Het is nooit te vroeg om na te denken over je nalatenschap, maar jammer genoeg soms wel te laat. Als je niets vastlegt, wordt je erfenis verdeeld op basis van de regels van het wettelijk erfrecht. Maar wat als je plots te maken krijgt met een horror-scenario en je krijgt te horen dat je niet lang meer te leven hebt, de tijd dringt en er snel actie moet worden ondernomen? Wat is er dan nog mogelijk om bepaalde personen te beschermen of ook nog erfbelasting te besparen? Last minute planningstechnieken zijn niet altijd de voordeligste maar wel vaak nuttig.

Stel dat je te horen krijgt dat je terminaal ziek bent, dan kan je nog een deel van je vermogen wegschenken. Een bank- of handgift heeft weinig zin want dan moet men nog minstens vijf jaar in leven blijven, zo niet betaalt de begiftigde toch nog erfbelasting op de schenking. Het heeft dus geen zin om nog snel geld af te halen en dat te schenken aan de door jou gekozen begiftigde. Maar je kan wel een geregistreerde schenking overwegen. Hierop betaalt de begiftigde onmiddellijk schenkbelasting van 3 of 7% in Vlaanderen en Brussel en 3,3% of 5,5% in Wallonië. En dit kan digitaal gebeuren van bij je thuis. Bij het latere overlijden van de schenker is hierop geen erfbelasting meer verschuldigd.

Een hand- of bankgift die je deed in de afgelopen vijf jaar kan je in extremis nog laten registreren waardoor er schenkbelasting wordt betaald. Deze schenking komt dan niet meer in aanmerking voor de erfbelasting.

Testament opmaken

Op het einde van je leven kan je de vererving van je nalatenschap zelf in handen nemen door nog snel een testament op te maken. Aan de hand van een testament kan je iemand buiten het wettelijk erfrecht bevoordelen of iemand binnen het wettelijk erfrecht meer geven dan waarop hij recht zou hebben op basis van dat wettelijk erfrecht. Let wel: een testament kan niet onbeperkt afwijken van het wettelijk erfrecht. Kinderen en partner hebben recht op een minimumdeel.

Als je geen afstammelingen of partner hebt, kan je misschien beter alles via testament nalaten aan je ouders. Zij betalen de laagste tarieven van erfbelasting in rechte lijn. Je kan met je ouders dan afspreken om na je overlijden schenkingen te doen aan je broers, zussen, neefjes en nichtjes. Als de schenking geregistreerd wordt zijn de voordelige vlakke tarieven van schenkbelasting verschuldigd. Op die manier ontsnappen deze begiftigden aan de hoge tarieven van erfbelasting.

Deze afspraken mogen niet opgenomen worden in een testament of de hogere tarieven van erfbelasting zullen van toepassing zijn. Je kan wel een en ander vastleggen in een onderhands document. Als de ouders binnen de vijf jaar na de schenking overlijden is er alsnog erfbelasting verschuldigd door de begiftigde tenzij de schenkbelasting werd betaald. Om deze constructie te doen slagen, moet er wel een heel goede vertrouwensband zijn. Je moet er kunnen op vertrouwen dat je ouders de gemaakte afspraken zullen nakomen na je overlijden. Bovendien mag een dergelijke constructie enkel gebeuren in overleg met een notaris, om misbruiken te voorkomen.

Ontdek Estate Planning

Zorgvolmacht is parachute voor vermogensbeheer

Een zorgvolmacht is een uitermate nuttig instrument waarmee je iemand aanduidt die je vermogen kan beheren als je zelf niet meer in staat zou zijn om beslissingen te nemen (wilsonbekwaamheid). Hierdoor vermijd je dat je vermogen geblokkeerd zou geraken en er kostbare tijd verloren zou gaan omdat de vrederechter moet tussenkomen. Een zorgvolmacht laat toe om in extremis nog aan successieplanning te doen. Beschouw je zorgvolmacht als een parachute, die je hopelijk niet nodig hebt, maar wel altijd nuttig kan zijn.

Pas de begunstigde van je levensverzekering aan

Bij een nakend overlijden is het aan te raden om samen met je verzekeringsmakelaar de lopende verzekeringscontracten onder de loep te nemen. Indien je levensverzekeringen lopen hebt, die een uitkering voorzien bij je overlijden, kan je als verzekeringsnemer de begunstigingsclausule nog wijzigen zolang je leeft.

Trouwen of wettelijk samenwonen: juridische optimalisatie

Je kan ook nog trouwen met je partner of een verklaring van wettelijke samenwoning afleggen. Op die manier creëer je een al dan niet beperkt wettelijk erfrecht met eventueel een besparing op de verschuldigde erfbelasting. Of als je al getrouwd bent met gemeenschap kan je opteren voor een uitbreng uit de huwgemeenschap ten voordele van de overlevende echtgenoot.

Besluit: Laat je begeleiden door een notaris en een estate planner

Er bestaan “last minute” zeker nog mogelijkheden om naasten te beschermen of erfbelasting te besparen maar die zijn eerder beperkt. Daarom is het belangrijk om tijdig met successieplanning te starten en regelmatig bij te sturen in functie van de persoonlijke situatie. Een aantal technieken zoals een schenking, een testament, een wijziging van de begunstigingsclausule in een levensverzekering, een aanpassing van het huwelijkscontract, … zijn nog te overwegen bij een naderend levenseinde, voor zover men nog handelingsbekwaam is. De specifieke situatie waarin een terminaal zieke zich bevindt, leidt tot de nodige kopzorgen. Gezien de complexe materie en de emotionele factor is het bij een last minute successieplanning aan te raden zich te laten begeleiden door een notaris of estate planner.

Ontdek Estate Planning

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Bank Nagelmackers)

Meer info: https://www.nagelmackers.be