel 7 miljoen euro in de bouw van een state-of-the-art Intelligent Control Center (ICC) dat het principe van “balancing” introduceert. “Alleen de “balancing”-oefening tussen water-link en Pidpa zal, zonder bijkomende investeringen, een bijkomende winst van 0,5 m³ per seconde opleveren”, weet onze gesprekspartner. Wordt dat “balancing”-concept doorgetrokken op Vlaams niveau om vraag en aanbod optimaal op elkaar af te stemmen en precies te bepalen waar bijkomende investeringen meest aangewezen zijn, zitten ongetwijfeld bijkomende efficiëntiewinsten in de pijplijn. “We nodigen alle Vlaamse drinkwatermaatschappijen uit om samen te werken aan een robuust, effectief en toekomstgericht drinkwatersysteem voor Vlaanderen. Daarvoor stellen we alvast ons ICC ter beschikking,” aldus de ceo.

Het ICC focust ten andere niet enkel op waterdistributie en -productie maar ook op kwaliteits-monitoring en collectie van data, afkomstig van de digitale meters, om bijvoorbeeld aan lekdetectie te doen en om extra services aan de klanten aan te bieden op het vlak van rationeel watergebruik.